Uitvaart zonder lichaam

Na vermissing of wanneer overledene lichaam ter beschikking stelt

Er zijn situaties waarbij nabestaanden afscheid nemen van hun dierbare zonder dat het lichaam van de overledene hierbij aanwezig is. Dat kan gebeuren wanneer een overledene zijn of haar lichaam ter beschikking stelt aan de wetenschap. In dat geval moet de overledene al binnen 24-uur worden overgebracht naar de instelling waar het lichaam gebruikt zal worden. Maar het komt ook voor dat mensen verdwijnen na een misdrijf, een ongeluk of een (natuur)ramp.

Wanneer mensen hun lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap weten de nabestaanden doorgaans bij leven al dat er geen begrafenis of crematie zal plaatsvinden. Mensen die hun dierbare heel plotseling moeten missen gaan vaak door een periode van grote onzekerheid. Mogelijk is er eerst nog hoop dat hun dierbare nog leeft of dat reddingswerkers alsnog in staat zullen zijn om het lichaam te vinden. Wanneer dat niet gebeurt zal er mogelijk toch een moment komen dat nabestaanden samen willen komen om afscheid te nemen van hun dierbare.

Hoe ziet een uitvaart zonder overledene er uit?

Allereerst is er natuurlijk de vraag wie de uitvaart/afscheidsdienst regelt. Bij een reguliere uitvaart zult u doorgaans geholpen worden door een uitvaartondernemer. Deze helpt u met het verzorgen van de overledene, de keuze van de kist, het opbaren etc. Maar de uitvaartondernemer helpt ook bij het organiseren van de plechtigheid. Bij een afscheid zonder lichaam zult u zelf een keuze moeten maken of u er voor kiest om het afscheid zelf te organiseren of dat u gebruik maakt van de expertise van een uitvaartondernemer. Het is ook goed mogelijk dat de nabestaanden niet kiezen voor een echte plechtigheid. Ze kunnen bijvoorbeeld ook in eigen huis samen komen zonder dat er een echte dienst met toespraken en muziek is.

Eigen monumentje

Omdat er na een uitvaart zonder lichaam geen begrafenis/crematie is heeft de familie ook geen graf of bijvoorbeeld columbarium om naar terug te komen. Toch hebben veel mensen de behoefte aan een plekje waar ze de overledene ook in de toekomst kunnen gedenken. Dit kan op een begraafplaats of in huis maar bijvoorbeeld ook op een apart plekje in uw tuin. Ondanks het feit dat u altijd zult weten dat de overledene niet is begraven op die plek, heeft u wel een ‘eigen plekje gecreëerd’ voor uw dierbare.

Verzekering

Het verschilt per verzekering of een verzekeraar wel of niet zal uitkeren wanneer er geen lichaam is dat begraven of gecremeerd wordt. Bij een naturaverzekering regelt de verzekeraar de uitvaart, als er geen uitvaart is omdat er geen lichaam is zal deze niet uitkeren. Sommenverzekeringen keren mogelijk wel uit, dat zal afhangen van de verzekeringsvoorwaarden. In alle gevallen is het verstandig om contact op te nemen met de verzekeraar, zij kunnen u vertellen of er wel of geen geld uitgekeerd zal worden.

Doodverklaring vermist persoon

Wanneer een persoon vermist of verdwenen is kunnen nabestaanden de rechtbank na vijf jaar verzoeken om de verdwenen persoon ‘dood te verklaren’. In de wet wordt dat ook wel genoemd als het uitspreken dat er rechtsvermoeden van overlijden van de vermiste bestaat. De termijn van vijf jaar kan worden verkort naar één jaar wanneer de omstandigheden rond de vermissing dusdanig zijn dat het waarschijnlijk is dat de vermiste dood is. De termijn van vermissing gaat in op de dag dat de vermiste verdween of vanaf de dag waarop het laatste teken van leven was.

Als de familie naar de rechter stapt zal de rechtbank de vermiste oproepen om zich te melden, doorgaans zal de rechtbank daar een termijn van een maand aan verbinden. Naast de familie kan ook het Openbaar Ministerie bij de rechtbank verzoeken om de vermiste op te roepen en de verklaring van rechtsvermoeden van overlijden af te geven.

Wanneer de vermiste zich niet meldt bij de rechtbank en er zich ook geen andere persoon meldt die kan aantonen dat de vermiste nog leeft, verklaart de rechtbank dat er rechtsvermoeden van overlijden bestaat. In de volksmond wordt dit vaak een ‘doodverklaring’ genoemd. De rechtbank kan overigens ook besluiten om nog één keer een oproep te doen aan de vermiste persoon. Daarnaast staat het de rechtbank ook vrij om getuigen te horen of om bewijsstukken te eisen waarin vaststaat dat de vermissing ook daadwerkelijk vijf jaar (in sommige gevallen één jaar) of langer duurt.