Overbrengen van overledenen vanuit een verpleeghuis
25 augustus 2005
Vraag nummer: 3967 (oude nummer: 6354)
Geachte heer Van der Putten,
Graag wil ik u een vraag stellen m.b.t. het overbrengen van overledenen vanuit een verpleeghuis.
Sinds een jaar heeft een verpleeghuis in onze regio een afspraak met een uitvaartonderneming. Iedere cliënt die overlijdt wordt door de uitvaartonderneming (kostenloos) overgebracht naar hun uitvaartcentrum. Aan de nabestaanden wordt door het verpleeghuis meegedeeld dat dit de gebruikelijke gang van zaken is na een overlijden in het verpleeghuis en dat, wanneer de nabestaanden de uitvaart niet door de betreffende uitvaartonderneming laten verzorgen, zij het stoffelijk overschot in het betreffende uitvaartcentrum kunnen laten ophalen.
Wanneer een familie voor- of na het overlijden aangeeft dit niet te willen maar dat wij (ook gevestigd met een uitvaartcentrum in de naaste omgeving van het verpleeghuis) of een andere uitvaartonderneming waar de nabestaanden voor kiezen, de overledene zullen overbrengen naar het uitvaartcentrum van hun keuze of naar naar een woonhuis, wordt dit geweigerd. Er wordt aangegeven dat het de regels van het huis zijn dat er maar één uitvaartonderneming, die waar zij afspraken mee hebben, een overledene in het verpleeghuis mag ophalen en dat het regel is dat dan een overledene altijd eerst wordt overgebracht naar het uitvaartcentrum van deze onderneming.
Dikwijls zeggen nabestaanden ons, dat zij zich bijzonder storen aan deze gang van zaken en er moeite mee hebben dat hun vader, moeder, familielid twee keer moet worden overgebracht. Zij hebben dit soms ook aangegeven in het verpleeghuis maar er wordt dan gezegd dat van deze regel niet kan worden afgeweken.
Samen met een collega uit de regio hebben wij een brief naar de directie van het verpleeghuis gestuurd en hun meegedeeld het niet eens te zijn met boven beschreven gang van zaken na een overlijden in het verpleeghuis. Ook hebben wij met een vertegenwoordiger van de directie een gesprek gehad. Na dit gesprek is ons meegedeeld dat deze regel niet zou worden herzien.
Als reden gaf men aan dat het vroeger zo was dat na een overlijden de overleden cliënt naar het mortuarium in het verpleeghuis werd gebracht en dat alle uitvaartondernemers daar een overledene konden ophalen om deze over te brengen naar een uitvaartcentrum of woonhuis maar dat er ruimte moest worden gecreërd om personeelsleden de gelegenheid te geven om te roken. De directie heeft er toen voor gekozen, omdat geen andere ruimte beschikbaar was, hier het mortuarium voor te gaan gebruiken en deze de bestemming rookruimte te geven.
Een overledene moet nu, door de medewerkers van een uitvaartonderming, vanuit de kamer op de afdeling worden opgehaald en de directie van het verpleeghuis wil maar één uitvaartonderneming toegang verlenen tot het verpleeghuis, met als argument dat de betreffende onderneming de regels en de weg in het verpleeghuis kent en dat zij slechte ervaringen hebben gehad met medewerkers van sommige uitvaartondernemers. Hoewel onze medewerkers ook de regels en de weg in het verpleeghuis kennen en er nooit klachten zijn geweest m.b.t. onze medewerkers, mogen wij geen overledenen uit het verpleeghuis ophalen.
Regelmatig komt het voor dat nabestaanden ons vragen om de uitvaart te verzorgen en een overledene over te brengen naar ons uitvaartcentrum of naar een woonhuis en dat wij, terwijl wij direct in de gelegenheid zijn dit voor de familie te verzorgen wij eerst moeten wachten tot de door het verpleeghuis ingeschakelde onderneming tijd heeft de overledene over te brengen en in hun uitvaartcentrum aan ons over te dragen.
In zeer veel verzorgings- en verpleeghuizen is het zo dat medewerkers van uitvaartondernemingen een overledene moeten ophalen vanuit een kamer op een bepaalde afdeling. Beperkende regels zoals boven beschreven, zijn ons van andere verzorgings- en verpleeghuizen niet bekend.
Ik vraag mij af of een directie van een verpleeghuis juridisch gezien dergelijke vergaande, beperkende regels mag stellen.
Mag een verpleeghuis een overledene laten overbrengen vanuit het verpleeghuis naar een uitvaartcentrum van hun keuze?
Mag een verpleeghuis tegen de wens van de nabestaanden ingaan en een overledene ondanks hun bezwaar laten overbrengen vanuit het verpleeghuis naar een uitvaartcentrum waar de nabestaanden niet voor kiezen?
Mag een verpleeghuis onze medewerkers (en medewerkers van andere uitvaartondernemers) de toegang weigeren als wij, in opdracht van nabestaanden hun vader, moeder of familielid naar een woonhuis of uitvaartcentrum moeten overbrengen?
Met vriendelijke groet,
Jaap Hess
Hess uitvaartverzorging
Antwoord:
Geachte heer Hess,
De kern van uw vraag, "Mag een verzorgingshuis vergaande regels stellen?" heb ik al enkele malen in mijn rubriek besproken, o.a. in vraag 1516 'Ophalen overledenen mortuarium verzorgingstehuis' in de sub-rubriek Mortuarium/ rouwcentrum.
Misschien staan er ook nog 1 of 2 vragen en antwoorden in de sub-rubriek Vragen van uitvaartondernemers.
Kort samengevat: ja, dat kan, mits het op een of andere manier in het contract met de bewoners staat (of in de daaraan gekoppelde algemene voorwaarden). Maar niet, als men de juridische band met het contract niet kan aanwijzen.
Voorts is het zo, ook al staat het in een contract, dat het natuurlijk onzinnig is om de overledene eerst naar elders over te brengen als bekend is dat hij of zij naar een ander rouwcentrum of een woning moet. Het is onzin om iemand naar A te brengen als al vóór dat overbrengen bekend is dat iemand naar B moet.
Er is dan ook geen juridische grond (meer) voor het verpleeghuis. Want de personen die de uitvaart regelen zijn de personen die de zeggenschap hebben over het stoffelijk overschot en met hén heeft het verpleeghuis geen contract dat iets anders kan bepalen. Het verpleeghuis moet het stoffelijk overschot 'afstaan' zo snel als de persoon die de uitvaart regelt het wenst. Maar men moe thet dan ook waarmaken. Als het verpleeghuis de overledene over een uur wil overbrengen naar A, maar de familie zegt dat de overledene naar B moet, dan moet de familie ook zorgen dat dit op een redelijke termijn gebeurt, zeg binnen 1 of 2 uur. Niet pas na 6 uur. Dán mag het verpleeghuis de overledene toch naar A laten brengen.
Ik zet het even op een rij.
Als het verpleegshuis een overeenkomst heeft met de overledene waarin staat (of waaraan gekoppeld zijn algemene of specifieke voorwaarden, maar die band moet wel duidelijk zijn), waarin staat dat het verleeghuis mag bepalen waar de bewoner na het overlijden wordt bewaard, anders dan op de eigen kamer, dan mag het verpleeghuis inderdaad bepalen dat het ook in een rouwcentrum van haar keuze is.
Als die overeenkomst er niet is, mag het verpleeghuis dat niet bepalen.
Echter, altijd is het zo dat als de persoon die de uitvaart regelt, wenst dat op tijdstip x de overledene aan hem (of aan de persoon of het bedrijf dat hij inschakelt) wordt overgedragen, dan gaat dat vóór. Ook als er een contract met de overledene is.
Juridisch gezien zijn de erfgenamen van de overledene weliswaar ook aan het contract van de overledene met de zorgsinstelling gebonden. Maar de bevoegdheid van de persoon die de uitvaart regelt, doorkruist alles. Die heeft namelijk ook de wettelijke beschikkingsmacht over het lijk. Dat staat niet met zoveel woorden in de wet, maar dat valt onder het 'voorzien in de lijkbezorging' als genoemd in artikel 18, eerste lid, Wlb. Dat 'voorzien in' begint op het moment dat de opdrachtgever van de uitvaart het wil. En niet wanneer 't het verpleeghuis uitkomt.
Als het verpleeghuis de overledene naar A wil laten brengen, kan en mag de opdrachtgever van de uitvaart zeggen "Stop, de overledene gaat naar B". Een punt is wel dat dit dan binnen een redelijke termijn moet worden uitgevoerd. Ik kan niet zeggen dat dit binnen 1 uur of binnen 3 uur of binnen 6 uur moet; wat redelijk is hangt van de omstandigheden af. Maar als de overledene over een half uurtje naar A zou gaan, kan de opdrachtgever niet eisen dat het verpleeghuis de overledene nog 6 uur in het verpleeghuis houdt en hem vervolgens naar B laat gaan.
Als een verpleeghuis bovenstaande uitleg van toepasselijke rechtsregels betwijfelt, lijkt mij een kort geding wel aardig. Om het hen af te leren.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
