Afname DNA-materiaal
2 februari 2002
Vraag nummer: 703 (oude nummer: 703)
Casus: Man, 51 komt door verkeersongeval om het leven, man laat één niet als zodanig erkende dochter achter, broer van overledene is enige nog in leven zijnde bloedverwante.
Dochter wil toch nog een erkenning als zijnde dochter en wil een vaderschapstest laten uitvoeren! E.e.a. met het oog op een aanzienlijke nalatenschap.
Dit gebeurd nog op de dag voor de crematie onder toeziend oog van een notaris, een kennis van de overledene en de schouwarts van de gemeente waar overledene is opgebaard. De schouwarts neemt een stukje huid en een uitstrijkje van wangslijmvlies bij de overledene af.
Vraag: is de gang van zaken wel legaal? (de broer heeft geen toestemming gegeven).
Heeft de vermeende dochter nu recht op de nalatenschap van de overledene?
04-08-2002
Antwoord:
Geachte heer,
Je kunt niet zonder meer de vraag stellen of het wegnemen van een stukje huid en een uitstrijkje legaal of illegaal is. Legaal is iets wat de wet toelaat. Illegaal is wat wettelijk verboden is. Die vraagstelling is hier denk ik niet primair aan de orde, maar wel/pas in tweede instantie. Het wegnemen van lichaamsmateriaal kan best legaal zijn, maar zonder toestemming van nabestaanden is het onrechtmatig en daarmee 'verboden'.
Ik meen dat geen huid of slijmvlies of ander materiaal mag worden weggenomen van een overledene, anders dan met toestemming van de nabestaande die op dat moment het stoffelijk overschot 'onder zich' heeft. Dat is niet letterlijk, wees gerust, maar dat is de nabestaande die de uitvaart regelt en onder wiens verantwoordelijkheid de overledene thans in een mortuarium verblijft. Die toestemming is hier waarschijnlijk niet verleend. Handelen zonder toestemming is in eerste instantie (civiel-rechtelijk) onrechtmatig.
Voorts denk ik dat het wegnemen van materiaal vergelijkbaar is met sectie. Dat mag een arts alleen doen met voorafgaande toestemming van de overledene, of van directe nabestaanden. Mijn inziens handelt de schouwarts in uw casus in strijd met de wet of in ieder geval met de strekking van de wet. Ik denk ook dat de arts strafbaar is. In zoverre is er sprake van illegaliteit.
Als ik nabestaande was en geen toestemming had verleend, zou ik zeker aangifte doen bij de politie tegen de schouwarts, gelet op artikel 80, aanhef en onderdeel 7, Wet op de lijkbezorging. Wellicht is ook overtreding van andere wetsbepalingen in het geding.
Ik vind het ook een schending van artikel 11 Grondwet, welk artikel de integriteit van het menselijk lichaam beschermt. Ook na diens dood.
De afname van lichaamsmateriaal is voorts mogelijk op bevel van een gerechtelijke autoriteit (de officier van justitie of de rechter), maar alleen ten behoeve van een strafrechtelijke onderzoek.
Ik heb een paar jaar geleden ook wel van een geval gehoord van afname van DNA-materiaal met toestemming van de officier van justitie, maar er was geen sprake van een strafrechtelijk onderzoek, dus ik zet er vraagtekens bij.
Ik meen dat als de nabestaanden geen toestemming geven voor de afname van lichaamsmateriaal van de overledene, dit alleen met behulp van de rechter in kort geding kan worden 'afgedwongen'.
Of de vermeende natuurlijke dochter recht kan doen gelden op de erfenis van de overledene durf ik u niet te zeggen. Ik ben geen notaris en niet goed bekend met het erfrecht. Er worden wel veel vragen over erfrecht gesteld in deze rubriek, maar die vragen zijn eigenlijk buiten de orde.
Surf naar de site van de notarissen of bel de notaristelefoon of de notaris om de hoek, zou ik zeggen. Mij staat bij dat een onwettig kind niet kan erven. Pas als een kind is erkend door de vader, ontstaat er een - in juridische zin - familierechtelijke band, die erven mogelijk maakt. Uit het feit dat de dochter in deze casus niet is erkend, kan ook worden afgeleid dat de vader niet de bedoeling had om haar ooit erfgenaam te maken.Hoe eventueel de rechter omspringt met personen die kunnen aantonen of aannemelijk kunnen maken dat zij het kind van iemand zijn, weet ik niet. Er kan best wel jurisprudentie over zijn, maar die ken ik niet. Wel weet ik dat DNA geen 100% bewijs oplevert. DNA is nooit exact vast te stellen, maar wel in een zodanige mate dat de toevalsfactor dat het toevallig sterk op elkaar lijkt, erg klein is. Of dat voldoende is, weet ik niet. Of de natuurlijke dochter een kans maakt op de nalatenschap, durf ik u dus niet te zeggen.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
04-08-2002
