Zelfdoding: Weinig aandacht voor nabestaanden

donderdag 6 november 2014

Na de zelfdoding van een dierbare persoon voelen de naasten zich vaak alleen staan en niet begrepen door de omgeving. In het eerste jaar overheersen bij 93% gedachten aan hoe zwaar de laatste periode voor het overlijden voor hun geliefde moet zijn geweest. Dit blijkt uit een onderzoek onder nabestaanden, gedaan in opdracht van Sinds 1883 – uitgevers.

Zelfdoding: cijfers en trends

Na jaren van daling is tussen 2007 en 2012 het aantal zelfdodingen in Nederland met 30% gestegen, van 1353 naar 1753. Dat is bijna drie keer zoveel als het aantal verkeersdoden in 2012. Alle pijlen van het VWS-beleid rond zelfdoding zijn momenteel gericht op suïcidepreventie, echter zonder aantoonbaar resultaat. Dit jaar verlaagde Minister Schippers de beleidsambitie van 5% naar minimaal 1% minder suïcides per jaar, pas ingaande nàdat de huidige toename een halt is toegeroepen. In de tussentijd vragen elke dag meer nabestaanden zich af hoe zij in ‘s hemelsnaam verder moeten. Sinds 1883 – uitgevers deed kwalitatief onderzoek onder meer dan 100 nabestaanden.

Nabestaanden: schuldgevoel, ‘waarom’ en andere vragen

De deelnemers aan het onderzoek worden terugkerend gekweld door de vraag ‘Waarom?’ (83%), schuldgevoel (78%) en emoties als woede, teleurstelling of het gevoel in de steek gelaten te zijn (68%). 28% van heeft het er zelfs drie jaar na de suïcide nog dagelijks tot wekelijks moeilijk mee. 34% worstelt met de vraag: 'Had ik iets moeten doen om de zelfdoding te voorkomen?’

Omgeving: vermijden, veroordelen

In het eerste jaar na de zelfdoding kreeg 61% van de respondenten vanuit de omgeving te maken met stilzwijgen, ontwijkend gedrag en vermijding van contact. Twee derde van de nabestaanden werd geconfronteerd met onbegrip en goedbedoeld maar ongevraagd advies van vrienden en familie. Ook twee derde antwoordt dat de omgeving nieuwsgierig was naar het levenseinde (Hoe is het precies gebeurd?), daarbij voorbijgaand aan het leven van de overledene. Een aantal respondenten kampte met veroordeling van de zelfdoding, de overledene of de nabestaanden.

Onderzoeksopzet

Om inzicht te krijgen in wat nabestaanden doormaken en welke reacties vanuit de omgeving helpen, deden we een kwalitatief onderzoek onder ons bekende nabestaanden. Voor het onderzoek werd een brede diversiteit van ruim 100 volwassen nabestaanden (18-­‐75 jaar) benaderd, van wie 88% een familielid verloor. We vroegen deze mensen eerder om een brief te schrijven aan een hen onbekende lotgenoot, over hoe zij de zelfdoding met hun leven hebben verweven. Dit heeft geleid tot het boek ‘Leven met zelfdoding, 60 brieven van nabestaanden’ dat dit voorjaar uitkwam in combinatie met een Facebookpagina en www.levenmetzelfdoding.nl.