Zelfmoord en dood door geweld

Invloed op het afscheid en de uitvaart

Zelfmoord of dood door geweld kan grote invloed hebben op de manier waarop nabestaanden afscheid nemen. Het lichaam komt minder snel in handen van nabestaanden en de communicatie met hulpverleners en de buitenwereld is moeilijker. Voor het afscheid nemen kan het zelfs nodig zijn dat beschadigingen, verwondingen of verminkingen van het overleden lichaam moeten worden gerestaureerd en/of gereconstrueerd.

Politie en recherche

Bij zelfdoding of dood door geweld is sprake van een niet-natuurlijke doodsoorzaak en wordt de politie ingeschakeld. Na een eerste bezoek door dienstdoende agenten stelt de recherche een onderzoek in. Als u niet zelf het slachtoffer hebt gevonden, zal de politie u inlichten. De recherche zal u ondervragen en eventueel persoonlijke spullen van de overledene in beslag nemen.

‘In het belang van het onderzoek’ is het vaak nodig persoonlijke vragen te stellen en uw huis te doorzoeken naar bewijsmateriaal. Na zelfdoding wordt de bemoeienis van politie en justitie meestal vrij snel afgerond. Als de overledene een brief of andere aanwijzingen heeft achtergelaten krijgt u die over het algemeen weer snel terug van de politie.

In het geval van een geweldsdelict geeft de officier van justitie het lichaam meestal pas na enige tijd vrij, maar het onderzoek gaat daarna door. Onder die omstandigheden zul je als nabestaande nauwelijks in staat zijn het verlies te verwerken. De ervaring leert dat iemand in deze situatie eerder behoefte heeft aan hulp van zijn omgeving of van een dienstverlener. Met steun van anderen kun je proberen te begrijpen wat er is gebeurd en je voorbereiden op dat wat gaat komen, bijvoorbeeld een rechtszaak en de confrontatie met de dader.

Communicatie met de buitenwereld

Het contact met de buitenwereld zal in het geval van een niet-natuurlijke dood vaak anders verlopen dan bij een natuurlijke dood. U wilt er misschien geen ruchtbaarheid aan geven. Aan de andere kant zult u weinig begrip voor de gebeurtenis van de buitenwereld ontvangen als u in bedekte termen over de doodsoorzaak blijft praten. Veel mensen realiseren zich niet dat de nabestaanden bijvoorbeeld al jaren betrokken zijn geweest bij de strijd op leven en dood van de overledene.

Het is begrijpelijk dat nabestaanden vanwege onbegrip na zelfdoding kiezen voor een stille uitvaart of de gelegenheid tot condoleren achterwege laten. Toch kan het juist dan belangrijk zijn iets heel persoonlijks te doen; een tekst waar de overledene erg op gesteld was voorlezen, muziek waarvan hij of zij hield draaien, iets zeggen of schrijven voor de overledene bij de uitvaart.

Rouwverwerking

De rouwverwerking na zelfdoding kan geblokkeerd raken door angst, schuldgevoelens en verwijten. Als de overledene weleens een beroep heeft gedaan op hulpverlening kan het zinnig zijn na de uitvaart contact op te nemen met de arts, psycholoog of psychiater die de overledene heeft behandeld. Ook het praten met lotgenoten kan verlichting geven en helpen in de verwerking van het verlies.

Nabestaanden kunnen voor hulp onder andere terecht bij www.113.nl/nabestaanden. Kijk voor uitgebreidere informatie over rouw in het hoofdstuk rouw.

Belangstelling van derden

Als een gewelddadige dood door derden is veroorzaakt, zullen nabestaanden met talloze vragen en met nog veel meer angst, woede en agressie zitten. Bovendien kunnen ze te maken krijgen met belangstelling van de pers en nieuwsgierige buitenstaanders, waardoor ze vaak geen greep meer hebben op wat er allemaal bekend wordt over de overledene en zijn persoonlijke omstandigheden. Vaak gaat die ongewenste publiciteit veel langer door dan ze lief is en zijn ze er niet op voorbereid als anderen ze met hun verlies confronteren.

Het is belangrijk goede afspraken over de bescherming van uw privacy te maken met de politie en eventueel tijdelijk een ander adres te kiezen. Bij de verwerking van een gewelddadig overlijden zult u bijna altijd de hulp van een psycholoog of een psychiater nodig hebben. De huisarts kan helpen een geschikte hulpverlener te vinden.