Lijkomhulselbesluit en lijkhoezen
29 november 2002
Vraag nummer: 1743 (oude nummer: 2110)
Tue Mar 19 17:16:45 2002
Op dit moment maakt iedereen zich zorgen binnen de uitvaartbranche inzake de gebruikte lijkhoezen.
Op een toch wat onverklaarbare wijze schijnen defragmentierbare en milieuvriendelijke hoezen, die menig ondernemer reeds gebruikte alvorens er een verordening was van een begraafplaats, niet meer te voldoen.
Bij het invoeren van dit soort verordeningen vraag ik mij af hoe u hier juridisch tegen aankijkt.
Vragen waar ikzelf geen antwoord op heb gekregen zijn:
- waar wordt de kennis verkregen van biologische afbreekbaarheid.
- wie bepaalt de eigenschappen van het product.
- zijn er Europesche richtlijnen voor de keuring, m.a.w. is een buitenlandse goedkeuring ook geldig binnen Nederland.
- bij zo'n nieuw product, waar haalt men de expertise vandaan (grafrust is meestal 20 jaar).
- moet bij een dergelijke verordening niet een billijke en redelijke overgangstermijn zitten (ook ondernemers hebben immers voorraad).
- hebben begraafplaatsen recht om een kist weer te openen.
Misschien wat veel vragen, maar ik verbaas me erover waarop een dusdanige verordening cq richtlijn op deze wat kleuterachtige wijze tot stand komt.
Met vriendelijke groet,
M.R. Meijer
M. Koenenstraat 21
3207 JR Spijkenisse
Antwoord:
Wed Mar 20 09:22:28 2002
Geachte heer Meijer,
Dat defragmenteerbare lijkhoezen milieuvriendelijk zijn, is een wijd verbreid misverstand. Dat ze gebruikt mogen worden ook. In feite voldoen deze hoezen al sinds 1991 niet aan de normen van het Lijkomhulselbesluit en nadat het Lijkomhulselbesluit in 1998 is geactualiseerd al helemaal niet meer. Er is alleen een aantal leveranciers dat ze graag verkoopt onder het etiket 'milieuvriendelijk'. Maar bij lijkhoezen gaat het niet primair om de effecten voor het milieu maar om het zo min mogelijk storen van de natuurlijke lijkontbinding.
Dat begraafplaatsen nu massaal overgaan tot het aanscherpen van de regels in hun beheersverordeningen, heeft er alles mee te maken dat (bijna) niemand zich - bewust of onbewust - aan de wet hield en dat de rijksoverheid geen controle uitoefent.
U stelt een aantal vragen. Wij kijken eens hoe ver we het antwoorden kunnen komen.
- Waar de kennis van biologische afbreekbaarheid wordt verkregen weet ik ook niet precies. De normen in het Lijkomhulselbesluit 1998 zijn tot stand gekomen mede op advies van de Inspectie voor de Milieuhygiëne en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. De normen sluiten aan op internationaal geaccepteerde normen van DIN en vergelijkbare instituten, die materialen uitgebreid testen alvorens er een keurmerk aan te hangen.
- Dat zijn dus ook de instituten die kijken naar de eigenschappen de materialen.
- Er zijn geen Europese richtlijnen voor keuringen in die zin dat de EU er een norm voor stelt of voorschrijft. In diverse landen is het anders geregeld. Er zijn West-Europese landen zoals België en Frankrijk die in wetgeving spreken over afbreekbaarheid of biologische afbreekbaarheid, maar ik weet niet welke norm ze er aan hangen. Die norm is nu net cruciaal, want wat in het geval van lijkhoezen van belang is, is onder welke omstandigheden ze hoe snel afbreken. Afbreekbaarheid op zich zegt weinig.
Ook een ijzeren harnas is op den duur afbreekbaar, want roest weg. Het gaat er vooral om hoe snel na begraving zuurstof en vocht wordt doorgelaten. In Duitsland weet ik dat er geen landelijke 'bonds'regeling is, maar dat de Länder individueel hun eigen regelingen kennen. Sommige zijn strenger en andere soepeler dan in Nederland heb ik me laten vertellen. Die regionale verschillen zie je ook in de regelgeving voor begraven en cremeren, transport etc. Die zijn in Beieren, Noordrijnwestfalen en Saksen etc. allemaal anders.
- De normen en de producten zijn niet nieuw. Al in 1991 gold de eis van afbreekbaarheid, die was gebaseerd op toenmalige kennis van producteigenschappen. Er was niet alleen een theoretisch onderzoek, maar ook een praktijkonderzoek van TNO met in hoezen verpakt varkensvlees aan vooraf gegaan. Varkens schijnen een spiersamenstelling te hebben dat erg lijkt op dat van mensen. Ik heb er altijd van onthouden dat wie van een stukje varkensvlees houdt, dus ook best kannibaal zou kunnen zijn. Maar dat terzijde.
- Je kunt vraagtekens zetten bij de redelijkheid en de noodzaak van een overgangsregeling. Per slot is de branche al sinds 1991 massaal in overtreding, alleen trok bijna niemand zich daar iets van aan. De Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen (LOB) heeft de zaak al jaren geleden bij brancheorganisaties aangekaart die beloofden er iets aan te doen, maar wat per saldo geen effect had. Het voornemen om nu werkelijk maatregelen te treffen is vorig jaar zomer in het Platform Uitvaartwezen met alle organisaties besproken. In oktober 2001 hebben alle organisaties een brief van de LOB gehad. Als er ondernemers zijn die nu van niets weten of 'overvallen' zijn, moeten ze hun brancheorganisaties maar eens vragen waarom die zitten te slapen.
- Ja, begraafplaatsen hebben het recht om een kist weer te openen. Sterker, als ze het niet zouden doen kun je juridisch zelfs zeggen dat ze strafbaar zijn als ze weten dat veel hoezen niet aan de norm voldoen en ze alle begravingen klakkeloos zouden accepteren. Want begraven in een 'foute' hoes is strafbaar, alleen werden er tot op heden geen controles uitgevoerd. En medeplichtigheid aan een strafbaar feit is ook strafbaar. Op overtreding van het Lijkomhulselbesluit staat een straf van maximaal een maand hechtenis of een boete van fl. 5.000,-. Per keer, uiteraard.
mr W.G.H.M. van der Putten
20 maart 2002
