Hoe ziet rouw eruit?

Diverse reacties en gevolgen

Rouw kan zich op diverse manieren uiten. Deskundigen op gebied van rouw maken veelal onderscheid tussen fysieke, gedragsmatige, cognitieve, emotionele en spirituele gevolgen.

Fysieke reacties

Als gevolg van het (aanstaande) verlies van een dierbare, kan er sprake zijn van stress en angst. Mensen kunnen daar fysiek op reageren. Ze kunnen minder of juist meer gaan eten, te veel of juist te weinig gaan slapen of last krijgen van verhoogde bloeddruk, maagklachten en/of hoofdpijn. Het seksuele verlangen kan afnemen, maar het tegenovergestelde komt ook voor: een toename van de behoefte aan intimiteit en seksualiteit.

Gedragsmatige reacties

Ook het gedrag kan veranderen door het (aanstaande) verlies. Mensen kunnen zich plots veel meer gaan terugtrekken en gesprekken gaan mijden. Ze kunnen in zichzelf gekeerd raken, passiever worden en moeite krijgen met het nemen van besluiten. Ze kunnen overvallen worden door de (vermeende) zinloosheid van het bestaan, en daardoor niet meer in staat zijn actie te ondernemen en het huis uit te gaan. Aan de andere kant is het ook mogelijk dat mensen juist hyperactief worden en bijna manisch overkomen in het praten, uitgeven van geld, schoonmaken of werken.

Er kan ook zelfdestructief gedrag ontstaan, bij voorbeeld in de vorm van alcoholmisbruik, drugsgebruik of onvoorzichtig (v)rijgedrag.

Cognitieve gevolgen

Er kunnen ook cognitieve gevolgen zijn van rouw. Verminderd vermogen om de aandacht erbij te houden bij voorbeeld (bij het lezen, bij het praten, bij het werken) en vergeetachtigheid. Ook een beschadigd zelfbeeld behoort tot de mogelijke gevolgen. Vaak gaan mensen het verleden, de overleden persoon en/of de relatie die ze daarmee hadden idealiseren.

Emotionele gevolgen

Rouw wordt meestal het meest geassocieerd met verdriet. Maar er kan een scala aan emoties optreden bij mensen in rouw. Mensen in rouw kunnen bijvoorbeeld sterren zijn in het bekritiseren van zichzelf: ‘Had ik maar dit gedaan, of had ik maar dat gedaan… Dan was het niet gebeurd.’ Ook kunnen ze zich erg schuldig voelen over het overlijden. Alsof ze het hadden kunnen voorkomen.

Ze kunnen zich hopeloos voelen, en met vragen zitten als: ‘Hoe kom ik nu de dag door? Hoe moet ik mijn leven invullen?’ Ze kunnen zich ook sterk apathisch gedragen, omdat ze erg terneergeslagen zijn, of het idee hebben dat anderen hen toch niet begrijpen.

Een ander emotioneel gevolg kan juist de aanwezigheid van woede zijn. De woede kan zich op allerlei zaken richten: op de onrechtvaardigheid van het leven, op God, op de overledene of op mensen die gelukkig zijn.

Spirituele gevolgen

Het verlies van een dierbare kan een fundament wegslaan onder het wereldbeeld of de levensvisie van een nabestaande. Daar waar altijd in geloofd is, staat opeens ter discussie. Gaat het om een geloof in God, dan kan dat geloof gaan wankelen. Vragen als ‘Waarom liet God dit gebeuren?’ kunnen opeens gaan opspelen. Als iemands religieuze overtuiging altijd een bron van steun is geweest, kan dat nu opeens afwezig zijn.