Bespoediging van een erfenis (en aansprakelijkheid ET)
19 december 2002
Vraag nummer: 1875 (oude nummer: 2250)
Thu, 19 Dec 2002 09:07
Geachte heer/mevrouw,
Welke acties kan een erfgenaam ondernemen om een stroperige zaak te bespoedigen. De onderlinge banden tussen de erfgenamen zijn verstoord, vanwege het opeisen van de legitieme portie. Hierdoor dreigt de zaak een lang en vervelend verloop te krijgen. Het gaat met name om de verkoop van onroerend goed.
Alle erfgenamen hebben ingestemd met een erg hoge verkoopprijs om het goed toch te koop te krijgen. Kan de TE een onroerend deel onderhands verkopen zonder de erfgenamen op de hoogte te stellen, en hierbij bedoel ik op papier verschijnt een redelijke verkoopwaarde, maar de werkelijke prijs is onderling bepaald.
Kan een zuiver aanvaarde erfenis uitmonden in een schuld waarvoor je prive aansprakelijk bent en kan de TE bij incorrect functioneren privé aansprakelijk gesteld worden.
Het zijn al met al toch nog wat vragen geworden, veelal door elkaar heen.
Met vriendelijke groet,
Anoniem
Antwoord:
Geachte mevrouw, mijnheer,
Er is helaas vrij weinig te ondernemen tegen het langzaam afhandelen van een erfenis. Het enige wat je redelijkerwijs kunt (blijven) doen, is regelmatig bellen en vragen hoe het er mee staat. Zodanig, dat de executeur-testamentair bij zichzelf denkt "Laat ik in vredesnaam deze zaak snel afhandelen om van dat gezeur af te zijn".
In extreme situaties, wanneer duidelijk is dat de zaak zonder enige grond lange tijd wordt getraineerd, kan men een advocaat inschakelen en de erfgenaam of executeur die dwars ligt eventueel via de rechter tot meer medewerking of spoed dwingen. Maar dat speelt alleen in uitzonderlijke situaties. En waarbij de belangen zo groot zijn, dat ze makkelijk tegen de kosten van een advocaat en een procedure opwegen. Dat zal bij de doorsnee-Nederlander niet snel het geval zijn.
Meer manieren zijn er niet.
U vraagt voorts of een executeur-testamentair (het is dus ET en niet TE, als u het wilt afkorten) onderhands onroerend goed kan verkopen, zonder de erfgenamen hiervan op de hoogte te stellen en een andere prijs te regelen dan dat op papier staat. Waarbij mogelijk het vermoeden bestaat dat een bedrag wordt afgeroomd, ten nadele van de erven, zo lees ik tussen de regels door.
Welnu, of een executeur onderhands kan verkopen, hangt van zijn bevoegheden en de afspraken met de erven af. Op zich is er niets tegen een onderhandse verkoop. Het is meestal sneller en hoeft niet minder op te brengen dan 'openbaar' via een makelaar of een veiling. Het kan ook kosten besparen.
Maar wat natuurlijk nooit mag, is feitelijk iets anders doen, dan wat is afgesproken of wat binnen het kader van de bevoegdheden valt.
Ik zie overigens niet zo snel hoe een verkoop/koop op papier kan afwijken van de 'werkelijke prijs'. Wat wel eens gebeurt, is dat een klein gedeelte van de prijs formeel wordt bestempeld als 'inboedel' of roerend goed, om 6% belasting te besparen op dat gedeelte van de koopsom. Maar dat maakt voor het totaal van de opbrengst niets uit; dat is een (meestal ook maar klein) voordeeltje voor de koper.
En verder snap ik uw probleem niet zo goed. Elke prijs wordt onderling bepaald; het is alleen de vraag of het past binnen de afspraken met de erven.
Ja, een aanvaarde erfenis kan uitmonden in een schuld waarvoor je privé aansprakelijk bent. Maar het zou wel vreemd zijn als dat risico van te voren niet enigszins zichtbaar zou zijn. Dan had onder het voorrecht van boedelbeschrijving aanvaard moeten worden.
De vraag of een ET bij onjuist functioneren privé aansprakelijk kan worden gesteld, speelt alleen bij professionele executeurs, zoals een notaris.
Elke ET kan altijd aansprakelijk worden gesteld, als hij of zij grote fouten maakt. Maar dan heb ik het over grove nalatigheid, dingen die men objectief absoluut anders had moeten doen; niet over slordigheid of amateurisme. Als de ET een professional is, zoals een notaris, heeft hij een beroepsaansprakelijkheid. Als de ET een privé-persoon is (erfgenaam, kind, neef, vriend van overledene etc.) dan kan hij ook sprakelijk zijn, en dat is dan per definitie privé. Maar.... alleen bij zeer ernstig verzuim. Niet bij alleen maar traagheid, domme vergissingen, onwetendheid, etc. Een professional kan eerder aansprakelijk worden gesteld dan een amateur. Een professional is privé (bijna) niet aansprakelijk, behalve wanneer zijn aansprakelijkheidsverzekering de schade niet dekt, en dan in zeer ernstige situaties zoals diefstal, verduistering, valsheid in geschrifte (de aansprakelijkheid staat los van de strafbaarheid van deze zaken). En er moet natuurlijk sprake zijn van aanwijsbare schade, anders valt er ook niets aansprakelijk te stellen.
Maar al met al: aansprakelijk stellen is dus alleen aan de orde in zeer ernstige gevallen. Zowel bij professionele als 'amateur'-ET's.
mr W.G.H.M. van der Putten
19 december 2002
