Recht van de overledene
18 augustus 2002
Vraag nummer: 905 (oude nummer: 1230)
Tue Aug 19 11:24:46 1997
Geachte heer Van der Putten
Na het lezen van uw vorige vraag en antwoord, moet mij toch even een vraag van het hart. Staat u mij toe de conclusie van uw vorige antwoord samen te vatten:
De uitvaart geschiedt conform de wens van de overledene tenzij de familie unaniem anders besluit. De overledene heeft dus een recht maar kan daar niet voor opkomen. Dit geeft de familie de gelegenheid de hele zaak te overrulen, als zij maar unaniem besluit. Dat is toch vreemd? Waarom rechten toekennen aan een overledene die per definitie niet meer voor zijn of haar recht kan opkomen.
Op deze manier is de overledene geheel overgeleverd aan de wensen van de familie.
Ik dacht altijd dat de wil van de overledene wet zou zijn. Kunt u de logica van de regeling misschien toelichten?
Antwoord:
Tue Aug 19 22:33:18 1997
Geachte heer of mevrouw,
Dat de familie de wens van de overledene kan negeren heeft niets te maken met logica of onlogica van de regeling in de wet. Het zit 'm in de toepassing van de wet. Letterlijk en figuurlijk.
Ik heb geloof ik al eens eerder geschreven: de wet is papier; de wet heeft een sterke arm nodig. Dat geldt zowel voor het optreden tegen mensen die door een rood stoplicht rijden, als voor het uitvoeren van de laatste wens van een overledene. Als er niemand is die voor zijn belang of het uitvoeren van zijn wens opkomt, houdt het op.
Als iemand zekerheid wil hebben dat zijn laatste wens wordt uitgevoerd en hij twijfelt er aan of de familie zijn wens zal respecteren, dan moet hij een executeur testamentair benoemen. Dat kan een buitenstaander zoals een notaris zijn, maar ook gewoon een goede vriend of een kind waarvan men weet dat die de wens zal respecteren.
Het is eigenlijk gewoon een kwestie van de zaak goed regelen.
Als iemand bij leven alleen zegt "Na mijn dood zal Marietje alles regelen", dan heeft Marietje niet zoveel in handen als zij bij de uitvoering van de laatste wens van de overledene tegen de familie moet opboksen. Bewijs dan maar eens wat die wens is en dat zij gemachtigd is.
Als de overledene echter een testament heeft laten opmaken, waarin staat dat Marietje executeur testamentair is en waarin precies staat wat hij wil - bijvoorbeeld crematie met verstrooiing van de as boven zee - dan staat de familie volstrekt machteloos als zij bijzetting in het familiegraf in Lutjewatersveld wenst. Die bijzetting gaat niet door.
Als de familie met het lichaam aan de haal gaat, kan Marietje naar de rechter stappen, die in zo'n situatie zeker de wens bevestigt. Met het vonnis in de hand kan Marietje desnoods de politie inschakelen als letterlijke "sterke arm".
Natuurlijk moet iemand niet onmiddellijk een kort geding beginnen, want dat is kostbaar. Maar meestal doen een paar stevige brieven van een goede juridische adviseur of advocaat al wonderen. Wat er in die brieven staat is een beetje beroepsgeheim en hangt van de situatie af. Maar ik kan verzekeren dat de wens van de overledene tenslotte wordt uitgevoerd.
Ik merk in dit verband graag op dat er ook instanties zijn die zich het (langdurend blijven) uitvoeren van de laatste wens van een overledene tot taak hebben gesteld. Als het gaat om het voortbestaan van een eigen graf, is dat de kern-activiteit van Grafzorg Nederland (info@grafzorg.nl). Die waakt er o.a. voor dat een lang liggend graf niet onverhoeds wordt geruimd, eventuele schade wordt hersteld, etc.
Om de wet of een wens daadwerkelijk uit te voeren, is altijd iets of iemand nodig die voor de belangen van de overledene opkomt.
mr W.G.H.M. van der Putten
19 augustus 1997
