Lijkwade (cremeren zonder kist) vervolgvraag
27 september 2002
Vraag nummer: 1139 (oude nummer: 1474)
Sun Nov 1 14:20:19 1998
Geachte heer Van der Putten,
Zojuist heb ik de open dag van het crematorium Goutum bezocht en geïnformeerd naar de mogelijkheden van crematie in een lijkwade. Het crematorium Goutum weigert lichamen zonder kist. De argumenten hebben betrekking op de bescherming van de crematoriummedewerkers. Ze worden bij een niet gekist lichaam volop geconfronteerd met de ontbindingsgeur, die door een kist nog enigszins wordt tegengehouden. Een lichaam in een lijkwade is moeilijk de oven in te schuiven (nu ik de ovens met eigen ogen heb gezien, kan ik me dat voorstellen. Een oplossing d.m.v. een plank of baar vindt men niet toereikend. Stel dat er iets mis gaat in de ovenruimte, het lichaam kantelt o.i.d. en het onverpakte lichaam valt op de grond, dan zullen ze het lichaam met de hand moeten oprapen. En als derde argument: de kans met lijkvocht in aanraking te komen is te groot, met alle ziekmakende gevolgen van dien. Mij werd ook nog verteld dat er in het zuiden van het land crematoria zijn die wel lichamen zonder kist accepteren. Hoewel het mijn wensen doorkruist, heb ik begrip voor deze argumenten en eigenlijk waardeer ik het dat de directie van dit crematorium de gezondheid en werkomstandigheden van haar medewerkers op deze manier beschermt. Uitwijken naar een crematorium aan de andere kant van Nederland wil ik mijn nabestaanden niet aandoen. Ik ben nu aan het nadenken over een compromis, nl. een kist zonder deksel. Dat weigeren ze nl. niet.
Vriendelijke groeten.
hb
Antwoord:
Sun Nov 1 21:52:42 1998
Geachte mevrouw,
Vriendelijk dank voor uw 'rapport' van vanmiddag, blijkbaar direct na thuiskomst van uw bezoek aan het crematorium uit Goutum. Omdat lezers van deze internet-rubriek (we hebben een aantal trouwe bezoekers, zo laat een aantal mensen mij met regelmaat weten) zo het verhaal niet helemaal kunnen volgen, herhaal ik even de belangrijkste passage uit uw mailtje van enkele dagen geleden:
"Verontschuldiging voor het feit dat ik - als beginnend internetgebruiker - pats boem m'n vraag over de lijkwade heb verzonden, zonder fatsoenlijke aanhef of ondertekening.
Dank voor uw desondanks toch correcte beantwoording. Uw suggestie om het crematorium in Goutum gewoon zelf te vragen hoe ze omgaan met in lijkwades verpakte lichamen ligt eigenlijk zeer voor de hand, maar ik had daar totaal nog niet aan gedacht. Toevallig las ik vandaag in de krant dat ze a.s. zondag een open dag hebben. Daar ga ik zeker naar toe en kan dan mijn vraag stellen."
En dat hebt u dus vanochtend gedaan.
Toch verbaast het antwoord mij, moet ik zeggen. Vooral de genoemde argumenten. Want als een lijk zonder kist wordt gecremeerd, moet het wel goed verpakt worden. In de toelichting bij het Besluit op de lijkbezorging, dat deze materie regelt, is dat ook aangegeven. Het lijkomhulsel met op het doel om te beschermen zijn afgestemd. Als het goed is, is er bij een omhuld lichaam geen sprake van méér ontbindingsgeuren dan bij een kist. Het lichaam moet ook tevoren bij opbaring of in een mortuarium goed bewaard zijn.
Stel dat het lichaam per ongeluk op de grond valt, dan zie ik geen enkel technisch probleem. Het is zelfs beter dan bij een kist die kapot kan gaan. De omhulling dient per definitie zo te zijn dat je het goed kunt vast pakken.
Ook het probleem met lijkvocht zie ik niet. De omhulling dient per definitie zo te zijn, dat er geen lijkvocht kan ontsnappen. Ik zie een groter risico bij een kist die op een punt valt en daar barst.
Voorts is het nog maar de vraag of lijkvocht ziekteverwekkend is. Als de overledene een besmettelijke ziekte had misschien wel, maar in het algemeen niet. Ik heb er wel eens met artsen over gesproken, zoals met de bekende al enkele jaren geleden overleden anatoom-patholoog Zeldenrust, die vele stoffelijke overschotten onderhanden heeft gehad. Die deed daar niet zo moeilijk over. Hij zei alleen dat het verstandig was niets te riskeren en altijd handschoenen te dragen. Dat kan men in het crematorium ook doen.
Nee, ik vind de genoemde argumenten niet steekhoudend. Ik zie wel een ander argument dat waarschijnlijk wel speelt maar men u niet wilde noemen. Namelijk de de psychische belasting van het personeel. Het is wat moeilijker om een 'pakketje' te hanteren en in een oven te schuiven dat de contouren van een mens heeft, dan een strakke kist. Ik vermoed dat dit het belangrijkste argument is, maar dat men dat niet durft te zeggen.
Maar laten we het niet te moeilijk maken. Als een kist zonder deksel voor iedereen een aanvaardbaar compromis is, dan is dat de oplossing.
mr W.G.H.M. van der Putten
1 november 1998
