Verlies van een kind
Gevolgen voor ouders en hun omgeving
Het verlies van een kind beschouwt men over het algemeen beschouwd als één van de meest ingrijpende gebeurtenissen die een mens kan overkomen. Het voelt onnatuurlijk wanneer een kind eerder overlijdt dan de ouders; kinderen horen hun ouders immers te overleven.
Ouders hebben vaak letterlijk het gevoel een deel van zichzelf te zijn kwijtgeraakt. Dat is lichamelijk en emotioneel zeer ingrijpend. Soms spelen er schuldgevoelens, omdat ouders hadden gehoopt hun kind tegen de dood te kunnen beschermen. Het geloof in een rechtvaardige wereld kan zoek zijn.
Enig kind
Als het enigst kind is overleden, wordt de identiteit van de ouder ernstig aangetast: ben ik nog wel ‘vader’ of ‘moeder’? Net als bij de rouw na het verlies van een volwassen dierbare kunnen er geen algemene uitspraken worden gedaan over hoe lang of hoe intens het rouwen na het verlies van een kind voortgaat. Evenmin kan er ‘een goede manier van rouwen’ worden voorgeschreven. Een grote variatie in rouwreacties en de duur daarvan is mogelijk.
Broers en zussen
Wanneer ouders meerdere kinderen hebben kunnen ze daar soms juist steun aan hebben in het rouwproces, maar dat kan ook juist andersom werken. Sommige ouders vinden sneller de kracht om het leven weer (zo goed als mogelijk) op te pakken voor hun overbleven kinderen. Maar het kan ook gebeuren dat er irritaties ontstaan omdat de kinderen bijvoorbeeld alweer veel eerder lachen en vrolijk spelen na het overlijden van een broer of zus. Door al het verdriet na het overlijden van een kind kan het ook voorkomen dat ouders hun frustraties afreageren op de andere kinderen. Een belangrijke tip is om steun te organiseren voor de andere kinderen in de eerste periode na het overlijden. Vaak kunnen ouders deze steun krijgen bij familie of vrienden.
Onbegrip tussen ouders onderling
Een problematisch aspect kan ontstaan als beide ouders op sterk uiteenlopende manieren rouwen en daarvoor over en weer geen begrip bestaat. Ouders kunnen wellicht steun ondervinden van speciale zelfhulpgroepen en/of lotgenotencontacten. De kunst is om elkaar aan de ene kant de ruimte te geven op een eigen manier te rouwen, en aan de andere kant wel goed contact te blijven houden over de eigen rouwervaringen.
Doodgeboren kind
Het is duidelijk dat het verlies van een baby tijdens de zwangerschap of rond de bevalling een grote tragedie voor de ouders kan zijn. De hechting met het kind vindt al plaats ver voordat het geboren is. Een overlijden onthecht op een rauwe wijze. Op een moment dat de ouders de baby wel in de fantasie maar niet in werkelijkheid hebben leren kennen moeten ze er afscheid van nemen. Dat valt moeilijk te bevatten.
Het verloop de duur en de intensiteit van de rouw is van persoon tot persoon verschillend. Intensiteit en duur van de rouw is vaak heftiger en langduriger als het om een vergevorderde zwangerschap gaat, het om een eerste kind gaat, de relatie sterk onder het verlies lijdt en er een gebrek aan steun vanuit de omgeving is. Ook de aard van het verlies – miskraam, afbreken van zwangerschap/doodgeboorte – heeft invloed op de rouw.
Uit onderzoek is bekend dat ouders veel steun ervaren als ze met hun partner en andere dierbaren over de verloren baby kunnen praten. Ook contacten met lotgenoten kunnen een steunende functie hebben.
Kind met levensbedreigende ziekte
Ouders die een kind hebben verloren aan de gevolgen van een levensbedreigende ziekte hebben het overlijden enige tijd kunnen zien aankomen. De meest intense emoties zijn meestal ervaren in de tijd dat de fatale diagnose is gesteld. Soms zit tussen de diagnose en het overlijden een periode van slechts weken of maanden maar meestal is dat langer. Wanneer het kind overlijdt, is vaak al een jarenlang rouwproces gaande. Het verschilt van ziekte tot ziekte maar bij de meeste ziekten hebben ouders gedurende het traject immers al met vele verliesmomenten te maken gehad.
Lotgenoten
Veel ouders die een kind hebben verloren ontlenen steun aan contacten met lotgenoten.
- Vereniging Ouders van een Overleden Kind, www.oudersoverledenkind.nl
- Stichting Lieve Engeltjes,
www.lieve-engeltjes.nl - Vereniging Kinderkanker Nederland, www.kinderkankernederland.nl
- Informatie over miskraam, www.momsandthecity.nl/
- Kenniscentrum Babysterfte, www.stillelevens.nl