Steun van anderen

Van aandacht tot professionele hulp

Rouwenden hoeven doorgaans geen speciale begeleiding, ondersteuning of behandeling te krijgen. Veelal is de begripvolle aandacht van partner, vrienden, familie en andere naasten voldoende. Rouwenden hebben vaak behoefte aan een luisterend oor, zodat zij – veelal herhaaldelijk – hun verhaal kunnen vertellen. Gevoelens van rouw kunnen sterk variëren. Van verdriet en boosheid, tot opluchting en schuldgevoel. Als de naasten de rouwende de erkenning geven dat al die gevoelens er nou eenmaal bij horen, draagt dat bij aan de normalisatie van de rouw. Dat kan zeer helpend zijn.

Los van het praten over het verlies met anderen, kunnen rouwenden baat hebben bij relatief eenvoudige tips: zorg goed voor jezelf, heb geduld: sta jezelf de emoties toe die er zijn, lees verhalen over hoe anderen hun verlies hebben ervaren, schrijf over je eigen verlies, bid om steun of kracht en mediteer, zodat je aandacht en ruimte geeft aan het nu. Ook praktische hulp wordt vaak zeer gewaardeerd, vooral in de eerste weken of maanden na het verlies. Denk daarbij aan boodschappen doen, de hond uitlaten, op de kinderen passen, et cetera.

Rouwenden kunnen ook veel baat hebben bij lotgenotencontacten. Dat kan online, maar ook in fysieke bijeenkomsten. In bijna ieder dorp of stad zijn hiervoor mogelijkheden, onder meer vanuit kerkgenootschappen of Humanitas. Kijk anders eens op ikmisje.nl of google op ‘lotgenotengroepen rouw’ via Google.

Er zijn vele soorten lotgenotengroepen (bijvoorbeeld voor mensen die een kind hebben verloren of voor nabestaanden van mensen die door zelfdoding zijn overleden).

De gesprekken met lotgenoten worden vaak als heel positief ervaren. Lotgenoten zitten in dezelfde situatie en zijn overwegend tegen dezelfde gevoelens en problemen aangelopen. Ze voelen elkaar daardoor over het algemeen erg goed aan en kunnen elkaar goed helpen bij de verwerking van het verlies.

Lotgenotengroepen komen meestal een aantal keren bij elkaar. Iedereen krijgt dan de kans zijn of haar eigen verhaal te vertellen. De een vertelt misschien liever, een ander heeft behoefte aan luisteren. Het gaat erom steun te vinden bij mensen die gelijksoortige ervaringen hebben meegemaakt.

Als de rouwende niet genoeg heeft aan de ondersteuning van naasten of lotgenoten, kan professionele hulp noodzakelijk zijn. Denk daarbij aan een huisarts, psycholoog of geestelijk verzorger. Wie op zoek is naar een geestelijk verzorger, kan kijken op de website geestelijkeverzorging.nl.

Er valt niet altijd te voorspellen welke rouwende wel of niet zal vastlopen in de rouw, en daardoor professionele hulp nodig heeft. Mensen met een broze mentale gezondheid, die al eerder in hun leven emotionele problemen hebben gehad, en mensen die in een broze sociaaleconomische situatie verkeren (met weinig geld, weinig scholing, een gering vangnet van vrienden en familie), hebben een grotere kans na een verlies vast te lopen dan mensen die in voorspoediger omstandigheden verkeren.

Wees LIEF

Hoe je het beste kunt omgaan met iemand die rouwt, komt in feite altijd neer op dezelfde vier vaardigheden. Ongeacht de vraag of het om een recent of al wat langer geleden verlies gaat. Het advies over deze vier vaardigheden kun je als zorgverlener aan de mensen geven die in de nabijheid van de nabestaanden leven. Om de vaardigheden makkelijker te kunnen onthouden hebben we er een acroniem van gemaakt: LIEF. Ofwel: wees altijd LIEF. Dit wil zeggen:

L - Luister naar iemands verhaal (ook voor de tiende keer, ook maanden of jaren later)

I - Interesseer je in de ander (vraag – ook na langere tijd – hoe het gaat, en praat over de overledene)

E - Erken emoties (geef er ruimte voor, oordeel er niet over, bagatelliseer ze evenmin en veeg ze niet van tafel)

F – Faciliteer (help in concrete zin – koken, op kinderen passen – en maak het de ander makkelijker, zeker in de eerste tijd na het overlijden)

Dit acroniem is voor het eerst gepubliceerd in het boek Ik weet niet wat ik zeggen moet. Hoe praat je over dood, verlies en rouw? van Mariska Overman en Rob Bruntink. Het boek is te bestellen via de webwinkel van Bureau MORBidee, bureaumorbidee.nl.