Uitvaartdienst

De meest voorkomende religieuze plechtigheden

In een religieuze uitvaart neemt de uitvaartdienst een centrale plaats in. Hieronder geven we een beknopt overzicht van de types uitvaartdiensten die het vaakst voorkomen in Nederland.

Protestants-Christelijk

In de uitvaartdienst gaat de predikant vaak in op de hoogte- en dieptepunten van het leven van de overledene en maakt daarbij gebruik van bijbelteksten om aan te geven dat het menselijk leven eindig is, maar dat Christus' werk, ondanks het lijden, voortgaat. Bij het graf of in het crematorium zegt de voorganger een gebed op om de overledene aan de aarde toe te vertrouwen. Als de kist is gedaald, wordt het Onze Vader gebeden en de zegen gegeven. De nabestaanden nemen in stilte afscheid.

Meer over de protestantse uitvaart

Joods

Een hespeed (een rouwrede) wordt uitgesproken door verschillende mensen. Na de rouwrede in de aula, waarin de overledene geprezen wordt en zijn dood betreurd, dragen of rijden familie en bekenden de baar of de kist naar het graf dat kort voor de begrafenis gegraven is.

Meer over de Joodse uitvaart

Katholiek

Bij binnenkomst in de kerk komt de priester de stoet tegemoet en besprenkelt de kist met wijwater. Tijdens de gebeden worden nogmaals de goede kwaliteiten van de overledene naar voren gehaald en wordt gebeden voor de nabestaanden. In de pauze wordt gecollecteerd voor de kosten van herdenkingsmissen, soms wordt daarbij een bidprentje uitgedeeld. Dat prentje kunnen mensen als herinnering in hun kerkboek leggen, zodat ze de overledene later in hun gebeden zullen gedenken.

De uitvaartmis wordt beëindigd met de 'absoute'; een ritueel waarbij de priester de kist met wijwater besprenkelt en bewierookt, onder het uitspreken van begeleidende gebeden. Tegenwoordig wordt de absoute vooral opgevat als een laatste eerbetoon aan het lichaam van de overledene. Het is echter ook een laatste gebed om vergeving van de zonden van de overledene.

Terwijl het koor zingt, gaan de priester en de misdienaars als eersten de kerk uit, op weg naar het kerkhof of naar de begraafplaats; daarna volgen de aanwezigen de dragers met de kist. Buiten beginnen de klokken te luiden, maar verder verloopt de begrafenis in grote zwijgzaamheid.

Meer over de katholieke uitvaart

Moslim

Moslims spreken bij kennisgeving van de dood kort dit gebed uit: Innaa liIlayhi Wa Innaa Ilayhi Raaji’oon. (Vertaald: Waarlijk Wij behoren tot Allah, en tot Allah zullen wij wederkeren.)

Na het overlijden sluit een van de aanwezigen de ogen van de overledene en bidt iedereen. Vervolgens wordt het lichaam ritueel gewassen, in grote witte doeken zonder versiering gewikkeld en naar de moskee overgebracht. Moslims beschouwen het als hun plicht bij de overledene in de moskee aanwezig te zijn. De imam bidt bij het lichaam het Djanazah-gebed, het Dodengebed. De gemeenschap volgt de imam bij gebed en begrafenis.

Meer over de Moslim uitvaart

Hindoe

Meestal wordt een dode naar een uitvaartcentrum overgebracht, waar de overledene wordt afgelegd en gewassen in aanwezigheid van naaste familieleden.

Ondertussen bidt de pandit (priester) met de nabestaanden en alle aanwezige vrienden en bekenden in de ontvangstzaal van het rouwcentrum. Daarbij wordt een aardewerken schoteltje met ongezouten oftewel 'klare' boter, een zogeheten 'dia', aangestoken. Ook wordt in een koperen bokaal water geschonken ten behoeve van de zielerust van de overledene. Na het bezoek vertrekt men naar het huis van de overledene, waar eveneens een dia wordt aangestoken en een bokaal met water wordt neergezet, en wordt gebeden en voorgelezen uit de Ramayana.

Op de dag van de crematie wordt een plechtigheid gehouden in het rouwcentrum. De pandit maakt vijf eivormige balletjes, 'pindhs', van rijstmeel, honing, melk, klare boter, suiker en sesamzaad. Het aantal vijf staat voor de vijf elementen en de eivorm symboliseert de twee-eenheid van lichaam en ziel. De balletjes worden in doeken gelegd en geofferd door ze in de kist te leggen.

De nabestaanden leggen ook nog bloemen, geurige stoffen en rijstkorrels in de kist en bidden en zingen daarbij. Vervolgens wordt de kist gesloten, met een doek bedekt en naar het crematorium gebracht. Bij het crematorium dragen de mannen uit de familie met de zoon of de zonen voorop, de kist naar binnen. Volgens gebruik wordt onderweg vijf maal gestopt om de baar even neer te zetten. De oudste zoon gaat vaak mee naar de invoer van de kist in het crematieoven.

Meer over de Hindoe uitvaart