Erfpacht voorheen herv. begraafpaats nu Protestantse begraafplaats 2
5 mei 2022
Vraag nummer: 64879
Geachte mr. Vd Putten,
Dank voor uw bericht.
De begraafplaats waar ik sinds augustus 2020 beheerder ben, is een oude maar kleine begraafplaats. De archieven zijn waardeloos. Wat ik wel heb gevonden is een oud erfpachtschrift van de kerk (kopieën van dit schrift stuur ik u per e-mail). De naam van het kindje waar ik het over heb staat hier ook in met de familienaam Van X.
Ik heb contact met de familie sinds 2021. Zij hebben pas naar mij gereageerd omdat ik heb aangegeven het grafje te willen ruimen omdat de familie na enkele verzoeken hiertoe eerder niet inhoudelijk wilde reageren. Ik kreeg ná deze melding van het voornemen tot ruiming binnen enkele weken onderstaande reactie.
> Geachte heer Voragen,
Een grafrecht is een zakelijk recht, dat rust op een graf (Burgerlijk Wetboek). Dat betekent dat de rechten en plichten namens de Hervormde gemeente enerzijds en de vader van XX (naam kind), die in 1886 zijn aangegaan, leidend zijn.
De status van het graf in het grafboek en het begraafreglement, zoals geldend in 1886, zijn bepalend of u 140 jaar na dato iets kunt vorderen. In die tijd was het gebruikelijk, dat er A klasse graven werden gekocht, waarbij het grafrecht eeuwigdurend is met afkoop van onderhoud. In dat geval kunt u niet 140 jaar na dato te betalen grafrechten (of onderhoudskosten) vorderen.
Als u meent een vordering te hebben, dient u dat door deze weerlegging zelf aan te tonen met de gegevens uit het grafboek en begraafreglement. Wij zien die stukken graag tegemoet.
Wat bedoelt u met opheffing van het graf? Als dat ruiming betekent, waarmee niet akkoord gegaan wordt, verzoeken wij u geen actie te ondernemen. Eerst dient de status van het graf duidelijk te zijn, waarna verder overleg kan plaatsvinden.
Met vriendelijke groet,
(namen familieleden) <
In het privé document (overzicht van graven) van de familie m.b.t. alle graven van overleden familieleden komt betreffend grafje niet voor (dat is door de familie aan mij verteld). Men heeft het naar mij nu over "een verdwaald graf".
De familie verwijst wel naar het grafrecht wat gebruikelijk was bij de familie om af te sluiten. Als ik de kopieën van het boek 'opgaaf erfpacht kerk' goed bekijk dan zie ik achter de naam van het kindje (naam) een opmerking staan 'erfpacht'en dat de akte is 'verleden' (De betekenis ken ik daar niet van), maar ook met een meer gedetailleerde opmerking boven aan het blad. Er wordt vermeld dat er tot 1933 betaald is. Meer hebben wij niet kunnen vinden in de archieven. Ik vermoed dat de familie in 1924 vanuit (ons dorp) verhuisd is naar(...) Den Haag i.v.m. functiewijziging van de vader van het kindje. Zij hebben toen gelijk voor tien jaar alle kosten betaald. Daarna niet meer.
Voor zover nu bekend is bij het College van kerkrentmeesters en bij mij in het bezit is zijn er geen oude beheerreglementen.
Geachte heer Vd Putten kunt u mij adviseren t.a.v. mijn verplichtingen naar de familie? Welke plichten heb ik als beheerder en rechten? Mag ik laten ruimen indien niet wordt betaald (conform de vastgestelde tarieven voor grafrecht en onderhoudsbijdrage begraafplaats)?
Met vriendelijke groet,
Antwoord:
Geachte heer,
Ik adviseer sinds 1986 over begraven en grafrechten. Ik heb in mijn archief enkele tienduizenden (!) documenten over reglementen, verordeningen en uitvoeringsregels en ik heb nog nooit gehoord en gezien dat er erfpacht ten aanzien van een graf werd aangegaan. Erfpacht moet via een notaris en het kadaster lopen en dat is bij u niet het geval.
Ik denk dat er zogenaamde "uitsluitende grafrechten" zijn gevestigd; dat is de term in de wet. Dat maakt het onderscheid tussen particuliere graven (een term die pas sinds 2010 in de wet staat) en algemene graven.
Omdat in de wet van 1869 tot 1991 gesproken werd over 'een recht dat aan eigendom gelijk staat' kan ik mij voorstellen dat een kerkvoogdij daar in 1886 de term 'erfpacht' voor gebruikte, omdat dat ook dicht in de buurt van eigendom komt. Maar die term is onhandig, omdat het eigenlijk iets anders betekent.
Dat een bepaalde term is gebruikt, betekent niets; het is het pas als het aan bepaalde eisen voldoet. Er is pas erfpacht, als er een notaris voor een akte en een inschrijving bij het kadaster aan te pas komt. En hier zijn geen akte, geen notaris en geen kadaster aan te pas gekomen. Dan is er geen erfpacht.
De oude aantekeningen uit de administratie die u mij stuurde, geven aan dat voor het graf waarschijnlijk periodiek betaald moest worden en werd. Ook als er erfpacht zou zijn, betekent dat niet dat de kosten eenmalig zijn afgekocht. Dat is tegenwoordig ook niet zo. Ook bij particuliere graven is het zo, dat de kosten niet eenmalig en eeuwig zijn afgekocht. Er staat in uw stukken nergens dat de rechten voor onbepaalde tijd zijn verleend. En zelfs wanneer dat wel zo zou zijn, geldt dat alleen voor de rechten en niet voor het onderhoud. Er zijn diverse rechtszaken van ongeveer 10 tot 20 jaar geleden, waarin is bekrachtigd dat begraafplaatseigenaren ook voor graven die voor onbepaalde tijd zijn uitgegeven, nog onderhoudsrechten in rekening kunnen brengen. Er is een arrest van de Hoge Raad dat dit bevestigt.
Op basis van de aantekening over de betaling is mijn conclusie dat de grafrechten al lang geëindigd zijn. Uw voorgangers hebben alleen geen aanleiding gezien om het kindergraf feitelijk te ruimen. Ik zie wel vaker dat beheerders van begraafplaatsen oude graven zonder rechten gewoon laten liggen, uit gemakzucht soms of omdat men het monument wel fraai vond of omdat men een kindergraf eerder met rust liet dan een ander graf. Maar dat soort situaties geeft later vaak verwarring omdat een nieuwe beheerder de reden van het feitelijk voortbestaan van het graf niet kent en de familie rechten denkt te kunnen ontlenen aan het feit dat het graf er nog ligt.
Of er erfpacht op het graf zou rusten of niet, is eigenlijk niet relevant, omdat het geen verschil maakt en geen gevolg heeft. Een uitsluitend grafrecht is net zo sterk of zwak als erfpacht. Het betekent niet dat de rechten voor onbepaalde tijd voortdurend doorlopen. Pacht of een grafrecht moeten gewoon periodiek betaald worden. Ik heb in Amsterdam gewoond en daar moest ik de erfpacht elk jaar betalen.
De mail van de familie die u mij doorstuurde is op veel punten correct.
De afspraken uit 1886 zijn leidend. Maar helaas kunnen u en de familie die afspraken niet reconstrueren. Nergens valt uit af te leiden voor welke termijn in 1886 de rechten gegolden hebben en of ze periodiek betaald moesten worden en zijn. Latere aantekeningen in uw administratie geven aan dat tot 1933 betaald is en later niet meer.
De familie heeft gelijk op het punt dat u op dit moment van niemand iets kunt vorderen, omdat er geen rechthebbende van het graf (meer) is. U wilt ook niet per se iets vorderen. U wilt alleen voorkomen dat u per ongeluk iets ruimt, wat niet geruimd zou mogen worden. Daarvoor zocht u contact met de familie. Dat de familie het graf als een 'verdwaald graf' beschouwt, is een eerlijke reactie, die aangeeft dat men waarschijnlijk zelf al dacht dat het graf niet meer bestond.
Zonder rechthebbende die rechten moet verlengen, kunt u van niemand een betaling vorderen. Maar als er geen rechthebbende is, is er ook niemand wiens toestemming u nodig zou hebben voor ruiming.
Wat nu aan de orde is, is dat u 1) familie de gelegenheid wilt geven om te bewijzen dat nog geldende rechten op het graf rusten en 2) als zij in dat bewijs niet slaagt, haar de gelegenheid geeft om weer grafrechten (op basis van uw huidige regels en tarieven) te vestigen en dan ook te betalen.
Als de familie wil dat het graf niet geruimd wordt, zal zij moeten aantonen dat er nog rechten op rusten. Het is in ons recht zo dat degene die stelt, moet bewijzen. Dus de familie moet nu rechten bewijzen en betaling van die rechten. De familie stelt "In die tijd was het gebruikelijk, dat er A klasse graven werden gekocht, waarbij het grafrecht eeuwigdurend is met afkoop van onderhoud." Dat is geen bewijs. Op lang niet elke begraafplaats was het mogelijk om graven voor onbepaalde tijd (wat men in de volksmond 'eeuwigdurend' noemt) aan te schaffen. Op de meeste begraafplaatsen in Nederland was dat niet mogelijk. Dat men een grafrecht voor onbepaalde tijd kan aanschaffen, wil nog niet zeggen dat men de onderhoudsrechten ook voor onbepaalde tijd kan afkopen. Op dit moment is het zo dat bij de meeste begraafplaatsen waar men wel een grafrecht voor onbepaalde tijd kan kopen, men de onderhoudsrechten niet voor onbepaalde tijd kan afkopen. Het is dus geen automatisme dat als men het een afkoopt, men ook het ander afkoopt.
Maar hoe het gemiddeld en landelijk is, is voor het individuele geval niet relevant. De familie kan niet aantonen dat het graf voor onbepaalde tijd is uitgegeven en onderhoud is afgekocht. U kunt wel aantonen dat het onderhoud voor een beperkte periode is betaald en latere betalingen kunt u niet vinden.
De familie moet aantonen wat zij beweert. Als in de stukken staat dat een akte 'verleden' is, zou er een akte kunnen zijn waar de familie over beschikt. Een akte is er primair voor de familie, niet voor de begraafplaats. Misschien is het zo dat er wel een akte is geweest, maar dat die na 1933 is weggegooid omdat de rechten toen geëindigd zijn. Wie zal het zeggen? Maar om in 2022 doorlopende rechten aan te tonen, heeft de familie wel een akte nodig.
Aan de andere kant is het zo dat als een begraafplaatshouder weet dat er nog rechten zijn, het erg onfatsoenlijk zou zijn om anders te beweren. Een nette begraafplaats doet dat natuurlijk niet.
U weet dat er een graf is, waar ooit een grafrecht op gevestigd is in 1886. Daar hebt u gegevens van. Of het erfpacht of (uitsluitend) grafrecht genoemd werd, maakt geen verschil. U hebt ook gegevens dat van 1924 tot 1933 recognities (grafrecht) en onderhoud betaald is. Maar later niet meer. Dan mag u er van uitgaan dat er nu geen rechten meer op het graf rusten. De rechten kunnen dus ook niet meer doorlopen; zij eindigden in 1933.
U kunt de familie de gelegenheid geven weer nieuwe grafrechten te vestigen conform de in 2022 geldende voorwaarden voor de uitgifte van een graf.
Vanwege de privacy van de familie heb ik namen uit uw bericht verwijderd.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Een uitvaart zoals u dat wilt, zonder compromisssen. Regel hier uw uw exclusieve begrafenis of crematie.
TIP
Laat nabestaanden niet onnodig zoeken naar oude polissen. Registreer of u een uitvaartverzekering hebt op Uitvaartverzekeringsregister.nl
Ook verstandig om in te vullen als u GEEN verzekering hebt.
TIP
Vergelijk snel en eenvoudig offertes van uitvaartondernemers via de site Uitvaartoffertes.nl
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages – kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden.
Zoals: Wie is verantwoordelijk voor de kosten van de uitvaart?
TIP
Melden van overlijden. Landelijk gratis meldnummer overlijden: 0800-783 73 43.
