Positie ex-echtgenote bij verhaal kosten uitvaart door gemeente

28 november 2003

Vraag nummer: 2697 (oude nummer: 3486)

Met belangstelling uw vraag en antwoord gelezen onder nummer (oud) 256 (nieuw nummer: 566). Volgens ingewonnen advies van een notaris zou het gestelde m.b.t. de ex-echtgenote inzake het verhaal van de kosten van uitvaart niet juist zijn; ten onrechte wordt verwezen naar artikel 392-392 BW dat handelt over onderhoudsplicht bij alimentatie. Van toepassing is, aldus deze notaris, het erfrecht en zijn de erfgenamen aansprakelijk voor de kosten van uitvaart en dus niet de ex-echtgenote; deze is n.l. geen erfgenaam.
Wat is uw mening?
Kan de gemeente nu wel of niet de kosten van uitvaart verhalen op de ex-echtgenote en is de titel voor verhaal toch art. 392-396 BW jo. art. 22 Wet op de lijkbezorging?

Antwoord:

Geachte heer of mevrouw,

De notaris die dit zegt, kent waarschijnlijk artikel 22 Wet op de lijkbezorging (Wlb) niet. De kosten die de gemeente maakt aan een uitvaart, mag zij op grond van artikel 22 Wlb o.a. verhalen (op de nalatenschap en) op bloed- en aanverwanten en dan worden met name genoemd de ouders, kinderen en aangehuwde kinderen, schoonouders en stiefouders (art. 392 boek I BW). Dat staat los van de erfgenamen.

Overigens zou de gemeente op grond van de algemene regels van het Burgerlijk Wetboek natuurlijk óók de erfgenamen kunnen aanspreken, maar het probleem is nu juist vaak dat er geen erfgenamen zijn of dat die de erfenis verwerpen en dan zijn zij - als bewust niet-erfgenaam - niet meer aanspreekbaar. Maar wel uit hoofde van het kind/ouder/etc. zijn.

Ook een echtgenoot is aanspreekbaar en soms ook een vroegere echtgenoot of geregistreerd partner. Dat volgt uit het derde lid van artikel 392, dat weer naar andere wetsartikelen verwijst.

Er zijn echter omstandigheden die de aansprakelijkheid inperken; bijvoorbeeld een stiefouder is alleen verplicht om kosten te dragen voor het kind van zijn partner zolang dat kind deel uitmaakt van het gezin van die partner. Voor de aansprakelijkheid van een ouder is dat geen vereiste. Ouders zijn ook aansprakelijk als het kind al lang op eigen benen staat en zelfstandig woont. Bij ex-echtgenoten kan inderdaad de alimentatie-verplichting een rol spelen, zoals blijkt uit de verwijzingen in het derde lid van artikel 392.

Het lastige van deze bepalingen is evenwel dat ze regelmatig wijzigen. Een paar jaar geleden waren bijvoorbeeld de natuurlijke kinderen van een man ook aanspreekbaar, als de man hen gedurende hun minderjarigheid had erkend. Die bepaling is geschrapt in 1998. In 2000 wijzigden de aansprakelijkheden van stiefouders.

De notaris is eigenlijk geen goede bron van informatie over dit soort zaken. De notaris is in de regel beter thuis in het erfrecht dan in het familierecht, waar het hier om gaat. Advocaten zijn beter thuis in het familierecht; zij hebben immers meer van doen met echtscheidingen, aansprakelijkheden, voogdijregelingen etc. Notarissen niet. En ook op het punt van het erfrecht en de gevolgen daarvan laten notarissen wel eens een steekje vallen. Het aantal keren dat ik heb gehoord heb dat een notaris heeft beweerd dat iemand door erfrecht een graf verwierf, is ontelbaar. Maar volstrekt onjuist.

Het is in ieder geval zeer zeker en absoluut niet zo dat de artikelen 392 en volgende uitsluitend betrekking hebben op onderhoudsplicht bij alimentatie. Zij gelden iedere dag voor iedereen. Het is ook de wettelijke regel op grond waarvan ik vandaag mijn kinderen te eten geef en waarom ze hier ook mogen slapen. Maar voor mij en de meeste andere mensen geldt dat we dat ook wel zouden doen als er geen wettelijke regel was.

Of in de zaak waarin u bezig bent de ex-echtgenote aansprakelijk gehouden kan worden, hangt dus af van de vraag in hoeverre de artikelen (de wet noemt een aantal zogenaamde titels van boek I, dus groepen van artikelen) waar het derde lid van artikel 1:392 naar verwijst, van toepassing is. Dat kan ik zo niet zeggen, want ik ken de concrete situatie niet en het gaat ook te ver om dat in detail uit te zoeken want het is te ver verwijderd van het onderwerp van deze rubriek: begraven en cremeren.

Met vriendelijke groet,

mr W.G.H.M. van der Putten


Zijn kinderen verplicht de uitvaart van hun ouders te betalen?


Kunnen nabestaanden een uitvaart bijwonen die door de gemeente wordt geregeld?