Grafconcessie België
21 oktober 2002
Vraag nummer: 1306 (oude nummer: 1652)
Wed Feb 2 23:13:44 2000
Kan een concessiehouder weigeren om zijn nog levende vader later bij de reeds overleden moeder te laten bijplaatsen? Ook al is momenteel de concessie voorzien en geregistreerd voor vader moeder en zoon en was dit de (ongeschreven) wil van de overleden moeder.
Het betreft hier een concessie op een Belgische begraafplaats
Antwoord:
Thu Feb 3 02:11:55 2000
Geachte heer Inghels,
U vraagt of een concessiehouder (van een graf op een Belgische begraafplaats) mag weigeren om zijn nog levende vader bij de reeds overleden moeder te laten bijplaatsen. U zegt dat op dit moment de concessie voorzien en geregistreerd is voor vader, moeder en een zoon.
Op deze vraag kan ik helaas geen antwoord geven. Ik ben in het verleden wel eens op zoek gegaan naar een boek of goed artikel over begraafrechten in België, maar heb dat nooit gevonden. Ik weet dus niet wat de grafconcessie precies inhoudt.
Ik kan u wel vertellen hoe het in Nederland zit. Misschien hebt u iets aan de vergelijking. In Nederland bestaan 2 soorten graven: algemene graven en 'graven met een uitsluitend recht'. Omdat het laatste type een hele mond vol is, worden ze in de wandeling met 'eigen graven' of 'familiegraven' of een vergelijkbare benaming aangeduid. In de algemene graven worden wildvreemden bij elkaar begraven. De ruimte in een eigen graf wordt gereserveerd voor echtparen, kinderen, ouders etc. De grafconcessie zoals u omschrijft zou in Nederland alleen voor een eigen graf kunnen.
Over graven, en wat de rechten er op inhouden, is heel weinig in de wet geregeld. Gemeentelijke begraafplaatsen regelen de inhoud van het recht in een (publiekrechtelijke) verordening. Kerkelijke en andere particuliere begraafplaatsen regelen de rechten en verplichtingen van een graf in een (privaatrechtelijk) reglement. Soms zijn die verordeningen of reglementen niet aanwezig, of niet erg in detail. Dan geldt het gewoonterecht.
In alle verordeningen en reglementen is geregeld dat een graf op naam staat van 1 persoon. Heel praktisch: als er 2 zijn, komt er maar ruzie van, zo wordt gedacht en bleek in het verleden ook vaak. Die ene persoon wordt de rechthebbende genoemd. Die heeft alles over het graf te zeggen. Dus ook wie er wel of niet in begraven wordt. Als in Nederland een graf wordt uitgegeven, wordt gewoonlijk nooit vastgelegd wie er in begraven mag worden. Er wordt alleen vastgelegd wie de rechthebbende is. Ik ken maar 1 instantie die in Nederland vastlegt wie in een bepaald graf begraven mag worden: Grafzorg Nederland. Dat is een particuliere organisatie, die bemiddelt bij grafaankoop of die graven van mensen zonder nabestaanden in stand houdt. Grafzorg doet dat vooral ook bij grafaankopen, omdat dat een van de voorwaarden is, waardoor in bepaalde gevallen een grafaankoop van de inkomstenbelasting aftrekbaar is. Gewone begraafplaatsen houden daar geen rekening mee.
Als in Nederland niettemin toch zich het geval zou voordoen dat beschreven is dat iemand in een bepaald graf begraven mag worden, dan heeft de rechthebbende in beginsel het recht om die persoon toch te weigeren. De rechthebbende is en blijft de baas. De begraafplaats mag de persoon niet begraven. Wat wel zou kunnen, is dat een derde zich het lot van de geweigerde overledene aantrekt en naar de rechter stapt. Als die derde de rechter in een kort geding kan overtuigen dat het niet meer dan redelijk en billijk is dat die persoon toch in dat graf begraven wordt, en dat de rechthebbende misbruik maakt van zijn recht, zal de rechter waarschijnlijk beslissen dat die persoon toch in dat graf begraven mag worden. Met een rechterlijk bevel of vonnis mag de begraafplaats dan toch tot begraving overgaan. Maar anders niet.
Ik kan uw vraag niet beantwoorden, omdat ik niet weet of dat het in de concessie met naam genoemd zijn van de te begraven personen, de begraafplaats het recht of zelfs de plicht geeft om die personen te begraven. Ik weet niet of dat in een wet staat, dan wel of dat in een politieverordening staat (voor de Nederlandse kijkers: de beheersverordening heet in België een politieverordening op de begraafplaats en graven). Ik weet niet of dat - mogelijke - recht op begraving in België sterker is dan het beslissingsrecht van de concessiehouder. Als dat recht sterker is, moet er begraven worden. Als het recht van de concessiehouder sterker is, wat in Nederland het geval is, is het denk ik ook mogelijk dat iemand naar de rechter stapt. De rechter kan besluiten dat die persoon toch in dat graf begraven moet worden. Dat zal ook afhangen van de redenen waarom de concessiehouder weigert.
Maar zowel in België als in Nederland zal een ding gelijk zijn: recht hebben is een zaak, maar recht krijgen is een heel andere zaak. Als het zo is dat het met naam in de concessie genoemd staan het recht geeft op begraving, wil dat nog niet zeggen dat het ook zo gebeurt. De persoon in kwestie is (net) dood en kan niet meer voor zijn eigen rechten opkomen en zelf naar de rechter gaan. Als er niemand anders is die dat doet, kan het recht nog zo groot zijn, maar wordt het feitelijk toch niet gedaan.
Men doet er altijd, in elk land ter wereld, verstandig aan om bij testament een betrouwbare executeur-testamentair te benoemen waar men van op aan kan dat deze de belangen van de overledene behartigt.
mr W.G.H.M. van der Putten
3 februari 2000
Toevoeging :
Ik heb nog de naam gevonden van een advocaat, Yvan Naessens uit Sint-Niklaas, die gespecialiseerd is in zaken rond lijkbezorging. U zou het hem eens kunnen vragen via http://varu.be/juridisch.asp
mr W.G.H.M. van der Putten
