Procedure lichten grafzerk in NH-kerk?
20 juli 2004
Vraag nummer: 3233 (oude nummer: 4524)
Bij een restauratie van een NH-kerk in onze gemeente is men er bijna aan toe om de vloer te herstellen. Daarin liggen vele grafzerken.
Ook wordt er een grafkelder verwacht onder een 'blinde' zerk. Volgens één van leden van de restauratiecommissie zou er iemand van de gemeente bij moeten zijn wanneer deze zerk gelicht wordt om te kijken wat eronder ligt, op grond van de Wet op de Lijkbezorging.
Ik kan dit nergens terugvinden. Het zal vaker voorkomen bij archeologisch - of restauratiewerk. Kunt u mij vertellen of er regels/procedures zijn voor het lichten van grafzerken?
Vriendelijke groet,
Marleen Pennewaard, beleidsmedewerkerRO/Monumentenzorg, gemeente Littenseradiel
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Bij mijn weten zijn er geen procedures voor het lichten van grafzerken. En ook geen regels. Althans niet in het kader van de Wet op de lijkbezorging.
Het openen van een grafkelder voor restauratie-werkzaamheden wordt gewoonlijk gezien als beheer en onderhoud van de houder van de begraafplaats (of het 'begraafgebouw' van artikel 26 Wet op de lijkbezorging). De houder dient er voor te zorgen dat als de stoffelijke resten 'in de weg liggen', deze tijdelijk op een nette plek worden geborgen. Bijvoorbeeld in een ander leeg keldergraf of misschien wel in een kist in een berghok of container. En natuurlijk zodanig dat duidelijk is waar die resten vandaan komen en dat ze daar weer in terug kunnen. Maar het hangt er ook van af of er op dat graf nog rechten rusten; zo niet, dan kan het graf worden geruimd en kunnen de resten bijvoorbeeld naar de knekelput van een gewone begraafplaats. Als men niet ruimt en de resten wil bewaren, kunnen ze in een plastic of zak of een kistje. En men moet de resten bewaren op een plek waar niet iemand er toevallig mee in aanraking kan komen of waar ze onbeschermd zijn. Dus ergens achter slot en grendel.
Persoonlijk zou ik er voor kiezen om na de restauratie de resten weer onder de zerk te leggen. Dat was per slot eeuwen geleden zo de bedoeling. Zowel van de overledene en diens familie als van de kerkvoogdij. Dit levert gelet op de ouderdom geen gevaar voor de volksgezondheid op. Je kunt je afvragen of het nog wel overeenkomstig de Wet op de lijkbezorging is, maar daarin staat dat oude graven/rechten worden gerespecteerd (artikel 84).
Het is in ieder geval zeker niet zo dat er iemand van de gemeente bij aanwezig moet zijn als men zerken licht. Althans pertinent niet op grond van de Wet op de lijkbezorging.
Je kunt je wel afvragen of voor het uitnemen van de stoffelijke resten een verlof tot opgraving van de burgemeester ex artikel 29 Wlb nodig is. Ik meen van niet. Dat is nodig als er wordt opgegraven met de bedoeling om elders her te begraven. Dat is hier niet aan de orde. Of als er de bedoeling is om de grafrust van de overledene te verstoren om iets te onderzoeken. Bijvoorbeeld als onzekerheid is ontstaan over de identiteit van de betreffende overledene en men dat wil onderzoeken. Dan geef je indirect verlof om 'iets met het lichaam te doen'. Dat is in uw casus niet aan de orde. Het gaat 'technisch' om de behuizing van de overledene en niet om de overledene zelf. En dat mag de houder/beheerder in mijn optiek ook altijd 'technisch' benaderen. Overigens als enige. Als derden buiten medeweten en zonder opdracht van de houder de zerk zouden lichten, zou dat grafschennis zijn. De positie en verantwoordelijkheid van de houder ligitimeren de handeling.
mr W.G.H.M. van der Putten
