Verwijderen pacemaker
18 februari 2004
Vraag nummer: 2896 (oude nummer: 4029)
Geachte Hr. v.d. Putten,
Zoekende naar het antwoord op de vraag of medewerkers van een uitvaartcentrum gerechtigd zijn een pacemaker te verwijderen kwam ik uit bij het antwoord op die vraag van 9 september 2001.
Het antwoord roept bij mij enkele vragen op:
1. U schrijft: de arts, door of onder wiens toezicht sectie zal worden verricht...... Op welke wijze staan medewerkers van een mortuarium onder hun toezicht, waardoor het uitnemen van een pacemaker gerechtvaardigd wordt?
2. Waar kan ik de (mogelijke)bevestiging van de uitleg van de wet door de minister van Binnenlandse Zaken terugvinden.
3. Ligt ergens vast welke handelingen die gerelateerd zijn aan"lijkopening" een medewerker mag uitvoeren? M.a.w. hoe ver mag of moet je hierin gaan. Stopt het bij het verwijderen van pacemakers?
m.vr.gr.
E. v.d. Kerkhof
Antwoord:
Geachte heer Van de Kerkhof,
De bezoeker van deze rubriek kan niet zomaar zien wat 'de vraag van 9 september 2001' is of was. En ik ook niet.
Maar ik heb het wel uitgezocht.
U leest de vragen echter te snel. Er staat niet wat u denkt dat er staat.
U keek bij vraag 1837 "Verwijderen van pace-maker", die weer verwees naar naar 1789 "Verandering van de Wet op de lijkbezorging (inzake lijkopening)". Het antwoord op die laatste vraag was van 9 september 2001.
Ik heb in vraag 1837 gezegd: "Ja, u mag de pace-maker verwijderen. Zie ook (toevallig) de vraag inzake wijziging van de Wlb betreffende lijkopening, van enkele dagen geleden." In die laatste vraag had ik het echter (ook) over de OUDE wetgeving. In de wetgeving tot 1991 werd het verwijderen van de pacemaker gezien als het openen van het lichaam, wat verboden was zonder arts of toezicht van een arts. Nu, sinds 1991, is alleen voor sectie toezicht van een arts nodig. Niet voor de lijkopening voor het verwijderen van een pacemaker. Dus uw vraag 1. is sinds 1991 niet meer relevant.
Uw vraag 2.
De bevestiging van de huidige mogelijkheden kunt u vinden in mijn boeken. Er is geen sprake van een circulaire of een soortgelijk officieel stuk. Het is een kwestie van kijken in de weten vergelijken. Vroeger was elke vorm van lijkopening verboden, nu alleen sectie. Het ministerie zal deze wetsuitleg vermoedelijk graag bevestigen als u belt of een briefje schrijft.
Uw vraag 3 is een lastige. Lijkopening sec is niet meer verboden. Maar er zijn wel andere grenzen, namelijk die van de grondwettelijke bescherming van de integriteit van het lichaam. Dat geldt zowel voor levenden als voor doden. Alleen is de grens niet haarscherp. Het hangt af van het redelijke doel waarmee een handeling geschiedt. Bijvoorbeeld het snijden in mensen is in het algemeen een ontoelaatbare inbreuk op de lichamelijke intergriteit. Maar je kunt iemand niet opereren, zonder in hem te snijden, dus een chirurg mag het wel. Stel dat iemand dreigt te stikken, dan is het soms ook zinvol/noodzakelijk om een gat in de luchtweg te maken. In andere gevallen niet. Het snijden in het lichaam t.b.v. het verwijderen van een pacemaker dient ook een redelijk doel. Maar het lukraak openingen in mensen maken niet. Het plaatsen van hechtingen is ook een inbreuk, maar geen ontoelaatbare. Ik kan me best voorstellen dat bij doden ook andere dingen dan een pacemaker kunnen worden verwijderd. De criteria zijn m.i. dat het 'beschadigen' van het lichaam een redelijk doel moet dienen en dat de handeling wordt uitgevoerd door mensen die dit in een bepaalde functie doen en mede daarom geacht mogen worden het met een zekere deskundigheid te doen. En ik zeg het nu wat deftig, maar het is vooral een kwestie van de zaak met gezond verstand benaderen.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
