PvdA Rotterdam wil duidelijkheid gemeentelijke uitvaart
10 oktober 2024
Vraag nummer: 69099
Geachte heer Van der Putten
Hoe zit het eigenlijk in zo'n geval?
Wie had actie moeten ondernemen? De zorginstelling, de gemeente, anderen?
zie https://www.uitvaart.nl/nieuws/pvda-rotterdam-wil-duidelijkheid-gemeentelijke-uitvaart/69090
De PvdA Rotterdam stuit op problemen rondom gemeentelijke uitvaarten. Een recente zaak waarbij een 71-jarige vrouw zonder familie vijftien uur moest wachten voordat haar lichaam werd opgehaald uit een zorginstelling, roept vragen op over de procedures.
PvdA-raadslid Dennis Tak noemt dit respectloos en wijst op de verwarring die ontstaat door onduidelijke regels, dat meldt Dagblad010.nl. De zorginstelling De Provenier was aangewezen op de gemeente, maar door miscommunicatie werd de situatie onnodig vertraagd. Tak vraagt zorgwethouder Buijt om een onderzoek in te stellen naar de obstakels die de gemeente belemmeren om snel en effectief te handelen in dergelijke gevallen. De uitvaartondernemer had pas anderhalve dag later tijd.
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Het bericht is nogal eenzijdig. Of beter gezegd: de probleemstelling van het raadslid de heer Tak is nogal eenzijdig. Alsof het primair de taak van de gemeente is om de uitvaart te regelen van een persoon die - naar verluidt - geen familie heeft. Maar dat is niet het geval. De gemeente moet eerst een paar dingen onderzoeken alvorens zij de conclusie kan trekken dat zij de uitvaart van die mevrouw kan en mag regelen.
Als iemand in een zorginstelling wordt opgenomen, ligt het voor de hand dat die instelling vraagt wat er moet gebeuren als betrokkene onverhoopt komt te overlijden. Is er een uitvaartverzekering, is er spaargeld, is er een executeur, is er naaste familie, zijn er vrienden of bekenden die kunnen worden gewaarschuwd, is er een testament of codicil etc.
Ik heb in de loop van enkele decennia vele ambtenaren van gemeenten gesproken over hun ervaringen. De ervaring is dat als gegadigden voor een gemeentelijke uitvaart bij een gemeente worden gemeld, slechts in ongeveer de helft van de gevallen de gemeente daadwerkelijk een uitvaart moet regelen. In de andere gevallen zijn er toch familie of bekenden die de uitvaart regelen, of is er een natura- of pakketverzekering etc.
Als de gemeente een melding krijgt, moet de gemeente eerst onderzoeken wat de situatie precies is.
Het is niet zo, dat als iemand in een verpleeghuis overlijdt, de gemeente na een melding van het verpleeghuis direct de overledene naar een rouwcentrum moet laten overbrengen. Het verpleeghuis is zelf als eerste verantwoordelijk voor het bewaren van een overledene in een eigen mortuarium, of een rouwcentrum buiten de deur, waar zij financieel aansprakelijk is voor de kosten, tot het moment dat zij de verantwoordelijkheid (en de kosten) kan overdragen aan nabestaanden of een verzekeraar. Het is zowel in het belang van de overledene als diens nabestaanden als in het haar eigen belang, dat het verpleeghuis de situatie kent en daar naar handelt.
Ik hoor echter van nogal wat gemeenten dat verpleeghuizen, zorginstellingen en zelfs hospices geen moeite doen om dat soort gegevens tijdig te verzamelen. Dan zijn zij zelf aansprakelijk en verantwoordelijk voor de onduidelijke situaties die dat kan opleveren.
In het bericht van Dagblad10.nl staat dat de zorginstelling aangewezen was op de gemeente, maar ik zou niet weten waarom. Een gemeente moet eerst onderzoeken of zij een uitvaart kan en mag regelen. Als er nabestaanden zijn die het zelf willen doen, mag de gemeente het niet eens doen.
Een uitvaart die de gemeente regelt, is niet gratis. Het is vaak duurder dan wanneer nabestaanden zelf een budgetuitvaart regelen. Bovendien mag de gemeente ook een deel van de vele uren die zij aan het uitzoekwerk en de uitvaart besteedt, bij de nalatenschap of de erfgenamen in rekening brengen. Kinderen van een overledene kunnen dergelijke kosten niet ontwijken door afstand te doen van de erfenis. Vanwege een speciale wettelijk regeling zijn zij toch aansprakelijk als de gemeente de uitvaart regelt.
Kinderen die krap bij kas zitten, doen er vaak verstandig aan om toch zelf een uitvaart te regelen, omdat ze anders het risico lopen veel duurder uit te zijn.
Als een raadslid aan een wethouder vraagt om snel en effectief te handelen, dan is duidelijk dat dat raadslid geen idee heeft van wat de taak en verantwoordelijkheid van de gemeente is en wat er feitelijk allemaal bij komt kijken. Ik geef cursussen aan ambtenaren over dit werk. Ervaren ambtenaren die tientallen of in de loop der jaren bij grote gemeenten honderden zaken hebben meegemaakt, zeggen dat geen enkel geval hetzelfde is. Vaste protocollen en standaard werkwijzen zijn een utopie, dat kan niet met deze zaken.
Wat snel moet gebeuren, is uitzoeken hoe de situatie precies is. Maar een gemeente is daarbij ook afhankelijk van derden en hoe snel die met informatie over de brug komen. Familie en bekenden hebben soms ook een of enkele dagen nodig om in kaart te brengen wat het voor hen betekent, als zij de uitvaart regelen. En of het dan nog uitvoerbaar is.
Dat een overledene gezegd heeft dat hij of zij geen kinderen of andere nabestaanden heeft, kan en mag een gemeente niet zonder meer voor waar aannemen. Mensen zeggen om allerlei redenen zulke dingen, die feitelijk niet waar zijn. Een gemeente moet echt eerst zelf onderzoek doen, zo weet ik uit tal van voorbeelden.
Een van de grootste fouten die een gemeente kan maken, is om direct te beginnen een uitvaart te regelen, terwijl er bijvoorbeeld broers en zussen of neven en nichten zijn die het met liefde zouden willen doen. Ook een grote misser kan zijn om niet in de woning van de overledene te kijken of er een verzekering of andere middelen zijn om de uitvaart te regelen conform de wens van de overledene. Overleg met de bank van de overledene is ook cruciaal om de mogelijkheden in kaart te brengen.
Het is een misvatting dat een gemeente snel en effectief moet beginnen met het regelen van de uitvaart. Wat de gemeente snel en effectief moet doen, is het in kaart brengen van de hele situatie. Dan blijken er in de helft van de gevallen betere oplossingen te zijn dan een uitvaart van gemeentewege.
Terzijde: een zorginstelling is in dit soort situaties niet aangewezen op de gemeente. Zij moet eerst zelf de situatie in kaart brengen. Ik hoor echter regelmatig dat hospices en zorginstellingen geneigd zijn om de zaak (te) snel bij de gemeente over de schutting te gooien.
Zie de vele vergelijkbare vragen in de rubriek 'Kosten uitvaart' en in de subrubriek 'Uitvaart door gemeente - vragen van nabestaanden'.
Gemeenten en andere betrokken partijen, misschien ook politieke partijen, doen er misschien goed aan om eens een van mijn cursussen te volgen.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages – kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden.
Zoals: Wie is verantwoordelijk voor de kosten van de uitvaart?
TIP
Melden van overlijden. Landelijk gratis meldnummer overlijden: 0800-783 73 43.
TIP
Regel hier uw begrafenis of crematie.
TIP
www.urnenwinkel.nl. De mooiste collectie urnen voor de beste prijs.
