As een maand bewaren / wanneer wettelijke bepaling ingesteld?
25 oktober 2012
Vraag nummer: 32415
Geachte heer van der Putten,
Wanneer is de wettelijke bepaling ingesteld om de As 1 maand te bewaren bij het crematorium.
Ik ben zeer nieuwsgierig naar uw antwoord.
Vriendelijke groet,
Marjolein Visser, Uitvaartverzorging Van Vuure, Hilversum
Antwoord:
Geachte mevrouw,
De bepaling dat de as een maand bij het crematorium moet worden bewaard, is per 1 juli 1991 in de Wet op de lijkbezorging (Wlb) opgenomen. 1 juli 1991 is de datum van de inwerkingtreding van een ingrijpende herziening van de Wlb.
Ik werd door uw vraag zelf ook even nieuwsgierig hoe het hiermee zat. In de tekst van de Wlb zoals die tot 1 juli 1991 gold, kwam de termijn van de maand niet voor, kon ik nakijken.
Er was tot 1991 wel een uitvoeringsregeling speciaal voor cremeren en wat er mee samenhing, het Crematiebesluit (Besluit van 9 oktober 1968, Stb. 499). Deze algemene maatregel van bestuur (amvb) heb ik eens even doorgebladerd, maar ik kwam daar de termijn van een maand bewaren niet in tegen.
Wel viel mij op hoe streng deze amvb tot 1991 nog was. Het lijk moest worden aangeleverd in een gesloten verzegelde kist, samen met een verklaring van een gemeentelijke lijkschouwer, die ook moest worden gezegeld. Een opsporingsambtenaar moest de zegels op de kist en op de verklaring van de lijkschouwer met elkaar vergelijken en 'proces-verbaal van zijn bevindingen' opmaken. Pas als de zegels identiek en ongeschonden waren, kon tot de lijkverbranding worden overgegaan.
Als de identiteit van het lijk niet op deze wijze kon worden vastgesteld, moest het lijk worden geidentificeerd door twee personen die de overledene bij het leven hadden gekend. Ook hier was weer een opsporingsambtenaar bij aanwezig, die een proces-verbaal opmaakte dat door die personen mede moest worden ondertekend.
Een lijk moest op de dag van de identificatie worden verbrand. Er waren regels voor het gebruik van een vuurvaste steentje, er moest zekerheid zijn dat vermenging of verwisseling van de as van overledenen niet mogelijk was, enz. Men schreef, registreerde en ondertekende heel wat af. Er waren ook regels voor het bewaren van as in een algemene nis, in afwachting van de definitieve bestemming. En dat alles natuurlijk ook weer onder toezicht.
Het verbaast dan, met al die voorzorgsmaatregelen, dat ook niet uitdrukkelijk was bepaald dat de as een maand moest worden bewaard.
Ik heb geprobeerd na te gaan hoe en wanneer 'de maand' nu eigenlijk in het wetsvoorstel voor de ingrijpende herziening van de Wlb in 1991 terecht is gekomen. Ik kan het zo snel niet vinden. Ik heb de teksten van de kamerstukken van het oorspronkelijke wetsontwerp uit 1971, die nr. 11 256 dragen, vast wel bewaard. Maar ik heb op zolder tientallen dozen met papier staan en kan ze daar zo snel niet vinden.
De behandeling van deze herziening van de Wlb heeft 20 jaar geduurd. Tussentijds is het wetsvoorstel een aantal malen aangepast. Die aanpassingen gebeuren door andere wetjes (novelles genoemd) en door Nota's van wijziging.
Het thuis bewaren van as is zo'n onderwerp dat tussentijds in het wetsvoorstel is ingebracht (in de derde Nota van wijziging, lees ik in mijn Handboek Wet op de lijkbezorging uit 1993). Helaas staan daar geen data bij, mijn uitgever vond dat soort informatie veel te gedetailleerd, herinner ik mij.
Ik vermoed echter dat het onderwerp 'thuis bewaren' aanleiding gaf om om ook de bewaartermijn van een maand te regelen. Ik vond in mijn archief wel de tekst van het 'Ontwerp van wet' naar de stand van 1988, waar telkens de termijn van de maand in werd genoemd. Telkens separaat, bij elke mogelijke bestemming van de as, in de toenmalige ontwerp-artikelen 62 en 63. Door samenvoeging en vernummering zag de uiteindelijke tekst van 1991 er anders uit.
Ik denk dat het zo zit dat vroeger, tot 1991, toen het cremeren met veel waarborgen was omgeven en zaken als verstrooiing van as en de bijzetting van de asbus alleen via de houder van het crematorium liepen, de as vaak toch pas na enkele weken een eindbestemming kreeg. Nabestaanden kregen de asbus nooit direct zelf in handen.
Toen het wel mogelijk werd dat nabestaanden de asbus in handen zouden krijgen, is de termijn van een maand geïntroduceerd. Daarmee werd formeel geregeld wat voordien feitelijk al zo was, namelijk dat er niet onmiddelijk na de crematie een onomkeerbare handeling met de asbus plaats kon vinden. Letterlijk, haha.
Mij is altijd verteld dat het formeel invoeren van 'de maand' een wens van het ministerie van Justitie was, in verband met de opsporing van misdrijven.
Persoonlijk lijkt mij de wachttermijn van een maand nuttig om te haastige verstrooiingen te voorkomen. Vaak worden testamenten pas 1 of 2 weken na een overlijden geopend en als daar blijkt dat de erflater een bepaalde wens ten aanzien van de as heeft, is er nog tijd en gelegenheid om die wens uit te voeren. Ook is er zeer regelmatig verschil van mening tussen nabestaanden over de bestemming van de as. De maand voorkomt dat er onnadenkend of juist vanuit rancune en andere emoties dingen plaats vinden die niet meer ongedaan kunnen worden gemaakt.
Zie ook: Waarom moet je na de crematie een maand wachten op de as?
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
