Complexe situatie rondom asbus (instemming alle kinderen)
2 april 2015
Vraag nummer: 42038
Geachte heer Van der Putten,
Ik ben al enkele dagen in overleg met nabestaanden over een -naar mijn idee- lastige situatie. Ik hoop dat u mij op weg zou willen helpen. Wij komen er simpelweg niet uit.
De situatie is al volgt.
Een familie bestaat uit acht kinderen. In 1997 is vader overleden. Moeder is recent overleden. Een gesproken wens van moeder was om gezamenlijk met as van vader verstrooid te worden. De asbus van vader staat in een columbariumelement op de algemene begraafplaats. De rechthebbende van het columbarium was moeder, maar zij is dus recent overleden. De kinderen zijn verdeeld in twee kampen van vier. Een van deze kinderen heeft mij verzocht om de asbus uit het columbariumelement te halen, zodat vader en moeder gezamenlijk verstrooid kunnen worden.
Het probleem is dat de rechthebbende (moeder) overleden is en er dus geen rechthebbende meer lijkt te zijn. Overigens is wel duidelijk wie het recht van successie op zich heeft genomen voor moeder en opdracht heeft gegeven voor haar crematie. Dezelfde persoon verzoekt mij (ik ben begraafplaatsbeheerder) om de asbus uit het columbarium te nemen, zodat zij vader en moeder kan verstrooien. Mij is bekend gemaakt dat de andere vier familieleden, die overigens 14 jaar geen contact hebben gehad met moeder en het andere deel van de familie (aldus aanvrager), een eerder verzoek namens alle kinderen voor het uitnemen van de asbus niet wilde ondertekenen.
Ik ben voornemens om de persoon die verzocht heeft om de asbus uit het columbarium te halen (deze persoon heeft ook opdracht gegeven voor de crematie van moeder en het recht van successie op zich heeft genomen) de asbus te overhandigen. Het is namelijk aannemelijk dat zij rechthebbende is geworden na overlijden van moeder aangezien zij opdracht gegeven heeft voor crematie van moeder en het recht van successie op zich genomen heeft. Handel ik zo juist?
Ik ben benieuwd naar uw mening en zie deze met belangstelling tegemoet.
Met vriendelijke groet,
X
begraafplaatsbeheerder
Antwoord:
Geachte heer of mevrouw,
Mijns inziens is er geen probleem en al helemaal geen complex probleem. De gemeente maakt zelf een vermeend probleem door de instemming van alle kinderen te vragen.
De kwestie is mijns inziens heel eenvoudig. Lid 2 van artikel 17 van de beheersverordening van uw gemeente uit 2008 regelt: "Na het overlijden van de rechthebbende kan het eigen graf worden overgeschreven op naam van de echtgenoot of levenspartner dan wel een bloed- of aanverwant tot en met de derde graad, mits de aanvraag hiertoe wordt gedaan binnen een jaar na het overlijden van de rechthebbende." Dit geldt ook voor de eigen urnennis.
Moeder had de grafrechten op de eigen urnennis met de as van vader. Na haar overlijden kan een kind die grafrechten krijgen en wel het kind dat als eerste die aanvraag doet. Dat had u elk kind dat informatie over de asbus vroeg, kunnen vertellen.
Op dit moment zijn de gemoederen binnen de familie verhit en is het niet meer mogelijk om neutraal de vraag te stellen: wie wil de grafrechten van de nis? Het ligt in de huidige situatie in de rede om het kind dat de crematie van moeder heeft geregeld, die grafrechten te geven. Wie iemands uitvaart regelt, is in de regel een kind met een grote emotionele betrokkenheid en een grote bereidheid om de wens van de overledene uit te voeren. Ik neem aan dat in dit geval de moeder geen testament had, waar haar wens in stond.
Het kind dat de grafrechten heeft, heeft wettelijk het recht om de asbus met de as van vader uit de nis te laten nemen en om de as een andere bestemming te geven: het verstrooien van de as samen met de as van moeder.
Artikel 63 van de Wet op de lijkbezorging regelt:
1. Een asbus die is bijgezet kan op verzoek van de nabestaande door of namens wie de opdracht tot bijzetting is gegeven, door de houder van de plaats van bijzetting aan de nabestaande ter beschikking worden gesteld.
2. Verwijdering van de asbus kan slechts geschieden met toestemming van de rechthebbende op de ruimte waar de asbus is bijgezet.
Lid 1 is van toepassing op een (tijdelijke) bijzetting in een algemene nis. Bijvoorbeeld in de maand na de crematie. Of gedurende een bezinningsperiode van een paar maanden wanneer een familie nadenkt en diverse opties en de kosten van die opties onderzoekt. Bij een dergelijke bewaring spelen geen rechten. Ook kan dit spelen bij de bewaring van een asbus in een algemeen graf of een algemene nis, maar de plaatsing van asbussen in algemene graven komt in de praktijk niet voor.
Lid 2 is aan de orde bij graven en urnenruimtes waar een grafrecht op rust. Dan kan verwijdering van de asbus kan slechts geschieden met toestemming van de rechthebbende op de ruimte waar de asbus is bijgezet. Dat is hier aan de orde.
U mag de asbus dus alleen uit de nis halen met toestemming van de (nieuwe) rechthebbende en de asbus aan hem of haar ter beschikking stellen.
Het probleem ontstaat doordat uw gemeente stelt dat alle kinderen een verzoek voor het uitnemen van de asbus zouden moeten ondertekenen. Maar op grond van wat zouden alle kinderen samen zeggenschap hebben? Voor de wet is alleen de toestemming van de rechthebbende (1 persoon) nodig. Andere kinderen hebben geen zeggenschap. Ook in uw beheersverordening lees ik nergens dat alle kinderen overal mee in zouden moeten stemmen. Gelukkig, want dat levert in de meeste gevallen enorme problemen op, zoals u nu merkt. Maar dan moet men ook niet zelf zo'n extra voorwaarde verzinnen.
U kunt alle betrokkenen mededelen dat kind X de rechthebbende van de nis wordt (die moet u dan ook een beschikking tot overschrijving geven (die voor bezwaar en beroep vatbaar is, maar dat zou ik niet rondvertellen omdat iedereen anders straks in procedures verstrikt raakt) en hem of haar ook de kosten van een overschrijving laten betalen als u daar een tarief voor heft. Vervolgens kan dit kind de verwijdering van de asbus uit de nis vragen. Als het kind dit vraagt, kunt u alle kinderen laten weten dat u bijvoorbeeld op een termijn van 4 weken de asbus afgeeft.
Die mededeling geeft andere kinderen de tijd en de ruimte om zicht te bezinnen, samen een oplossing te zoeken, of desnoods een rechtszaak aan te spannen en beslag op de asbus te laten leggen. Als andere kinderen om uitstel van de termijn van afgifte van de asbus van 4 weken vragen, moet u dat weigeren. Dat dwingt hen namelijk om echt een keuze te maken en om echt in actie te komen, of niet. Als er voortdurend wordt uitgesteld bent u zo weer een half jaar of een jaar verder, is de ervaring. En komt een echte oplossing nooit dichterbij. U geeft na 4 weken de asbus af aan de rechthebbende en dan zoeken de kinderen het verder onderling maar uit.
Van belang is ook in dit soort kwesties om eerst keurig procedureel de juiste stappen te zetten: eerst regelen wie volgende rechthebbende van het graf of de nis wordt; die krijgt zeggenschap. Dat klinkt formalistisch maar als je dat overslaat en meteen een of meer kinderen wel of niet de asbus geeft, dreigt chaos. Zowel juridisch als feitelijk.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Vergelijk offertes van uitvaartondernemers via de nieuwe site Uitvaartmarkt.nl
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Zoals: Mag je een andere uitvaartondernemer kiezen dan bij wie je verzekerd bent?
TIP
Buitenhuis La Hardoye: een paar dagen weg of een of meer weken vakantie voor 2 tot 10 personen in Frankrijk. Prachtig sfeervol zeer ruim huis met meerdere zitkamers, open haard op 'kasteelformaat', met grote tuin, twee terrassen, eigen beekje en boomgaard op de grens van de Franse Ardennen en de Champagne. Slechts 340 km van Utrecht.
www.vakantiehuis-ardennen.info
TIP
www.urnenwinkel.nl. De mooiste collectie urnen voor de beste prijs.
