Uitvaartspeelgoed
Ongeveer twee weken na een uitvaart ga ik op bezoek bij naaste familie. Napraten over wat er gebeurd is en hoe dat is ervaren. Soms zijn er vragen en samen gaan we op zoek naar antwoorden. Het is vroeg in de avond als ik met Ben zit na te praten over de uitvaart van zijn vrouw, een jonge moeder van twee kinderen. Op de grond zie ik een rouwauto van Lego en poppetjes met verdrietige gezichten. Ik herken het: het is uitvaartspeelgoed.
Mijn relatie met dit gezin begint drie weken eerder als mijn telefoon gaat. Het is iemand die zich voorstelt als Ben. Hij klinkt overstuur. Zijn vrouw is plotseling overleden. 'Wat verdrietig', zeg ik en ik condoleer hem en vraag hoe het is gebeurd. "Heleen lag op de bank te rusten en ineens gleed ze op de grond. Ze bleek niet meer te leven". Ben vertelt over zijn twee kinderen. Jongens van vijf en acht jaar oud: Oscar en Tobias.
Een half uur later sta ik bij hem voor de deur. Ben doet zelf open en de woonkamer is vol met mensen. Ouders van Ben en Heleen, zussen, broers zitten rond Heleen. Ongeloof, verdriet, tranen. Tobias zit op schoot bij zijn opa, Oscar speelt met zijn knuffel.
Voor een kind is het verlies van een ouder een trauma; je hebt je vader of moeder nog zo hard nodig. Kinderen gaan op hun eigen, specifieke manier om met verlies. Ze vinden het fijn om bezig te zijn. Ze willen het liefste dat alles gewoon doorgaat, zoekend naar een manier om te overleven. De grootste angst is hun vader ook nog te verliezen.
Tijdens het gesprek over hoe we nu verder gaan richt ik me ook tot Oscar en Tobias. Ik vind het belangrijk om kinderen - hoe jong ze ook zijn - te betrekken bij elk onderdeel van deze periode tot en met de dag van de uitvaart. Het is de wens van Ben en de kinderen dat Heleen thuis blijft. Er is een plekje in de kamer waar we haar zullen opbaren.
Als ik een paar uur later vertrek laat ik twee speciale werkboeken achter voor Oscar en Tobias. Door te schrijven, knippen, plakken en tekenen werken ze aan een blijvende herinnering. Op die manier zijn zij spelenderwijs bezig met het verlies. Ben kan met zijn kinderen de mooiste herinneringen in dit boek verwerken en hun gevoelens van verdriet delen.
De uitvaartplechtigheid is indrukwekkend. Oscar en Tobias leggen een tekening neer bij hun moeder en steken kaarsjes aan met hun vader. "Ik heb uitvaart-Lego voor ze gekocht", zegt Ben als ik hem twee weken later opzoek. Hij legt uit dat hij zo probeert om Heleen's dood op een zo laagdrempelig mogelijke manier bespreekbaar te maken met Oscar en Tobias. Kinderen (maar ook volwassenen) kunnen uitvaartspeelgoed gebruiken om hun eigen verhaal na te spelen en er kunnen zaken mee worden uitgelegd of verduidelijkt. Zo kan het gezin hopelijk verder zonder Heleen.
Koop Geersing
register uitvaartverzorger
