Behoud been na amputatie
28 mei 2014
Vraag nummer: 38594
Beste meneer Van der Putten,
Binnenkort moet mijn been worden geamputeerd. Mijn vraag is, of na de amputatie van mijn been, ik mijn been zou mogen behouden.
De idee dat het ziekenhuis mijn been als afval beschouwt en behandelt, staat mij erg tegen. Ik wil het been misschien laten conserveren.
Met vriendelijke groet,
Leo Bonten
Antwoord:
Geachte heer,
Uw been is gewoon uw eigendom. Dus als het wordt geamputeerd kunt u van het ziekenhuis verlangen dat men het aan u teruggeeft. Dat moet u wel vooraf vragen, niet achteraf.
Dat een geamputeerd been eigendom blijft heb ik al eens eerder in deze adviesrubriek gesteld in o.a. vraag 1031.
Denkt u eens aan een kind dat melktandjes verliest. Zulke tandjes worden vaak bewaard. Niemand zal in twijfel trekken of zulke tandjes bewaard mogen worden en of zij eigendom van het kind of diens ouders zijn. Een stapje verder is de situatie dat een tandarts een tand of kies moet trekken; dan kan hij die tand of kies ook gewoon aan de eigenaar meegeven. Bij een been of een ander lichaamsdeel dat wordt geamputeerd is het in wezen niet anders. Een been is misschien wat minder makkelijk te vervoeren of te bewaren maar dat is alleen een uitvoeringsprobleem. Juridisch zie ik geen verschil tussen een been of een melktand.
Nu is het wel zo dat er onder juristen discussie mogelijk is een deel van een lichaam eigenlijk wel vatbaar is voor eigendom, net als we bijvoorbeeld het eigendom van een fiets of een balpen kunnen hebben. Iedereen is het er eigenlijk wel over eens dat eigendom van een lichaam of van het stoffelijk overschot van een overledene niet mogelijk is. Als eigendom van een lichaam mogelijk is, dan zou bijvoorbeeld ook slavernij mogelijk zijn, redeneren sommige juristen. Dat willen we in Nederland niet. Dus vaak zegt men dat eigendom van een lichaam of deel van een lichaam niet mogelijk is in het Nederlands recht en dat men alleen een beschikkingsbevoegdheid heeft.
Om het wat concreter te maken: als bijvoorbeeld een ouder is overleden, zijn de kinderen als erfgenamen geen eigenaar van diens stoffelijk overschot. Niemand is er eigenaar van. Wel hebben de kinderen de beschikkingsbevoegdheid, o.a. om te beslissen of de ouder wordt begraven of gecremeerd en waar en wanneer.
Voor delen van een lichaam kan het anders liggen, als de betreffende persoon nog leeft. Een levende persoon kan eigenaar zijn van zijn losse tanden of van een los been. Een persoon zal waarschijnlijk geen eigenaar kunnen zijn van zijn losse hoofd, want dan zal hij niet meer leven.
Maar dit juridisch-theoretische onderscheid tussen eigendom en beschikkingsmacht maakt voor het antwoord op uw vraag eigenlijk geen verschil. Want of u nu eigenaar bent van uw been, of beschikkingsbevoegd bent over het been, maakt feitelijk weinig uit. Het gaat er om dat u - en u alleen - beslist wat er met het been mag gebeuren. Niemand anders mag dat voor u beslissen. Tenzij u het recht op te beslissen zelf uit handen geeft.
Het lijkt mij verstandig om uw wens om zelf over uw been te beschikken tijdig met het ziekenhuis en de behandelend arts te bespreken. Ik adviseer u om er een brief over te schrijven en een schriftelijke bevestiging te vragen dat men er mee akkoord gaat om u na afloop van de operatie uw been weer terug te geven. Het is - hoewel volstrekt legitiem - een tamelijk ongebruikelijk verzoek en misverstanden moeten zoveel mogelijk worden uitgesloten.
Ook moet u er natuurlijk tijdig over denken wat u precies met het been wilt aanvangen. Hoe u het eventueel wilt (laten) conserveren en prepareren. Dat moet misschien zo snel mogelijk na de operatie gebeuren.
Ik wens u veel succes met de operatie.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
Naschrift 30 mei 2014:
Over deze kwestie is vandaag gepubliceerd:
http://www.ad.nl/ad/nl/1012/Nederland/article/detail/3663944/2014/05/30/Spijkenisser-wil-lamp-maken-van-zijn-geamputeerde-been.dhtml
http://www.nieuws.nl/opmerkelijk/20140530/Geamputeerd-been-Bonten-52-uit-Spijkenisse-wordt-lamp
http://www.spitsnieuws.nl/archives/raar/2014/05/man-wil-lamp-van-geamputeerd-been-maken
http://forums.hababam.nl/archive/index.php/t-179402-man-maakt-lamp-van-eigen-been.html
Naschrift 2:
Ik ben nog persoonlijk contact gehouden met de vragensteller. Zijn wens is - mede op basis van mijn advies - gehonoreerd. Ik heb later vernomen dat het been op sterk water staat in een glazen omhulsel en dat daar een lamp op is gemonteerd.
Naschrift 3:
In 2020 verscheen een interessant artikel over het recht op eigen lichaamsmateriaal op de site www.atelier-terreaarde.nl in de rubriek 'Wist u dat?'.
Het artikel luidt "WIST U DAT je na een operatie recht hebt op je eigen lichaamsmateriaal?"
Zie https://www.atelier-terreaarde.nl/wist-u-dat2
Naschrift 4 van 1 maart 2023:
Ik las in de NRC van vandaag een juridisch betoog van de juristen Rogier Baart en Bart Jansen: "Vraag een patiënt wat hij wil met zijn geamputeerde been."
https://www.nrc.nl/nieuws/2023/02/28/vraag-een-patient-wat-hij-wil-met-zijn-geamputeerde-been-2-a4158254?t=1677672466
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Bijvoorbeeld: Wie bepaalt of iemand wordt begraven of gecremeerd?
