Angst voor de dood

Angst voor de dood: Inzichten, begrip en ondersteuning bij het omgaan met de angst voor de dood

Bang zijn om dood te gaan is een van de meest voorkomende angsten bij mensen. Het besef dat het leven eindig is en dat we niet precies weten wat er na de dood volgt maakt sommige mensen bang. Er zijn verschillende vormen van angst, van een milde vorm waarbij iemand last heeft van een knagend gevoel van bezorgdheid tot echte paniek(aanvallen) waarbij mensen transpireren, last hebben van duizelingen en hartkloppingen.

Van nature is angst een emotie net als bijvoorbeeld verdriet of juist blijdschap. Een emotie kan levensreddend zijn, zo zorgt angst er bijvoorbeeld voor dat u vlucht wanneer gevaar dreigt (denk aan brand of een gevaarlijke man in een donkere steeg). In principe zou je kunnen zeggen dat angst een belangrijke functie is die ons kan beschermen, maar wanneer u dagelijks in angst leeft levert angst juist hinder op in uw bestaan.

Waarom bang voor de dood?

Er zijn verschillende redenen waarom het veel voorkomt dat mensen angst hebben voor de dood. Mensen die een religie aanhangen geloven in het leven na de dood. Om een voorbeeld te geven, christenen geloven dat hun ziel na de dood het lichaam verlaat en opstijgt naar de Hemel. In de Hemel is geen verdriet, pijn of oorlog, maar juist vrede en liefde. Een zeer geruststellende gedachte dat het leven na de dood (nog) prettiger is dan het leven op aarde. Voor mensen die geen religie aanhangen is de dood een compleet zwart gat. Ze kunnen bang zijn voor het onbekende. Gelovigen zeggen daar wel eens over: ‘zij die niet geloven zijn als zoekende in de woestijn’. Toch is het geloof niet altijd een garantie dat iemand geen angst meer heeft voor de dood. Het kan namelijk ook omslaan als mensen geloven dat er na hun dood een ‘oordeel wordt geveld’ over hoe zij hun leven invulling hebben gegeven. De angst dat misschien niet de Hemel maar de hel wacht kan mensen juist extra bang maken.

Mensen leven vrijwel hun hele leven in de wetenschap dat ze een keer zullen sterven. Er wordt dan ook niet voor niets vaak gezegd dat de enige zekerheid die we hebben is dat we op een dag dood zullen gaan. Dat idee maakt veel mensen angstig, ze realiseren zich dat er een moment komt dat ze worden gescheiden van hun geliefde, van hun kinderen en andere dierbaren. Ook het feit dat we niet weten wanneer we sterven maakt dat mensen er onzeker over kunnen zijn. Mensen willen over het algemeen juist grip kunnen hebben op hun leven, ze willen zelf bepalen wat er gebeurt en wanneer. Er zijn zoveel dingen in het leven die we naar onze hand kunnen zetten, maar voor de dood telt dat niet.

Angsten voor de dood hebben we niet alleen om onszelf (wat gaat er met mij gebeuren) maar ook om de mensen waar we van houden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het nare gevoel dat je je zorgen maakt over hoe het verder moet gaan met je partner wanneer hij/zij zonder jou verder moet leven. Of denk aan een vader en een moeder die bang zijn dat hun kinderen zonder hen verder moeten leven.

Wanneer wordt angst problematisch

Ieder mens is op sommige momenten in het leven wel een keer ergens bang voor. Daar is helemaal niets mis mee, sterker nog het kan ons helpen in bedreigende situaties. Maar wanneer bang zijn doorslaat naar bijvoorbeeld paniekaanvallen (hierbij gaan mensen opeens transpireren, krijgen hartkloppingen etc.) krijgt de angst een overheersende rol in het leven. Mensen kunnen hierdoor beperkt worden in hun doen en laten en dat kan het plezier in het leven behoorlijk in de weg zitten. Voor ieder mens zal het verschillen, maar wanneer iemand voortdurend bezig is met een angst (in dit geval angst voor de dood) dan is er sprake van problematische angst. U kunt dat zelf eigenlijk het beste bepalen, wanneer u merkt dat angsten een grote rol spelen in uw dagelijks leven dan is het belangrijk dat u er aan gaat werken.

Wat wel en niet te doen tegen angst

Zoals eerder aangeven is het bang zijn voor het ‘onbekende’ een van de oorzaken van angst hebben voor de dood. Een natuurlijke reactie bij veel mensen is om het onderwerp dan maar zover mogelijk weg te stoppen. U wilt er met niemand over praten en u wilt er vooral ook niet mee worden geconfronteerd. Mogelijk gaat dat zelfs zover dat u besluit om geen uitvaarten van anderen te bezoeken. Je zou kunnen spreken van het ontvluchten en/of ontwijken van de dood. Maar door het onderwerp uit de weg te gaan neemt u de angsten niet weg. Sterker nog u creëert op deze manier eigenlijk een soort van taboe waardoor het onderwerp ‘doodgaan’ nog onbekender en daarmee ‘enger’ wordt.

Er zijn verschillende tips die u (mogelijk) kunnen helpen om uw angsten de baas te worden. Allereerst is het belangrijk dat u zich niet schaamt voor uw angsten. Mensen die zeggen dat ze nooit en te nimmer ergens bang voor zijn zijn mogelijk nog vele malen angstiger dan uzelf. Maak het onderwerp bespreekbaar, praat er over met uw geliefde of met anderen om u heen. Praten lucht enorm op en u zult ervaren dat u niet de enige bent met dit probleem. Ga situaties waar u bang voor bent (bijvoorbeeld een uitvaart van een dierbare) niet uit de weg. Kortom, zorg ervoor dat u de taboes die u zelf heeft over het onderwerp doorbreekt. Het feit dat u dit artikel op Uitvaart.nl leest is mogelijk al een goede eerste stap in de richting van een leven dat niet (meer)beheerst wordt door angsten voor de dood.

Er zijn nog meer praktische tips, zo kunt u bijvoorbeeld ontspanningstechnieken oefenen die u kunnen helpen wanneer u angstig bent. Het is ook heel goed om meer te leren over angst en angststoornissen, op die manier krijgt u beter inzicht in uw eigen situatie en ontdekt u hoe dit ontstaat. Contact met lotgenoten kan ook zeer nuttig zijn. Op internet vindt u verschillende forums waar mensen met elkaar praten over dit onderwerp (Google op ’Angst voor de dood’ en u vindt verschillende forums). Zorg dat u (wanneer angsten uw leven te veel beïnvloeden) professionele hulp inschakelt. Gespecialiseerde hulpverleners kunnen u op weg helpen, de eerste stap naar hulp kunt u krijgen door uw angsten te bespreken met uw huisarts.