Internationaal rouwvervoer

Repatriëren van de overledene

Vervoer per auto of vliegtuig

Wanneer een Nederlander in het buitenland komt te overlijden zal zijn of haar lichaam gerepatrieerd moeten worden. Repatriëren (Latijn voor ‘terug naar het vaderland’) kan per vliegtuig of met de auto. Wanneer iemand is overleden op een afstand van maximaal 1500 kilometer van Nederland zal doorgaans worden gekozen voor de auto. Als de afstand groter is wordt de overledene met het vliegtuig naar Nederland gebracht. Hoewel het soms lijkt dat vliegen sneller zal gaan wijst de praktijk uit dat vervoer per auto (wanneer mogelijk) het snelst is. Dit omdat er bij vervoer door de lucht rekening gehouden moet worden met vaste vertrektijden, extra controles en papierwerk.

Regels voor internationaal vervoer

Voor een overledene naar Nederland wordt vervoerd zal het lichaam meestal worden gebalsemd, maar dit kan verschillen per land. Het balsemen is vaak noodzakelijk omdat de tijd tussen het overlijden en de uitvaart aanzienlijk langer zal zijn dan bij een uitvaart na overlijden in eigen land. Als de terugreis per vliegtuig geschiedt, moet het lichaam in een zinken kist worden gelegd. Deze zinken kist, die lucht- en waterdicht is, wordt volledig afgesloten. Er vindt dan eerst nog een controle plaats door bevoegde instanties waarna de kist wordt verzegeld. De zinken kist wordt geplaatst in een houtenkist die in sommige gevallen daarna nog wordt ingepakt in een andere verpakking (bijvoorbeeld plastic of karton). Daarna zal de douane de kist uitklaren en kan deze het vliegtuig in. In Nederland zal de overledene worden overgeplaatst in een kist, lijkwade of op een draagplank (naar keuze van de familie). Er mag in geen geval worden begraven in een zinken kist.

Bij vervoer per auto tellen in principe dezelfde regels als bij vervoer door de lucht. Alleen verschilt het per land of een overledene ook in een zinken kist gelegd moet worden. Meestal kan de overledene worden vervoerd in een waterdichte kist of in een plastic hoes. Families mogen de overledene niet zelf repatriëren naar Nederland. Het vervoer moet gebeuren met een officiële rouwauto. Als iemand is overleden in de Benelux dan kan de grens ongehinderd worden gepasseerd. Voorwaarde is wel dat er een verlof tot begraven of cremeren is afgegeven door de gemeente waar het overlijden heeft plaatsgevonden.

Binnen de Europese Unie mag een lichaam de grens passeren als er bij het stoffelijk overschot een ‘internationale lijkenpas’ (laissez-passer) aanwezig is.

Hoe regel je een repatriëring?

In Nederland zijn maar een paar uitvaartondernemingen gespecialiseerd in internationaal vervoer. Deze organisaties zijn op de hoogte van de regelgeving in andere landen en zijn in staat om het complete vervoer te regelen. Ze kunnen van afstand alle formaliteiten regelen die per land weer verschillen. Wanneer u in het buitenland bent en u te maken krijgt met een overlijden dan kunt u het beste contact opnemen (of laten nemen) met een van deze organisaties in Nederland. Wanneer de overledene verzekerd is voor repatriëring kunt u contact opnemen met de verzekeraar. Zij hebben specialisten in dienst die alles regelen voor het vervoer naar Nederland.

Wanneer is het lichaam terug in Nederland?

Bij een overlijden in het buitenland komt heel wat kijken. Er zullen veel formaliteiten moeten worden geregeld voordat een lichaam naar Nederland gebracht kan worden. Het is van te voren moeilijk te voorspellen hoelang dit gaat duren, dit hangt af van het land van overlijden maar ook de doodsoorzaak. Voordat een lichaam wordt vrijgegeven zullen de lokale autoriteiten willen weten wat de doodsoorzaak is. Wanneer een jong iemand komt te overlijden zal dit over het algemeen meer onderzoek vragen en dus ook langer duren. Als er sprake is van een niet natuurlijk overlijden dan zal ook de lokale justitie een onderzoek instellen.

De tijd tussen het overlijden en het moment waarop het lichaam in Nederland is kan variëren van slechts enkele dagen, maar ook weken en in sommige gevallen zelfs maanden.

Moeten nabestaanden bij overledene blijven?

Vaak willen nabestaanden graag bij de overledene in de buurt blijven. Maar in de praktijk is het zo dat zij tussen het moment van overlijden en het vrijgeven van het lichaam nauwelijks (of niet) bij hun dierbare mogen komen. Daarom wordt vaak geadviseerd om zelf toch vast terug te keren naar Nederland. Hier kunt u, met uw familie en andere dierbaren, de uitvaart voorbereiden.

Voor u vertrekt is het wel belangrijk dat u kostbaarheden (zoals bijvoorbeeld sieraden) meeneemt uit het ziekenhuis of het mortuarium. In veel landen loopt u groot risico dat dit soort zaken van het lichaam worden gestolen. U laat alleen het paspoort en een eventueel vliegticket achter bij het lichaam. Wanneer u ter plaatse wordt gevraagd om papieren te tekenen doet u er goed aan deze eerst goed (te laten)controleren. Als u er niet uitkomt, kunt u contact opnemen met de ambassade of het consulaat. Het adres van de Nederlandse ambassade of het consulaat in het land waar u verblijft kunt u vinden op de website van het Ministerie van Buitenlandse Zaken.