Culturele bepaalde gebruiken en verordening
14 maart 2003
Vraag nummer: 2084 (oude nummer: 2479)
Fri, 14 Mar 2003 15:33
Geachte heer Van der Putten,
Een burger wendde zich tot de afdeling Burgerzaken van de gemeente Heerlen met het verzoek om het graf naast dat van haar onlangs overleden echtgenoot te reserveren. De gemeentelijke beheersverordening voorziet hier niet in en bepaalt dat graven slechts voor directe begraving en in volgorde van ligging worden uitgegeven. We hebben deze mevrouw dan ook moeten teleurstellen.
Wel is het mogelijk dat een tweede persoon wordt bijzet in hetzelfde graf. Beiden zijn echter Moslim, en de betreffende echtgenoot is dan ook bijgezet op het Islamitisch gedeelte. De beheerder van de begraafplaats wist te melden dat moslims slechts één persoon begraven per graf. Kunt u dit bevestigen en kunt u hiervoor de reden aangegeven?
De gemeentelijke beheersverordening wordt op dit moment onder de loep gehouden. Uitgangspunt is vanzelfsprekend de gelijke behandeling van alle burgers. Zijn er echter, bij uw weten, cultureel bepaalde gebruiken of gewoonten die speciale aandacht verdienen?
Bij voorbaat hartelijk dank voor de te nemen moeite,
Met vriendelijke groet,
R. Storms,
medewerker Burgerzaken
Antwoord:
Geachte heer,
De verordening van Heerlen die ik in mijn archief heb (uit 1993 en ik kreeg hem in 1997), bevat een dergelijke bepaling niet. Ik heb na 1997 ook wel eens bij de gemeente geïnformeerd of er wijzigingen waren, maar die nooit ontvangen...
Een bepaling zoals door u wordt genoemd, komt ook voor in de model-verordening van de VNG (artikel 13, lid 1). Echter, in dat model staat direct daarop volgend (lid 2), dat er ook van die bepaling kan worden afgeweken, indien dat voor de situatie op de begraafplaats niet bezwaarlijk is. De strekking van de bepaling in artikel 13 is om geen grafruimte uit te hoeven geven, als een begraafplaats krap in de ruimte zit en een graf anders naar verwachting lange tijd 'ongebruikt' blijft. Maar als een begraafplaats ruimte genoeg heeft, is er geen enkele reden om een graf niet uit te geven, ook wanneer er niet direct begraven wordt. Dat is voor beide partijen gunstig: voor de persoon die de ruimte wil reserveren en voor de gemeente, want alle inkomsten lijken mij welkom.
Het lijkt mij vreemd en onverstandig als de verordening sinds 1997 zo gewijzigd is, dat graven uitsluitend voor directe begraving uitgegeven worden (wat op zich als hoofdregel prima is), zónder dat de aansluitende hardheidsclausule uit het VNG-model mee is overgenomen. Waarom niet?
Inderdaad is het binnen de Islam gebruikelijk om slechts 1 persoon in een graf te begraven. Een echtpaar wordt inderdaad in de regel in 2 afzonderlijke graven begraven. Ik heb me laten vertellen dat de achterliggende gedachte is, dat als er 2 personen in een graf boven elkaar zouden liggen, de onderste niet uit het graf zou kunnen herrijzen. Het is de idee van de wederopstanding uit het graf op de Dag des Oordeels, zoals dat ook in Christelijke kringen wel wordt aangehangen. (Althans, zoiets. Het zal vast wel wat mooier geformuleerd kunnen worden dan dat ik dat zo in mijn eigen woorden weergeef, maar ik ben niet zo godsdienstig onderlegd.)
Op sommige begraafplaatsen in Nederland worden de Islamitische graven niet alleen als 1-persoons graven uitgegeven, maar worden ze ook extra diep gemaakt en wordt er een bekisting aangebracht. De overledene wordt dan namelijk niet liggend, maar zittend in een extra hoge kist begraven.
Verschillende begraafplaatsen gaan er verschillend mee om, ook al naar gelang het 'lokale gebruik' en de wensen van de betreffende lokale moskeeën. Het is met Islamieten net als met Katholieken en protestanten: er zijn striktere en minder strikte stromingen. En er zijn mensen die niet zo vast aan de geloofsprincipes vasthouden en mensen die dat wel willen.
Ik weet niet of de Islamitische gemeenschap in Heerlen groot is of wordt, zodat er in de toekomst veel begravingen te verwachten zijn. Blijkbaar zijn er nu nog niet veel ouderen, anders zou deze vraag voor uw gemeente niet nieuw zijn.
Ik denk dat het verstandig is om rekening te houden met de wens van het slechts 1 persoon per graf begraven. Dat is in die kring heel normaal. Dat men echter als echtpaar graag graven naast elkaar heeft, is, als ik het zo mag zeggen, een stukje integratie. Want dat is meer een Nederlands gebruik, dan een islamitisch gebruik. Maar het lijkt mij een alleszins billijke en begrijpelijke wens.
Overigens zie ik geen reden om aparte tarieven te hanteren, als er maar 1 diep begraven wordt. Mij lijkt gewoon één tarief voor een graf redelijk, ongeacht het aantal begravingen in dat graf; wie er 2 wil, om welke reden dan ook, betaalt er dan ook maar 2. De kosten van instandhouding en onderhoud van een begraafplaats is immers ook aan de oppervlakte gerelateerd.
Ik zou in dit geval, ook wanneer de beheersverordening er niet (meer en nog niet weer opnieuw) in voorziet, toch een graf voor die mevrouw reserveren. Een paar jaar geleden kon het volgens de verordening wel; het was althans niet beperkt. En als u de verordening weer eens onder de loep houdt, dan zou ik zeker ook de hardheidsclausule van artikel 13, lid 2, van het VNG-model overnemen.
En ook feitelijk: als u geen groot tekort aan grafruimte hebt, waarom zou de gemeente dan grafuitgifte/reservering weigeren? Dat dient dan geen enkel doel. Ik ken in de jurisprudentie ook een voorbeeld van enkele jaren her waar de rechtbank Dordrecht meende dat de weigering van een gemeente om een graf uit te geven, onrechtmatig was. Ook daar kende een verordening geen hardheidsclausule en was er geen objectieve reden zoals ruimtegebrek om uitgifte van een graf te weigeren. Het ging toen om mensen die een graf naast dat van hun ouders wilden reserveren. Dan lijkt mij een graf naast dat van de echtgenoot zeker te billijken.
mr W.G.H.M. van der Putten
14 maart 2003
