Zorgplicht burgemeester voor de begrafenis of crematie
7 november 2014
Vraag nummer: 40535
Ik vraag mij af vanaf welk moment kan worden aangenomen dat iemand zich garant heeft gesteld te zorgen voor de begrafenis dan wel crematie van overledene. M.i. is dat vanaf het moment dat (mondeling en/of schriftelijk) opdracht is gegeven aan de begrafenisondernemer voor het verzorgen van de begrafenis of crematie. Vanaf dat moment is de burgemeester gevrijwaard van zorgplicht o.g.v. artikel 21 van de Wet op de lijkbezorging.
Antwoord:
Geachte heer of mevrouw,
Ik begrijp uw gedachtengang, maar het is precies andersom. De zorgplicht van de burgemeester is er niet al meteen; die ontstaat pas later.
U gaat uit van de gedachte dat de overheid in beginsel verantwoordelijk is voor de uitvaart van een overledene. En dat die verantwoordelijkheid vervalt als iemand opdracht geeft voor het verzorgen van de begrafenis of crematie.
Zo heeft de wetgever het niet geregeld. Het uitgangspunt van de wetgever is dat er na een overlijden niet onmiddellijk iets hoeft of moet, maar dat nabestaanden even tijd wordt gegund om te bezien wie het regelen van de uitvaart op zich neemt. Pas wanneer iemand begint met het regelen van de uitvaart door het verlof tot begraven of cremeren aan te vragen, is er een formele start. De persoon die het verlof krijgt, heeft meteen ook de verplichting om de uitvaart helemaal af te werken. Dat staat allemaal niet zo letterlijk in artikel 18 van de Wet op de lijkbezorging, maar het blijkt uit de wetsgeschiedenis en de uitleg die aan die bepaling is gegeven.
Het is dus niet zo dat de burgemeester in beginsel een verplichting heeft, waar hij of zij vanaf is zodra een nabestaande actie onderneemt. Er is eerst een wachttijd, om nabestaanden tijd en ruimte te geven. Eerst soms om gevonden te worden, want soms wordt een overlijden pas na dagen ontdekt. En soms kunnen nabestaanden pas na dagen bereikt worden. Ze moeten ook gelegenheid hebben voor onderling overleg. Ook om te bekijken wat feitelijk en financieel mogelijk is.
Soms is het zo dat nabestaanden heel snel te kennen geven de uitvaart niet te kunnen of willen regelen. Dat wil nog niet zeggen dat de burgemeester dan direct de uitvaart moet gaan regelen. Dan maak je het nabestaanden soms (te) gemakkelijk om zelf geen verantwoordelijkheid te (hoeven) nemen. De wetgever gaat er van uit dat familie eerst verantwoordelijk is. Als de familie geen verantwoordelijkheid neemt en de gemeente een uitvaart regelt, kan de gemeente de kosten op directe nabestaanden verhalen.
Ik adviseer gemeenten vaak om eerst maar eens een weekje af te wachten wat de familie doet, alvorens in actie te komen. Want vaak is het zo dat nabestaanden in eerste instantie niets willen doen, maar na een paar dagen toch tot actie willen overgaan. Gewoon maar eens even rustig wachten hoe zaken zich ontwikkelen, leidt vaak vanzelf tot een oplossing.
Als na een week blijkt dat er inderdaad niemand actie onderneemt om de uitvaart te regelen (terwijl er wel nabestaanden zijn), dan pas ontstaat de situatie als bedoeld in het eerste lid van artikel 21. De wet geeft feitelijk een termijn van 8 dagen (6 werkdagen en 2 dagen in het weekeinde) waarbinnen een uitvaart plaats moet vinden. Pas als die termijn wordt overschreden, is actie van de gemeente nodig.
Dat is natuurlijk anders, als van meet af aan duidelijk is dat er geen directe nabestaanden zoals kinderen of broers en zussen of ouders zijn.
Zie o.a.: zijn kinderen verplicht om de uitvaart van ouders te betalen?
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Vergelijk offertes van uitvaartondernemers via de nieuwe site Uitvaartmarkt.nl
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Bijvoorbeeld over de vraag of je iemand kunt verbieden om afscheid te nemen van een overledene:
