Hoe is iemand overleden?

Invloed op het rouwproces

De wijze waarop een rouwende het verlies beleefd, is voor een deel afhankelijk van de omstandigheden rondom het overlijden. Het maakt voor de verwerking nogal wat uit of de dood plotseling is gekomen of niet, zeker kort na het overlijden.

Rouw na een ziek- en sterfbed

De rouw om het verlies van een dierbare die aan een ernstige ziekte is overleden begint vaak al op het moment dat de diagnose bekend werd en/of duidelijk gemaakt werd dat er geen genezing meer mogelijk is. Vanaf dat moment weten naasten dat zij rekening moeten houden met een leven ‘zonder de ander’. In de hectiek die vaak gepaard gaat met het verzorgen van een stervende kan deze wetenschap verdrongen worden. Soms is het beter dat de naasten ‘bij de dag’ leven, in plaats van vooruit kijken omdat de toekomst als een zwart gat wordt gezien.

Bewust afscheid nemen

Bij een overlijden na een ziekte, kan men zich op de dood voorbereiden door bewust afscheid te nemen. Dat neemt niet weg dat de dood uiteindelijk als een schok ervaren kan worden. Ook kan het moment van sterven toch nog altijd als een verrassing worden ervaren, zelfs als men al enige dagen rondom het sterfbed zit te waken.

Opluchting

Als de dierbare na een zwaar ziekbed is overleden, kan in eerste instantie een gevoel van opluchting bij de naasten ontstaan. Opluchting, omdat het sterfbed een forse uitputtingsslag kan zijn geweest die nu geëindigd is voor de zieke maar ook voor de naasten. Na niet al te lange tijd zal het verdriet weer overheersen. Het verdriet, maar ook eventueel de boosheid, de machteloosheid en andere emoties horen bij het rouwen.

Rouw na euthanasie

Als de overledene conform zijn wens na toepassing van euthanasie is overleden kan dat de naasten – mits zijzelf achter deze wens stonden – een tevreden gevoel geven. Vaak is er de mogelijkheid geweest om bewust afscheid te nemen op een moment dat beide partijen weten dat het de allerlaatste ontmoeting is. Weet hebben van het moment van sterven maakt het ook mogelijk bepaalde rituelen toe te passen die bij het rouwproces een steunende functie kunnen hebben.

Rouw na een plotselinge dood

Als iemand plotseling overlijdt is er vaak geen mogelijkheid geweest om afscheid te nemen. Het is dan erg moeilijk de realiteit te laten doordringen. Ons bewustzijn beschermt ons tegen te grote schokken en het kan dan ook een poosje duren voor de nabestaande de realiteit onder ogen kan zien. Het is dan belangrijk juist in de dagen tussen overlijden en uitvaartdienst bewust afscheid te nemen door het lichaam te zien en eventueel aan te raken.

Bij mensen die een dierbare plotseling verliezen ontstaan vaak schuldgevoelens: wat had ik kunnen doen om het te voorkomen? Ook blijft men vaak zitten met kwesties die men bijvoorbeeld nog met de overledene had willen bespreken. Het leven met onafgemaakte zaken en met de vragen die onbeantwoord blijven is moeilijk te aanvaarden.

Rouw na zelfdoding

Een zelfdoding slaat veelal in als een bom. Nabestaanden vragen zich vaak af wat zij hadden kunnen doen om de zelfdoding te voorkomen. Er kunnen makkelijk schuldgevoelens ontstaan. Vaak worden zelfdodingen veroorzaakt door een complex geheel aan factoren. Ook kunnen nabestaanden boosheid ervaren over de daad. Ze kunnen zich in de steek gelaten voelen. Er zijn allerlei emoties mogelijk, zelfs opluchting, waar de nabestaanden zich wellicht schuldig over voelen.

Het verlies van een dierbare die zelfmoord heeft gepleegd is vaak erg moeilijk in het leven te verweven. In sommige gevallen komt er voor nabestaanden nog een trauma bij omdat ze hun dierbare hebben gevonden.