Eigendom grafmonument in reglement (de fiets van Jan is van Piet)
22 mei 2019
Vraag nummer: 57937
Geachte heer,
Wij hebben verschillende vragen en antwoorden over het eigendom van grafmonumenten gelezen. Wij zijn bezig met het aanpassen van het reglement van ons kerkhof.
Ons is voorgesteld om te regelen:
> Ingevolge artikel 32a van de Wet op de lijkbezorging is de rechthebbende gedurende de periode dat het grafrecht loopt ook eigenaar van de graftekens en -monumenten. <
Maar ik vermoed dat u commentaar hebt....
Antwoord:
Geachte heer,
Dat hebt u goed aangevoeld. Maar wij hebben hier al eens over gesproken, dus een verrassing is het niet.
De voorgestelde zin is op meerdere punten onjuist. Ik noem er 4.
1.
In artikel 32a van de Wet op de lijkbezorging (Wlb) staat niet dat een rechthebbende op een graf eigenaar van gedenktekens is of wordt. De tekst van dat artikel luidt: "Gedurende de periode dat een graf niet geruimd mag worden, is artikel 20, eerste lid, aanhef en onder e en f, van Boek 5 van het Burgerlijk Wetboek niet van toepassing op hetgeen op dat graf is geplaatst of op het gebouw of werk waarin het graf zich bevindt, dan wel, indien is begraven in een grafkelder, op hetgeen daarin of daarop is geplaatst." Artikel 20 van boek 5 BW betreft de zogenaamde natrekkingsregel. Artikel 32a regelt dat die natrekkingsregel niet van toepassing is monumenten op graven die niet geruimd mogen worden.
Dat betekent dat de persoon die een grafmonument gekocht heeft, de eigenaar van dat monument blijft, als het monument op een graf wordt geplaatst. En wel zo lang als dat het graf niet geruimd mag worden.
2.
De persoon die eigenaar van het grafmonument is, hoeft helemaal niet dezelfde persoon te zijn als de persoon die rechthebbende op het graf is. De Wlb regelt in artikel 32a niet dat iemand zijn eigendom verliest ten gunste van de rechthebbende van het graf.
Als de natrekkingsregel zou gelden, zou de eigenaar van de ondergrond van de begraafplaats de eigenaar van het grafmonument worden. De Wlb regelt dat dat tijdelijk niet gebeurt. Tijdelijk, omdat het wel gebeurt zodra het graf geruimd mag worden.
3.
En zo kom ik bij punt 3. Dat niet de eigenaar van de grond van de begraafplaats (dat kan iemand anders zijn dan de exploitant van de begraafplaats; denk aan een stichting die een kerkelijke begraafplaats exploiteert en beheert, terwijl een kerkgenootschap de eigenaar van de grond is) de eigenaar van het grafmonument wordt, maar de eigenaar van het monument de eigenaar blijft, geldt niet gedurende de periode dat het grafrecht loopt, maar zolang het graf niet geruimd mag worden. Dat is niet hetzelfde. Het grafrecht kan eerder eindigen dan wanneer het graf geruimd mag worden.
Het grafrecht kan bijvoorbeeld vervallen worden verklaard omdat de rechthebbende zich niet aan de regels houdt, of omdat de rechthebbende overleden is en zich niet tijdig een nieuwe rechthebbende heeft gemeld. Dan kan het zo zijn dat een persoon die laatstelijk in het graf begraven is, nog geen 10 jaar begraven is geweest. Dan mag het graf nog niet geruimd worden. Maar het grafrecht is dan wel geëindigd.
4.
Men kan niet in een reglement of een beheersverordening regelen dat de rechthebbende van een graf de eigenaar van het grafmonument is.
Dat is precies hetzelfde als wanneer u in het reglement zet "De fiets van Jan is van Piet". Daar hebt u niets over te zeggen. Ik heb hier wel eens eerder met mensen discussie over gehad en die zeggen dan "Ja, maar een grafmonument staat op onze begraafplaats. Dan hebben wij er toch wel iets over te zeggen?" Dan is mijn reactie "Oh, dus als Jan zijn fiets op uw begraafplaats tegen een boom zet, denkt u dat u wettelijk bevoegd bent om te beslissen dat de fiets dan van Piet is?" Nee, natuurlijk.
Net zo goed als dat een begraafplaatsbestuur niets te zeggen heeft over het eigendom van fietsen, heeft het ook niets te zeggen over het eigendom van grafmonumenten. Als Jan een grafmonument heeft gekocht en dat monument op het graf van Piet is geplaatst, is Piet niet plotseling eigenaar. Dat regelt artikel 32a Wlb. En het begraafplaatsbestuur heeft niet de bevoegdheid om te regelen dat Piet dan toch eigenaar wordt.
5. Nog een toegift.
Nog eigenwijzer dan kerkelijke en andere niet gemeentelijke begraafplaatshouders zijn soms beleidsmedewerkers van gemeenten. Die zijn gewend om heel veel in verordeningen te kunnen regelen. Maar het kost soms even tijd om door te laten dringen dat men in een publiekrechtelijke verordening geen privaatrechtelijke eigendomsverhoudingen kan veranderen. Men kan niet in een verordening regelen dat de fiets van Jan van Piet is en men kan niet regelen dat het monument van eigenaar Jan eigendom van rechthebbende Piet is. Of geacht wordt te zijn.
(Zoiets zou alleen de wetgever kunnen regelen bij wet, maar dat is niet gebeurd. Behalve bij natrekking).
Dat is ook mijn bezwaar tegen lid 1 van artikel 38 van het Modelreglement voor het beheer van een begraafplaats van een R.-K. parochie van de Nederlandse R.-K. Kerkprovincie uit 2010, waar wij eerder over spraken.
Artikel 38 regelt in lid 1: "Gedurende de termijn van het grafrecht blijven de graftekens en de grafbeplanting eigendom van de rechthebbende". De graftekens hoeven op grond van het Burgerlijk Wetboek helemaal geen eigendom van de rechthebbende te zijn. Soms zullen ze het wel zijn, maar lang niet altijd. En het gaat niet om de termijn van het grafrecht, maar om de periode zolang het graf niet geruimd mag worden. Bijvoorbeeld ook als er geen rechthebbende meer is, blijft de eigenaar van het monument eigenaar. Tot het moment dat het graf geruimd mag worden. Dan wordt de eigenaar van de ondergrond eigenaar van het monument.
Laat ik tot slot opmerken dat ik de wettelijke regeling uit 2010 rond het eigendom van grafmonumenten super-onhandig en onwenselijk vind. Het heeft heel onbekende en ongewenste neven-effecten, die mensen zich niet bewust zijn.
Ik hoop dat dit in een komende wijziging van de wet teruggedraaid wordt.
Zie eerdere vragen over het eigendom van gedenktekens in de subrubrieken 'Verordening/reglement' en 'Grafsteen/monument'.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Laat nabestaanden niet onnodig zoeken naar oude polissen. Registreer of u een uitvaartverzekering hebt op Uitvaartverzekeringsregister.nl
Ook verstandig om in te vullen als u GEEN verzekering hebt.
TIP
Vergelijk snel en eenvoudig offertes van uitvaartondernemers via de site Uitvaartoffertes.nl
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Zoals: Wie is verantwoordelijk voor de kosten van de uitvaart?
TIP
Melden van overlijden. Landelijk gratis meldnummer overlijden: 0800-783 73 43.
TIP
Regel hier uw begrafenis of crematie.
