Wie is betalingsplichtig voor crematie? Uitvaartondernemer of familie?
12 november 2002
Vraag nummer: 1512 (oude nummer: 1873)
Tue, 12 Nov 2002 14:06
Geachte heer van der Putten
Van verschillende zijde werd u aangeraden tot het stellen van vragen m.b.t. onderstaande probleem.
Eén onzer uitvaartondernemers geeft reeds 7 jaar opdrachten tot crematiediensten. Zo ook een jaar geleden. Bedoelde uitvaartondernemer ontvang de nota van ons en heeft deze betaald.
Nu blijkt dat zijn client niet wenst te betalen verzoekt hij ons het geld terug te storten. Dat is door ons geweigerd.
Onze motivatie is het volgende:
1. Zij heeft niet (nog nooit overigens) aangegeven dat de rekening rechtstreeks naar de familie gestuurd moest worden.
2. Zij heeft in de loop van het jaar geen signaal gegeven dat zij haar geld niet zou krijgen.
3. Het is de gewoonte (gewoonterecht?) dat de uitvaartondernemer de nota betaalt aan het rouwcentrum/crematorium.
4. De handtekening onder het aanvraagformulier is weliswaar van één der nabestaanden maar dat is volgens artikel 2.5 van de crematiecode uitsluitend voor de aanvraag van de crematie (er wordt daarin niets gezegd over de betalingsplichtige).
5. Bij teruggaaf volgt een precedentwerking.
De motivatie van de uitvaartondernemer is:
1. Hij zegt geen incassobureau te zijn.
2. Hij schiet het geld alleen maar voor, voor de familie. Dat is zijn goedheid.
3. de familie is betalingsplichtig daar zij een handtekening hebben gezet onder de aanvraagformulier.
Vraag:
1. Wie is betalingsplichtig? De aanvrager van de crematie (uitvaartondernemer) of diegene die de handtekening heeft gezet onder de aanvraagformulier? (b.v. de directe nabestaande)
2. Heeft de uitvaartondernemer recht op teruggaaf van het geld?
3. Is er jurisprudentie van?
Uiteraard ben ik bereid meer c.q. andere inlichtingen te verstrekken.
Indien u kosten in rekening moet brengen ben ik uiteraard bereid deze te voldoen.
Als voorzitter van de discussiegroep (voortgekomen uit de LVC) weet ik dat deze vraag bij velen leeft.
P. Dijkstra, directeur rouwcentrum crematorium"De Boskamp'
Tel: 0592-390330
Antwoord:
Geachte heer Dijkstra,
Dit is geen uniek probleem voor crematoria, ook begraafplaatsen hebben er regelmatig meer van doen. En het kan ook spelen bij mortuaria en andere dienstverleners.
Wie is verplicht om de nota van crematiediensten te betalen? Dat is in principe de opdrachtgever, maar het kan op basis van belastingregelgeving of algemene voorwaarden ook een derde zijn.
Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen gemeentelijke crematoria en bijzondere, dat wil zeggen niet-gemeentelijke, crematoria waar private organisaties eigenaar van zijn. De gemeentelijke crematoria hebben een legesverordening, waar gewoonlijk in staat dat belastingplichting is "de aanvrager, of de persoon die belang heeft bij de dienstverlening". De aanvrager is meestal de uitvaartondernemer die e.e.a. regelt. De persoon of personen die er belang bij hebben, de familie. Gemeentelijke crematoria hebben dus de keuze om de rekening te sturen naar de uitvaartondernemer dan wel naar de familie. De legesverordening is een lokaal belastingwetje, waar niemand zich aan kan onttrekken. Als een gemeente een rekening (eigenlijk dus een belastingaanslag) naar de familie stuurt, maar die betaalt niet, kan de gemeente de aanslag opleggen aan de ondernemer. Dat is zuur voor de ondernemer, want die zal waarschijnlijk ook moeite hebben om de kosten te innen, maar dat is zijn risico.
Bij private crematoria ligt het anders. Daar geldt in eerste instantie de hoofdregel dat als 2 partijen een overeenkomst aangaan (uitvaartondernemer en crematorium, of familie en crematorium), de ene partij moet betalen. Als de opdracht gekomen is van de uitvaartondernemer, kan het crematorium de rekening niet naar de familie sturen. En als de opdracht van de familie kwam, niet naar de uitvaartondernemer.
Crematoria kunnen het risico van niet betalende opdrachtgevers spreiden, door algemene voorwaarden te hanteren, waarin de situatie van de gemeenten wordt gekopiëerd: men kan zowel de uitvaartondernemer als de familie hoofdelijk aansprakelijk stellen. Maar dan moet men op het aanvraagformulier voor een crematie, waarin verwezen wordt naar de algemene voorwaarden, zowel een handtekening hebben van de uitvaartondernemer als van een nabestaande die namens de familie optreedt. Als dan de ene partij niet betaalt, kan men bij de andere aankloppen.
En wat ik hier schrijf voor crematoria, geldt precies hetzelfde voor begraafplaatsen. Zowel voor gemeentelijke als private (beheerd door de kerk of een stichting of een uitvaartverzekeraar). De algemene voorwaarden van een private begraafplaats zijn het beheersreglement.
Uiteraard is dit een risico voor de uitvaartondernemer; die is hier niet blij mee. Maar ik denk dat het rechtvaardig is als uitvaartondernemers in hun vaste tarief een bedragje reserveren voor het risico van niet betalende klanten. Dat doet (moet) overigens elk bedrijf. Het is een 'normaal' ondernemersrisico.
Ik heb aan de andere kant uitvaartondernemers ook steevast geadviseerd om aanvragen voor een crematie of begrafenis niet zelf te doen, maar de aanvraagpapieren alleen door de nabestaanden te laten tekenen. Zo blijven zij buiten schot, als die nabestaanden niet betalen. Maar deze vlieger gaat alleen op als crematoria en begraafplaatsen hun algemene voorwaarden niet dicht timmeren.
Dit is het algemene verhaal. Nu over naar uw concrete vragen en motieven. En straks die van de ondernemer.
Ik zou in uw geval in eerste instantie hebben geantwoord dat de termijn om te reclameren verstreken is en dat de nota daarmee onherroepelijk is. Ieder juridisch verstandig bedrijf zet in zijn algemene voorwaarden dat klanten een bepaalde periode, bijvoorbeeld 2 weken of 30 dagen, de tijd krijgen om tegen een nota bezwaar te maken. Gebeurt dat niet, dan is de nota onherroepelijk. Bij gemeenten heb je te maken met de vast termijn van beroep bij de belastingrechter, 6 weken of 2 maanden (ik weet het even niet uit het goofd); daarna is de aanslag onherroepelijk.
Dan de bespreking van uw motivering.
1. U zegt dat de uitvaartondernemer niet heeft aangegeven dat de rekening rechtstreeks naar de familie gestuurd moest worden. Dat lijkt mij een sterk feitelijk punt. Blijkbaar hebt u (nog) geen algemene voorwaarden die er in voorzien dat beide partijen aanspreekbaar.
2. U zegt dat de uitvaartondernemer in de loop van het jaar geen signaal heeft gegeven dat hij zijn geld niet zou krijgen. Dat vind ik niet zo'n goed argument, want impliciert suggereert u dat als dat wel zou zijn gebeurd, u anders zou handelen en wel zou terugbetalen. Dat zou ik niet doen, als ik u was. Ik zou dit argument dus nooit gebruiken.
3. U zegt dat het de gewoonte is dat de uitvaartondernemer de nota betaalt aan het rouwcentrum of crematorium. U denkt dat er dan wellicht een soort gewoonterecht is ontstaan. Nee, dat is niet zo. Het is simpelweg zo, dat de rekening naar de opdrachtgever moet gaan, ongeacht gewoontes.
4. U zegt dat de handtekening onder het aanvraagformulier weliswaar van één der nabestaanden maar dat dit volgens artikel 2.5 van de crematiecode uitsluitend geldt voor de aanvraag van de crematie (er wordt daarin niets gezegd over de betalingsplichtige). Dit kan ik niet beoordelen zonder het aanvraagformulier zelf te zien. Maar de crematiecode heeft niet de juridische status van algemene voorwaarden. Juridisch is de crematiecode 'niets'. Wel doet dit punt vermoeden dat de uitvaartondernemer in feite gelijk heeft en dat de nabestaande opdrachtgever was. En dat die dus in feite de rekening had moeten krijgen. Nu is het van belang of er nóg een handtekening onder het aanvraagformulier staat van de uitvaartondernemer. Als dat niet het geval is, en er maar 1 handtekening is, van een nabestaande, dan had u m.i. de factuur niet aan de uitvaartondernemer mogen sturen. En dan claimt de uitvaartondernemer terecht teruggave van de betaling. Want hij heeft het onverschuldigd betaalt.
5. Het argument "Bij teruggaaf volgt een precedentwerking" maakt op mij de minste indruk. Als de uitvaartondernemer juridisch niets verschuldigd was, behoort hij zijn geld gewoon terug te krijgen. Schept dat een precedent voor andere gevallen? Jazeker. Maar dan moet het crematorium haar zaken juridisch maar eens wat beter gaan regelen: goede algemene voorwaarden en een aanvraagformulier waar zowel de handtekening (+ naam en adres uiteraard) van een nabestaande als van de uitvaartondernemer op staan en het vaste beleid om geen crematies uit te voeren als het aanvraagformulier niet juist en volledig is ongevuld.
Nu mijn commentaar bij de motivatie van de uitvaartondernemer.
1. Hij zegt geen incassobureau te zijn. Dat klopt op zich, in het algemeen. Maar hij heeft het in dit geval wel eerst geaccepteerd en zich zo gedragen. Dan had 'ie maar meteen de nota moeten weigeren. Nu heeft hij aanvankelijk geaccepteerd om als opdrachtgever aangemerkt te worden.
2. Hij schiet het geld alleen maar voor, voor de familie. Dat is zijn goedheid. Op zich heeft hij gelijk, maar door de nota in eerste instantie te accepteren, heeft hij de schijn tegen zich. Maar ik schat wel in dat, stel dat het tot een rechtszaak zou komen, dit argument van de uitvaartondernemer gehonoreerd zal worden. Maar ziet u hier nu, hoe belangrijk het is om in algemene voorwaarden te hebben staan dat een nota na een bepaalde termijn onherroepelijk is?
3. De ondernemer zegt dat de familie betalingsplichtig is omdat zij een handtekening heeft gezet onder de aanvraagformulier. Dat klopt.
Nu over naar uw vragen.
1. U vraagt "Wie is betalingsplichtig? De aanvrager van de crematie (uitvaartondernemer) of de nabestaande die de handtekening heeft gezet onder de aanvraagformulier?". Ik kan deze vraag niet zomaar beantwoorden. Waarom beschouwt u de ondernemer als aanvrager? Heeft hij zelf een mondeling of schriftelijk verzoek ingediend? Of beschouwt u hem als aanvrager omdat het contact via hem liep en hij het aanvraagformulier heeft aangeleverd? Als het enige schriftelijke stuk het aanvraagformulier is, dan is de nabestaande de aanvrager én betalingsplichtig.
2. Heeft de uitvaartondernemer recht op teruggaaf van het geld? Ja, mijns inziens wel, als het aanvraagformulier met de handtekening van alleen de nabestaande het enige stuk is, u geen handtekening op een aanvraag van de uitvaartondernemer hebt.
3. Is hier jurisprudentie van? Ja en nee. Niet specifiek voor crematoria, bij mijn weten. Maar wel vele, wellicht honderden of zelfs duizenden, vergelijkbare zaken waarbij iemand onterecht als vertegenwoordiger van een andere persoon wordt gezien, of als iemand met een eigen betalingsplicht. Het is juridisch een heel eenvoudige zaak. Als u geen handtekening van de uitvaartondernemer onder een aanvraag hebt, houdt het heel simpel op. Dan gelden ook geen algemene voorwaarden - als u die zou hebben - waar in staat dat u zowel de uitvaartondernemer als de nabestaande kunt factureren. Algemene voorwaarden binden slechts na een overeenkomst, dus ook dan is de handtekening van de uitvaartondernemer op een aanvraagformulier dat verwijst naar die algemene voorwaarden absoluut noodzakelijk.
Kortom: ik denk dat in dit geval de ondernemer zijn geld terug dient te krijgen en dat u en wellicht andere leden van de LVC snel aan de slag moeten met een beter aanvraagformulier en goede algemene voorwaarden (dat is de crematiecode niet; ook de algemene voorwaarden van de LVC werken niet zonder handtekening uitvaartondernemer op het aanvraagformulier en bovendien vind ik ze onvolledig).
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
15 november 2002
