Brancards met toegedekte lijken over het pad (rouwcentrum?)
7 april 2007
Vraag nummer: 4746 (oude nummer: 9140)
Geachte mr. van der Putten
In onze woonwijk staat al een tijdlang een 'islamitisch cultureel centrum' (zo heet het officieel, in het arabisch staat er gewoon 'moskee' boven de deur) die gevestigd is in een voormalige kleuterschool. Om bij deze moskee te komen moet men over een pad waar geen auto's over mogen. Dit pad ligt pal tegen onze woning aan en vanmorgen zie ik tot mijn verbazing dat er een toegedekt lijk (dus niet in een kist) op een brancard voorbij mijn keukenraam gereden wordt. Het lijk wordt naar de moskee vervoerd. Na 2,5 uur komt het karretje weer langs met toegedekte overledene om daarna in een lijkwagen naar de laatste rustplaats vervoerd te worden. Het lijkt erop dat het 'islamitisch culturele centrum' nu ook als rouwcentrum gaat fungeren. Mijn vraag is of het zo maar kan dat er karretjes met overleden personen op en neer gereden worden in een woonwijk. Persoonlijk vind ik het een hele nare gewaarwording om op een zaterdagochtend op klaarlichte dag de lijken voorbij mijn huis te zien trekken.
Bij voorbaat dank,
B. Xxxxx
Antwoord:
Geachte heer of mevrouw,
Tja, ik kan me wel voorstellen dat u er niet vrolijk van wordt als er overledenen voor uw keukenraam worden getransporteerd. Vooral omdat het zo herkenbaar een overledene is, wat confronterend werkt. Zeker als je daar waarschijnlijk niet op bedacht bent.
U vraagt of het zo maar kan dat er karretjes met overleden personen op en neer gereden worden in een woonwijk. Het antwoord is: "Ja, dat kan."
Maar er zijn nog wel wat kanttekeningen bij te plaatsen.
Wat u beschrijft is in wezen niet anders dan wanneer er voor iemand een traditionele H. Mis of een afscheidsdienst wordt gehouden in een katholiek of protestants kerkgebouw. Dan wordt de overledene er ook tijdelijk heen gebracht. Idem voor een rouwbijeenkomst in een ander gebouw.
Men is vrij om overledenen naar en van dit soort bijeenkomsten te vervoeren. Meestal gaat dat per auto, maar als er geen auto's over het enige toegangspad mogen of kunnen rijden, zal men een rijdende baar of iets dergelijks moeten gebruiken.
Het is niet verplicht om een overledene in een kist te begraven of te verbranden. Ook niet om een overledene in een kist te vervoeren. Ook een lijkwade is toegestaan. Het voordeel van het gebruik van een kist is dat het abstraheert; je ziet en voelt als het ware niet zo snel dat er een overledene in ligt. Bij een lijkwade zie en besef je veel sneller dat het om een overleden mens gaat. Dat is confronterender, emotioneel belastender, wat dat betreft kan ik me uw schrik goed voorstellen. Ik heb wel gehoord dat er crematoria zijn die overledenen in lijkwades weigeren of het ten minste zo veel mogelijk ontmoedigen. En dat heeft - afgezien van enkele technische aspecten zoals een andere invoer(temperatuur) in de oven - er vooral ook mee te maken dat het voor het personeel emotioneel belastender is dan het verbranden van een kist.
Je kunt je ook afvragen of het wel is toegestaan om rouwdiensten in een cultureel centrum of een moskee of waar dan ook te houden. Het antwoord is "Ja". Men mag overal in Nederland rouwdiensten houden. Thuis, in een café of een verenigingsgebouw of in de ArenA. Althans, zolang het om incidentele gebeurtenissen gaat. Wanneer een gebouw veelvuldig gebruikt wordt als rouwcentrum, kan het anders komen liggen. Een incidenteel voor rouw gebruikt gebouw is anders dan een regelmatig of vast daarvoor gebruikte lokatie. Dan zou het zo kunnen zijn dat dat gebruik strijdig is met het bestemmingsplan.
Het is echter moeilijk te zeggen waneer dat het geval is. Het gaat dan niet om cijfers of grenzen zoals 100 per jaar en bij 101 ben je de klos. Wat dan dingen zijn die meewegen zijn: heeft iets een verkeersaanzuigende werking, is transport wel goed mogelijk in de gegeven situaties, ligt iets midden in een woonwijk of aan de randweg. En dan kom je in de sfeer van de problemen die u ook beschrijft: in een woonwijk aan een pad moet je eigenlijk geen rouwvervoer hebben. Het is niet zo dat het verboden is. Maar als men in de ruimtelijke ordening zou gaan plannen waar een rouwcentrum of multifuntioneel gebouw met rouwcentrum zou moeten komen liggen, zou men dart niet op de plek van een kleuterschool doen. Een kleuterschool in een woonwijk aan een pad zonder auto's situeren is ideaal. Maar dat is het voor een gebouw waar men regelmatig overledenen zou herdenken, niet. Maar als zo'n gebouw er eenmaal staat en incidenteel zo gebruikt wordt, dan is daar niet snel iets tegen inte brengen. Ook bij u thuis zouden er rouwdiensten gehouden mogen worden en als u een hele grote familie had, zouden uw buren daar ook niet blij mee zijn. Dat is relatief een kwestie van pech.
Ik adviseer u om de kwestie in de gaten te houden en aan te tekenen wanneer, op welke dagen en tijdstippen, er overledenen naar de moskee worden vervoerd. Misschien dat u er niet meteen iets mee kunt, maar wellicht wel over enkele jaren, als blijkt dat er in een bepaalde sterk stijgende lijn in zit. Voorts zou ik eens kijken, heel letterlijk, of er niet toch een mogelijkheid is om met een (rouw)auto bij die moskee te komen. Als er nu regelmatig overledenen worden vervoerd, is het misschien in overleg met de gemeente en het bestuur van de moskee mogelijk om een soort ontheffing te krijgen voor het rijden met een rouwauto naar de moskee. Dan zullen er misschien andere verkeersborden moeten komen, of een afsluitbaar paaltje moeten worden geplaatst. Waarschijnlijk is het bestuur van de moskee er ook voorstander van. Per slot is het voor niemand prettig om een overledene op een rijdende baar over een pad te laten gaan, zeker niet op een dag met slecht weer zoals wind en regen. Daarom is er in goed overleg misschien een praktische oplossing mogelijk. U kunt incidentele rouwbijeenkomsten niet voorkomen, maar de overlast ervan misschien wel. En daar gaat het om.
Zie vergelijkbare of aan deze problematiek verwante vragen in de sub-rubrieken 'Opbaren', 'Vervoer overledene' en 'Mortuarium / rouwcentrum' in de rubriek 'Overige onderwerpen'.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
