Spoeduitvaart
7 augustus 2019
Vraag nummer: 58354
Geachte heer, mevrouw,
Uit artikel 17 lid 1 van de Wet op Lijkbezorging blijkt dat het begraven van het stoffelijk overschot binnen een termijn van 36 uur enkel kan geschieden met toestemming van de Officier van Justitie.
Echter liep ik vandaag bij de gemeente Amsterdam tegen het volgende aan:
De burgerlijke stand beweerde namelijk dat er een zogeheten vergunning van bespoediging tot begraven door een geneeskundige/arts ondertekent dient te worden. Alvorens zij het verlof tot begraven kunnen uitreiken.
Dan luid mijn vraag: Is deze vereiste wettelijk vastgesteld en mag een gemeente dit bovenop hetgeen is vernoemd in het wetsartikel van de aangever van overlijden eisen?
Waarom wel of niet?
Ik hoop dat de kwestie duidelijk is en u verheldering kan geven hierover.
Hoogachtend,
Koen de Jong
Antwoord:
Geachte heer,
Deze wetsuitleg is niet correct. Uit artikel 17, eerste lid, van de Wet op de lijkbezorging (Wlb) blijkt dat het begraven of cremeren van het stoffelijk overschot binnen een termijn van 36 uur enkel kan geschieden met een vergunning van de burgemeester. De burgemeester geeft het verlof voor een kortere termijn alleen af als de officier van justitie daar akkoord mee gaat. Artikel 17 is overigens ook van toepassing als iemand uitstel van de uitvaart wil. Dus geen verkorte maar een verlengde termijn.
De burgemeester moet ook advies inwinnen ('horen') van een arts, zo staat in artikel 17 Wlb. Als ik kijk naar de tekst van de wet, moet de burgemeester/gemeente een arts zoeken en hem naar diens oordeel vragen. In de praktijk is het echter vaak zo, dat de persoon die bij de burgemeester om een andere termijn vraagt, meteen een verklaring van een arts meebrengt dat een spoedige uitvaart niet op bezwaren stuit. Eigenlijk is het een onzinnige regel waar het een verkorte termijn betreft, want daar is medisch per definitie nooit een bezwaar tegen. Er kan alleen bezwaar zijn tegen het uitstellen van de uitvaart, omdat dat in potentie wel een gevaar voor de volksgezondheid kan vormen. Maar dat terzijde.
Dat een medewerker van de burgerlijke stand van de gemeente Amsterdam beweert dat een zogenaamde vergunning van bespoediging tot begraven door een geneeskundige/arts ondertekent dient te worden, is onbegrijpelijk. Er worden ook twee dingen door elkaar gehaald. Het verlof tot begraven is altijd een beslissing van de ambtenaar van de burgerlijke stand; die kan overigens nooit geweigerd worden. Een burgemeester is niet bevoegd om een verlof tot begraven of cremeren af te geven. De vergunning om binnen 36 uur te begraven is een beslissing van de burgemeester; een ambtenaar van de burgerlijke stand (abs) kan zo'n vergunning niet afgeven. (Tenzij de betreffende persoon gemandateerd is om een vergunning namens de burgemeester af te geven. Maar dat is nooit in de hoedanigheid van abs.)
In gewoon Nederlands: het is kletskoek wat men daar aan het loket beweerde. Een gemeente kan op dit punt niet meer eisen stellen dan die de wet stelt. Maar men haalde daar diverse zaken door elkaar.
Stel dat een gemeenteambtenaar zich op dit standpunt stelt, zou ik altijd vragen er een ervaren medewerker of chef bij te halen. En als men dit standpunt handhaaft, om het even op papier te zetten. Dan kan er formeel bezwaar worden ingediend.
Voor een spoeduitvaart zijn dus altijd 2 documenten nodig: 1) het verlof tot begraven of cremeren van de abs; 2) een vergunning van de burgemeester voor het gebruik maken van het verlof van de abs binnen 36 uur.
Deze vergunning kan de burgemeester alleen afgeven nadat er overleg is geweest met een arts en met de officier van justitie.
In totaal zijn er dus 4 functionarissen bij een uitvaart binnen 36 uur betrokken.
Echter - en nu volgt een grote hobbel - de vergunning van de burgemeester treedt pas na 24 uur in werking. Want artikel 17, lid 2, Wlb zegt: "Van het besluit van de burgemeester staat binnen 24 uur beroep open op Onze Commissaris in de provincie, die daarop onmiddellijk beslist". En artikel 88 Wlb regelt: "Een besluit waartegen ingevolge deze wet beroep openstaat of aanhangig is treedt, zolang dit het geval is, niet in werking (…)". Als de vergunning van de burgemeester op dinsdag om 15.00 uur wordt afgegeven, kan er dus pas op zijn vroegst op woensdag om 15.01 uur feitelijk begraven of gecremeerd worden.
In veel gevallen heeft het vragen van een vergunning om binnen 36 uur te begraven of te cremeren geen zin. Bijvoorbeeld in het weekeinde, of wanneer iemand aan het einde van een middag of in het begin van de avond overlijdt. Want dan kan men gewoonlijk niet binnen 12 uur na het overlijden een arts, de officier van justitie en de burgemeester bereiken. Als dat niet binnen 12 uur kan, heeft het vragen van het verlof geen zin, gelet op de termijn van het niet in werking treden van 24 uur.
Vergelijk vraag nummer 27230 'Crematie binnen 24 uur mogelijk?' en andere vragen in de subrubriek 'Overig cremeren' over het cremeren binnen 24 of 36 uur.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Direct een spoeduitvaart regelen? Regel het op Spoeduitvaart.nl
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Zoals: Wie is verantwoordelijk voor de kosten van de uitvaart?
