Restanten van vroeger begraven personen bij herbegraven
21 augustus 2004
Vraag nummer: 3269 (oude nummer: 4563)
Op onze begraafplaats is een gedeelte wat al zo'n 300 jaar gebruikt is voor begraven. Dit is niet altijd even zorgvuldig gebeurd met als gevolg dat er restanten overal in de grond zitten.
Het volgende doet zich voor: een familie wilde hun vader (en in de toekomst hun moeder) begraven in een bestaand graf van meer dan 50 jaar oud. (hier lag de eerste echtgenoot van de moeder die tevens broer is van de overledene) Dit is toegestaan en er is daarop een graf twee diep gegraven. Hierbij kwamen restanten te voorschijn van meerdere personen. In overleg met een zoon van de overledene zijn de restanten zoveel mogelijk uitgezocht en onderin het graf herbegraven. Daar de grond uit zware natte klei bestaat is dit niet voor 100% mogelijk.
Het graf is gedicht na de begrafenis. De zoon wil, om in de toekomst evt. overgebleven restanten niet meer tegen te komen, dat de grond boven de kist afgegraven wordt en daarna op een andere willekeuirige plaats op de begraafplaats zeer diep weggewerkt wordt.
De zoon is één van de acht kinderen, en ook de enige die van deze situatie op de hoogte is.
De moeder is de rechthebbende van het graf en zij weet ook hier niet van.
Hoe moeten wij met deze situatie omgaan?
Ben zelf nog maar kort beheerder en nog niet van alle juridische aspecten van begraven op de hoogte. Misschien kunt u mij tevens vertellen waar ik het VNG model 2003 kan vinden.
Antwoord:
Geachte heer,
Ik denk niet dat het begraven op uw begraafplaats vroeger erg onzorgvuldig gebeurde. Het is nu eenmaal zo dat in een grondsoort als klei de vertering erg traag gaat. Het is op oude begraafplaatsen niet meer dan normaal, dat men in de aarde nog tal van botresten tegenkomt. Uw begraafplaats is daar echt niet uniek in. In vroeger tijden was men wat minder pietluttig dan dat we tegenwoordig zijn.
In de door u beschreven situatie vraagt een zoon, één van de acht kinderen van de overledene en van de rechthebbende, om bij de volgende begrafenis de grond boven de kist af te graven. En om die grond te vervangen door schoon zand of zorgvuldig te zeven, zo begrijp ik uit uw verhaal. De vuile grond of de uitgezeefde botresten zouden dan elders op de begraafplaats zeer diep weggewerkt moeten worden.
U vraagt hoe u hier mee om moet gaan.
Hoe u er mee om wílt gaan, moet u zelf weten. Maar ik wil u wel vertellen wat de rechten en plichten van partijen zijn.
U hoeft niet aan de wens van de zoon te voldoen. Er is geen recht of aanspraak op schoon zand in een graf. Het is - ik schreef het al - logisch en normaal dat men op een oude begraafplaats nog resten aantreft. Dat er telkens opnieuw begraven wordt, is eigenlijk ook goed, want daarmee worden die stoffelijke resten telkens weer in aanraking met verse zuurstof gebracht, wat goed is voor de verdere vertering. Hoe meer je de grond omwoelt, hoe beter het is voor de vertering.
Er is voor uw begraafplaatsbestuur geen enkele verplichting om aan de wens van de zoon tegemoet te komen. Daarnaast is het ook nog zo, dat het deze zoon formeel niet aangaat, wanneer hij geen rechthebbende is. Alleen de rechthebbende is de partij waar u mee te maken hebt. Ik zou ook erg voorzichtig zijn om met 1 van 8 kinderen bepaalde afspraken te maken, wanneer deze niet door de moeder/rechthebbende is gemachtigd om namens haar op te treden. Voor hetzelfde geld komt morgen een ander kind met een ander verhaal, of een derde met nóg een andere wens. Het vervelende met dit soort dingen overleg en afspraken met een ander dan de rechthebbende - is dat het vaak goed gaat, maar... dat als het dan een keer fout gaat, het ook echt flink fout gaat. Ik zou als ik u was alléén met een rechthebbende afspraken maken, nooit met andere personen.
U zegt dat de andere 7 kinderen en de moeder niet van deze situatie weten. Dat klinkt een beetje zo, alsof het geheim gehouden moet worden. Zo zou ik er niet mee omgaan, want dat werkt op den duur grotere problemen in de hand. Ik zou er op uw begraafplaats altijd open mee omgaan dat er buiten de graven nog stukjes bot in het zand kunnen zitten. Dat is een normale situatie bij zulke oude begraafplaatsen. Op het moment dat u het probeert stilt te houden, of anderen dat proberen te doen, wordt gesuggereerd dat het niet in orde is. Dat is niet zo. Het is natuurlijk van de andere kant niet iets dat je elke dag van de daken hoeft te schreeuwen, maar ook niet iets dat je geheim moet houden of over moet zwijgen. Als je dat laatste doet, dan krijg je juist de praatjes.
U zegt wel dat de moeder het niet weet, maar heel vaak hoor ik van oudere inwoners van dorpen en bepaalde wijken van steden dat ze verdraaid goed weten dat er op hun dorpsbegraafplaats botten in het zand zitten. Het zou me niet verbazen als deze moeder het al ruim 50 jaar weet, maar haar kinderen niet weten dat zij het weet.
Een andere invalshoek is, of je niet aan de wens van de zoon tegemoet kunt komen. Als iemand ergens een probleem mee heeft, wat is er dan op tegen om aan die wens tegemoet te komen? Ik denk niets. Het enige punt is, dat de kosten van deze operatie (zandverplaatsing, extra graafwerk, uurloon, alles wat er bij komt kijken) dan wel geheel voor zijn rekening behoren te komen. Uw begraafplaats hoeft het niet te doen; er is geen wettelijke of andere verplichting om het zand of de klei te schonen en het is eeuwen, zo niet millennia, lang ook niet gebruikelijk om de aarde te schonen. Ik ken wel een paar begraafplaatsen die een graf met schoon zand in hun pakket hebben, zoals Zorgvlied in Amsterdam, maar daar betaal je dan wel extra voor.
Deze operatie kan t.z.t. juridisch trouwens alleen worden uitgevoerd in opdracht van de persoon die na het overlijden van moeder rechthebbende van het graf wordt. Alleen met de rechthebbende kunnen en mogen afspraken worden gemaakt over het op diens verzoek en kosten schonen van het zand van een graf.
U bent nog maar sinds kort beheerder, schrijft u. Welkom dan in de boeiende want dat is het wereld van het begraafwezen. U zult nog veel moeilijke maar ook leuke dingen meemaken. Als er vragen zijn, van welke aard dan ook, kunt u die stellen aan de bedrijfsconsulent van de Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen (LOB), mw. P. Harmsen, tel. 020-6080690, consulent@begraafplaats.nl (als uw begraafplaats lid is van de LOB tenminste). De LOB heeft ook een informatief vakblad, De Begraafplaats. Informatie is te vinden op www.begraafplaats.nl.
Dan vraag u waar u het VNG-model 2003 kunt vinden. Wel, het model voor een beheersverordening is op te vragen bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) of bij de LOB-bedrijfsconsulent. Echter, ik denk dat dit voor u weinig zinvol is. Het VNG-model bevat regels voor gemeentelijke begraafplaatsen. U beheert waarschijnlijk een kerkelijke of andere privaatrechtelijke begraafplaats. Dan kunt u het VNG-model niet zomaar gebruiken. Bij gemeentelijke begraafplaatsen worden graven uitgegeven in de vorm van beschikkingen, heeft men bij problemen eerst een Awb-procedure en gaat men wellicht vervolgens naar de bestuursrechter, zijn de tarieven belastingen, en worden sommige besluiten na 6 weken onherroepelijk. Dat is bij begraafplaatsen van een kerkgenootschap of stichting heel anders; daar worden contracten aangegaan, zijn geen Awb-procedures, gaat men naar de civiele rechter, geldt een verjaringstermijn van 5 jaar, etc. Bij een gemeente is sprake van een verordening; bij een kerkelijke begraafplaats van een reglement. Het is meest lastige is echter dat veel bepalingen van een verordening en van een reglement - op het oog, voor een leek - veel op elkaar lijken. Maar als je de kleine verschillen niet ziet, ga je grandioos de mist in. Sommige zaken horen ook niet in een verordening of reglement, maar in een grafbrief, een legesverordening of een uitvoeringsregeling. Als men geen kennis of ervaring op dat vlak heeft, wordt het een rommeltje. Meer een grote rommel, eigenlijk.
Als u als beheerder van een kerkelijke begraafplaats eens naar een reglement wil kijken, neem dan het model van de NH-kerk. Zie ook de sub-rubriek Verordening / reglement.
mr W.G.H.M. van der Putten
