Aanpassen verklaring van overlijden op verzoek van een landelijke uitvaartonderneming
31 juli 2024
Vraag nummer: 68772
Geachte heer van der Putten,
Diverse gemeenten in onze regio zijn door een vertegenwoordiger van een landelijke uitvaartondernemer benaderd met de vraag of wij de verklaring van natuurlijk overlijden art. 7 Wet op Lijkbezorging willen aanpassen. Er wordt gevraagd of wij een regel willen toevoegen aan de verklaring waarbij dan de arts direct al kan aangeven of hij/zij geen bezwaar heeft tegen een uitvaart na de 6e werkdag.
Is dit juridisch toegestaan. Ik hoor het graag.
Groet Rien Harmsen
Antwoord:
Geachte heer,
Gemeenten stellen niet de tekst van de verklaring van overlijden vast. In artikel 9 van de Wet op de lijkbezorging staat "De vorm en de inrichting van de modellen van de verklaring van overlijden, af te geven door de behandelende arts en door de gemeentelijke lijkschouwer, worden geregeld bij algemene maatregel van bestuur." De algemene maatregel van bestuur is in dit geval het Besluit op de lijkbezorging.
In lid 1 van artikel 2 van het Besluit op de lijkbezorging staat: "1. Het model van de verklaring van overlijden, bedoeld in artikel 9, eerste lid, van de wet, af te geven door de behandelende arts, luidt als in bijlage I van dit besluit is aangegeven." In de bijlage staat de tekst van de door een arts in te vullen verklaring van overlijden; daar staat geen zin in over wel of geen bezwaar tegen uitstel van de uitvaart.
Er is niet wettelijk bepaald wie de formulieren met die die tekst moet of mag uitgeven. Van oudsher was dat een taak van uitgeverijen, zoals de SDU. Die geven nog altijd mooi vormgegeven gedrukte formulieren voor de Verklaring van overlijden uit. Ze zijn te bestellen in pakjes van 25 stuks, voor ongeveer 40,- euro inclusief BTW. Maar tegenwoordig stellen ook veel gemeenten de tekst gratis beschikbaar, soms zelfs via internet. Even googelen of downloaden, printen, klaar. Het is raar als een grote uitvaartverzekeraar diverse gemeenten vraagt om hun formulieren aan te passen. Want het is helemaal niet de taak van gemeenten om zulke formulieren ter beschikking te stellen. De uitvaartonderneming kan ook zelf zulke formulieren aan schouwartsen geven. En daar kan ze op zetten wat ze wil, als er maar minimaal de tekst op staat die de wet - in de bijlage bij het Besluit op de lijkbezorging - vereist.
Ook op de site van de artsenfederatie KNMG staat onjuiste informatie: "De A- en B-verklaringen zijn gratis verkrijgbaar bij uw gemeente (afdeling Publiekszaken)". Ik heb de indruk dat een (te) grote mate van service door gemeenten door belanghebbenden ten onrechte wordt gezien als een vanzelfsprekendheid. Artsen kunnen ook zelf printen, als ze geen formulier van een uitgever willen bestellen. Daar hoeft een gemeente niet voor te zorgen.
Het is niet verboden als er een extra regel tekst op de Verklaring van overlijden komt te staan. Maar het is aan de gemeenten die een verzoek tot uitstel van de uitvaart krijgen, of ze die verklaring accepteren als 'het horen van een arts' als bedoeld in artikel 17 Wlb. De achtergrond van artikel 17 is dat de familie na verloop van tijd merkt dat het organiseren van de uitvaart problemen oplevert en men liever uitstel heeft. Het ligt voor de hand dat een arts een paar dagen na het overlijden de staat van het stoffelijk overschot beoordeelt om te beoordelen of extra uitstel veel kwaad kan. Bij het horen van een arts over uitstel moet dan ook in overweging worden genomen of de familie een uitstel van 2 dagen zou wensen, of van 3 weken. Ik kan mij goed voorstellen dan uitstel van 2 dagen geen probleem is, maar van 3 weken wel. Een verklaring van een arts die op het moment van overlijden al kan overzien dat hij of zij geen bezwaar heeft tegen een uitvaart na de 6 werkdag, zonder dat een termijn genoemd wordt, lijkt mij niet functioneel en niet acceptabel.
Ik meen dat u als gemeenten niet aan de inhoudsloze gemakzucht van uitvaartondernemers hoeft tegemoet te komen. Als iemand komt met een verzoek om uitstel van de uitvaart, behoort er een actueel advies te zijn, met een termijn waarbinnen het uitstel nog verantwoord lijkt.
Eigenlijk is het ook zo dat niet de uitvaartonderneming met een verklaring van een arts moet komen, maar dat de gemeente zelf een arts opdracht zou moeten geven om de overledene nog eens te beoordelen. Vreemd genoeg doet niemand dat. Blijkbaar vindt niemand de opinie van een arts belangrijk genoeg.
Overigens zou ik willen bepleiten om bij de herziening van de Wet op de lijkbezorging waar momenteel aan gewerkt wordt, het horen van een arts in artikel 17 te schrappen. De bepaling is ontstaan in het midden van de 19e eeuw, toen er nog geen machinale koeling was. Alleen in de winter, met een raam op een kier, was uitstel van de begrafenis (er waren destijds nog geen crematies) geen probleem. Met de eigentijdse voorzieningen om een lichaam te koelen, lijkt mij een verklaring van een arts geen functie meer hebben. Mocht ik daarbij iets over het hoofd zien, zijn reacties welkom.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Nieuwe site voor mensen die zelf de regie over hun overlijden in handen willen hebben:
www.exit.nl. Met:
- documenten voor medische beslissingen: euthanasieverklaring, volmacht, behandelverbod etc.;
- uitvaartwensen vastleggen;
- een eenvoudige crematie regelen.
TIP
Een uitvaart zoals u dat wilt, zonder compromisssen. Regel hier uw uw exclusieve begrafenis of crematie.
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages – kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden.
Zoals: Wie is verantwoordelijk voor de kosten van de uitvaart?
TIP
Melden van overlijden. Landelijk gratis meldnummer overlijden: 0800-783 73 43.
TIP
Regel hier uw begrafenis of crematie.
TIP
www.urnenwinkel.nl. De mooiste collectie urnen voor de beste prijs.
