Onthulling gedenktekens op Dodenherdenking
vrijdag 25 maart 2011
Met twee bijzondere onthullingen staat de regio dit jaar stil bij Dodenherdenking. In Wageningen krijgen de graven van Esther en Betje Cohen grafstenen, 68 jaar na hun gruwelijke verdrinkingsdood. Hun droevig verhaal illustreert het lot van alle omgekomen Joden uit Renkum. Al hun namen staan op een gedenkplaat die op dezelfde dag aan de klokkentoren van het gemeentehuis in Oosterbeek onthuld wordt.
Geen adres hebben waar je kunt onderduiken voor de voortdurende razzias. Al drie jaar op de vlucht zijn en nergens meer naartoe kunnen. Alleen omdat je joods bent. In 1943 zagen de joodse zussen Esther en Betje Cohen uit Renkum geen andere uitweg meer dan zich met een lint aan elkaar vastbinden, en de Rijn inspringen. Opgedregd in Wageningen werden ze daar begraven. Zonder steen, zonder herinnering.
Om het verleden te herdenken, zijn tastbare reminders nodig die nieuw geweld of vervolging voorkomen. Daarom onthult de Stichting Heemkunde op 4 mei een plaquette aan de klokkentoren achter het gemeentehuis met daarop de namen van 26 Joodse inwoners van de gemeente Renkum die in de oorlog zijn omgekomen, waaronder Esther en Betje Cohen. De onthulling zal plaatsvinden in het bijzijn van de Commissaris van de Koningin, de burgemeester van de gemeente Renkum, vertegenwoordigers van de Joodse gemeenschap en andere geledingen van de gemeente Renkum. Vooraf zal er in het gemeentehuis in Oosterbeek een gedenkbijeenkomst plaatsvinden.
Opperrabbijn Jacobs onthult diezelfde dag de drie grafstenen van Esther en Betje en dat van hun beider moeder die geplaatst worden op de graven op de joodse begraafplaats in Wageningen. De drie grafstenen zijn kosteloos beschikbaar gesteld door Buddingh Natuursteen uit Veenendaal.
Vóór de onthulling staat de opperrabbijn in een herdenkingsbijeenkomst stil bij het lijden en de verliezen van de joodse gemeenschap in deze omgeving gedurende de Tweede Wereldoorlog. Daarnaast geeft de auteur van het boekje Een lint van Wanhoop over de zussen Cohen een kort overzicht van hun leven en levenseinde. Naar joods gebruik kunnen de aanwezigen als eerbetoon een steentje leggen op de graven.
De onthulling en herdenking op de begraafplaats in Wageningen maakt deel uit en vindt in samenwerking plaats met de activiteiten van het Comité 4 en 5 mei. Aansluitend is er een herdenkingsmars naar het centrum van Wageningen. Daar organiseert het Comité 4 en 5 mei een herdenking bij het joodse gedenkmonument, een kranslegging en 2 minuten stilte. Dit alles is voorafgaand aan het herdenkingsconcert in de Grote Kerk en de ceremonie op het 5 mei Plein, het ontsteken van het Bevrijdingsvuur om middernacht en de start van de Bevrijdingsvuurestafette.
Bij elk van de gedenkmomenten ligt Een lint van wanhoop, het verhaal van de zussen Cohen ter inzage. Het boek verschijnt op 20 april (hun sterfdatum) en is daarna te bestellen via boekwinkels en de site www.eenlintvanwanhoop.nl waar ook het uitgebreide programma van de herdenkingen te vinden is.
