Onderzeeboot = graf?
2 februari 2002
Vraag nummer: 763 (oude nummer: 936)
Fri Sep 1 13:29:49 2000
Geachte heer,
in de lunchpauze heb ik met mijn collega's een discussie. Is de Koersk nu een graf of niet?
En als in Nederland een onderzeeboot of een ander schip zinkt, is dat dan een graf? Kan het een graf worden als de lichamen van de bemanning niet geborgen wordt?
Ben je verplicht om de lichamen te bergen? Stel dat een Nederlans marineschip ergens in de oceaan vergaat.
E. Hofkamer
We zijn benieuwd naar uw reactie.
Antwoord:
Geachte heer of mevrouw,
De gezonken Russische onderzeeër Koersk is geen graf in de zin van de wet en wordt het ook niet als er geen berging van de lichamen van de bemanningsleden plaatsvindt. Dat zou bij een scheepsramp in de Nederlandse wateren hetzelfde zijn.
In eerste instantie kun je de vergelijking trekken met een ander ongeluk waar een voertuig bij betrokken is en waar mensen sterven. Neem een auto-ongeluk. Een auto met een dode is geen graf. Maar er zijn wel eens minder duidelijke situaties. Er zijn bijvoorbeeld vliegtuigen in WO-II neergekomen in polders, zeer drassige gebieden of wateren, waar ze pas na tientallen jaren geborgen worden. Er lag dan vaak al zand over het wrak en de lichamen, maar daarmee is het nog geen graf. Daar is echter wel vaker verwarring over. De minister van Defensie bijvoorbeeld heeft een paar jaar geleden een regeling voor de berging van vliegtuigwrakken en hun bemanning vastgesteld, waarin is opgenomen dat voor het opgraven van de lichamen van de bemanning verlof van de burgemeester nodig is, wegens het opgraven uit een graf. Juridisch volslagen lariekoek. Voor het weghalen van doden uit een autowrak of het bergen van mijnwerkers na een instorting van een mijnschacht is evenmin verlof wegens opgraving uit een graf nodig. Het is lijkbezorging, namelijk het verrichten van de noodzakelijke handelingen om de overledene in een echt graf te kunnen leggen (of te laten cremeren), precies hetzelfde als wanneer opa thuis in zijn bed sterft. Dan is ook geen verlof tot opgraving uit het bed nodig. Maar je gaat aan de slag om het lichaam op de begraafplaats of in een crematorium te brengen.
Is iemand verplicht om de lijken te bergen?Hoe de wetgeving in Rusland is weet ik niet, maar in de Nederlandse of internationale wateren is er geen verplichting voor iemand om de lijken te bergen. Feitelijk zal het wel gebeuren wanneer een schip in de Waal zinkt of vlak bij de kust. Er is meen ik ook zoiets als een Wrakkenwet. Ik ken 'm niet, maar vermoed dat hij zal inhouden dat scheepswrakken die in de vaarroute liggen, geborgen worden dan wel dat bijvoorbeeld de masten of andere obstakels worden verwijderd.In bepaalde gevallen kan ik me ook nog voorstellen dat nabestaanden de werkgever of reder kunnen aanspreken op grond van onrechtmatige daad, als hij de lichamen niet laat bergen. Maar dat moet redelijkerwijs dan wel mogelijk zijn en niet excessief kostbaar. Tak Smit voor 50 miljoen laten uitrukken om een lichaam op zee te zoeken en te bergen, kan men redelijkerwijs niet verlangen.In principe zijn nabestaanden vrij om zelf de lichamen van hun dierbaren te bergen. Als iemand er erg veel geld voor over heeft, kan hij zelf een duikersploeg de zee op sturen om een wrak te vinden en het lichaam te bergen. Maar dat is natuurlijk meer theorie dan praktijk.
