Ter beschikking stellen van de wetenschap

Uw lichaam doneren om onderzoek te ondersteunen

De moderne wetenschap heeft nog steeds behoefte aan menselijke lichamen. Op vrijwillige basis kunt u uw lichaam na uw dood ter beschikking stellen aan de wetenschap.

Het is een misverstand dat deze vorm van terbeschikkingstelling met het invullen van een donorcodicil kan worden geregeld. Daarin kan slechts worden bepaald dat bruikbare organen na de dood ter transplantatie kunnen worden aangeboden.

Terbeschikkingstelling is ook iets anders dan sectie en obductie, waarbij een patholoog de organen onderzoekt om de doodsoorzaak vast te stellen of om medisch handelen te controleren. Hiervoor zal een arts de nabestaanden om toestemming vragen, waarbij hij tevens uiteenzet hoe uitgebreid het betreffende onderzoek zal zijn. Een van de nabestaanden dient een toestemmingsformulier te tekenen.

Zelf regelen

Als u uw lichaam na uw dood ter beschikking aan de wetenschap wilt stellen, dient u bij leven contact op te nemen met een van de anatomische instituten (verbonden aan universiteiten)in Nederland die lichamen mogen aannemen. De voorwaarden zullen van universiteit tot universiteit verschillen. Geen van de universiteiten zal u kunnen garanderen dat uw lichaam uiteindelijk ook daadwerkelijk wordt geaccepteerd.

Op www.lichaamsdonatie.info staat een overzicht van de anatomische instituten waar mensen hun lichaam ter beschikking kunnen stellen. Neem contact op met het anatomisch instituut van uw keuze om te vragen naar de mogelijkheden en voorwaarden.

Geen garantie acceptatie lichaam

De vraag of u begraven of gecremeerd wilt worden is met de keuze terbeschikkingstelling niet uit de wereld. Een en ander hangt logischerwijs samen met de wetenschappelijke behoefte aan lichamen op het moment van overlijden. Er kan simpelweg een overschot aan lichamen zijn; jaarlijks zijn er circa 500 lichamen nodig. Daarnaast kunnen universiteiten en ziekenhuizen op basis van de doodsoorzaak besluiten een lichaam niet te accepteren. Hierbij kunt u denken aan een te hoge leeftijd, kanker, besmettelijke ziekten of een ongeluk waardoor het lichaam te ernstig beschadigd is.

Weinig tijd voor afscheid

In de praktijk is er weinig tijd om afscheid van de overledene te nemen. Binnen 24 uur willen de medische faculteiten het lichaam kunnen conserveren. Vaak wordt het geconserveerde lichaam lange tijd bewaard voor het daadwerkelijk onderzocht wordt. Wettelijk is bepaald dat er hoe dan ook niet binnen 36 uur na overlijden met onderzoek mag worden begonnen.

Over wat er na ontleding (en dat kan dus geruime tijd na uw overlijden zijn) met uw stoffelijke resten gebeurt, dient u duidelijke afspraken met de betreffende universiteit te maken. Doorgaans begraaft of cremeert de universiteit gedoneerde lichamen anoniem. Aan terbeschikkingstelling zijn hoe dan ook geen financiële consequenties verbonden.

Wanneer u uw lichaam ter beschikking wilt stellen aan de wetenschap, dan moet u dit expliciet schriftelijk vastleggen in een testament of een codicil. Bovendien moet u een formulier van de betreffende medische faculteit invullen, en moet een van uw nabestaanden schriftelijk bevestigen dat hij of zij op de hoogte is van uw wens.

Verschil tussen orgaandonatie en lichaamsdonatie

Bij orgaan- of weefseldonatie wordt alleen het orgaan of het weefsel uit het lichaam genomen dat gebruikt wordt voor transplantatie. Nadat deze zijn uitgenomen krijgen de nabestaanden de rest van het lichaam weer terug zodat de nabestaanden de overledene kunnen laten begraven of cremeren. Bij lichaamsdonatie heeft de overledene bij leven toestemming gegeven om het hele lichaam na overlijden af te staan aan de medische wetenschap. De nabestaanden krijgen het lichaam van hun dierbare nooit meer terug en kunnen de overledene dus ook niet laten begraven of cremeren.