Kan een RK kerkbestuur, ongeacht het aantal jaren na het begraven van de vorige rechthebbende, alsnog een van de nabestaanden aanwijzen als rechthebbende van het graf?
15 januari 2011
Vraag nummer: 7821 (oude nummer: 16340)
Geachte Heer van der Putten,
In oktober 2002 is mijn vader overleden en begraven in het graf bij mijn in 1974 overleden moeder. Het betreft een begraafplaats van een RK kerk.Dat dat toen niet zonder problemen verlopen is, daarover heb ik d.d. 4-12-2002 al advies bij U gevraagd. ( zie vraag 2215).Uiteindelijk heeft het t/m mei 2004 geduurd om met dit Kerkbestuur tot een oplossing te komen.
Nu, 8 jaar en 3 maanden later, zijn er wederom problemen rondom het graf van mijn ouders ontstaan;de grond rondom het graf ( in de paden ertussen) is zodanig verzakt, dat je al een stuk het graf kunt inkijken. Ik heb het kerbestuur hierover ingelicht en hen gevraagd om deze toch onveilige situatie zo spoedig mogelijk op te lossen.Hun reactie; " het is op ons parochiekerkhof de verantwoordelijkheid van de familie zelf het graf in orde te houden en eventuele grond te suppleren"(Voor alle duidelijkheid; met het grafmonument is niets mis en wordt door mij al die jaren al goed onderhouden.) Ik heb het kerkbestuur dit dan ook laten weten en hen erop gewezen dat het onderhoud van de begraafplaats de verantwoordelijkheid van de begraafplaatsbeheerder is.Reactie; " het aanvullen van grond onder dan wel in de directe nabijheid van de grafsteen is een aangelegenheid van de nabestaanden". N.a.v. dit heb ik nu alweer (en hiernaar vraag ik al 8 jaar en 3 maanden) het kerkbestuur gevraagd om mij een ondertekend begraafplaatsreglement te sturen, want daarin zal toch wel beschreven staan over de rechten en plichten van beide kanten. Reactie kerkbestuur in mei 2004; "Deze versie is nog altijd in bewerking, waardoor wij niet over een definitieve getekende versie beschikken". Nu in 2010 is hun reactie; " Ten aanzien van de onderhoudsplicht van de rechthebbenden zijn wij van mening dat het voorhanden zijn van een begraafplaatsreglement niet van wezenlijke invloed is". ( terwijl in hun parochiegids het volgende staat; " graven en monumenten erop zijn sinds een recente uitspraak van het Hooggerechtshof eigendom van de grondeigenaar; de parochie. Rechten en plichten bij grafhuur staan beschreven in het Kerkhofreglement....".) In hun laatste reactie hebben zij het over RECHTHEBBENDEN.Uit schriftelijke stukken van het kerkbestuur in mei 2004 "( de problemen die destijds rond het graf speelden) staat duidelijk :"....omdat er voor het onderhavige graf geen rechthebbende door de nabestaanden ( ik heb nog een zus) is aangewezen....". Nu in 2011 schrijven zij mij dat ten aanzien over mijn vraagstelling over de persoon van de rechthebbende hebben zij uit de administratie van de begraafplaats geconcludeerd dat nu de correnspondentie en communicatie ten aanzien van de uitvaart van mijn vader steeds met mij hebben plaatsgevonden, zij mij NU als rechthebbende kwalificeren.Zeer verbaasd, want in 2004 was er geen rechthebbende.Kan een kerkbestuur, ongeacht het aantal jaren na begraven van de vorige rechthebbende ( mijn vader dus) NU op grond van hun conclusie mij nu kwalificeren als rechthebbende? In schriftelijke stukken uit 2004 staat het tegenovergestelde.
Zo ja ( iets dat ik betwijfel) kan ik dit dan weigeren? En als ik weiger, wordt het graf ( waarvoor 10 jaar grafhuur betaald is) dan eerder geruimd? of geldt er een wettelijke termijn voor grafrust?
Hoop spoedig antwoord/ advies van U te ontvangen.
Bij voorbaat dank.
Mevr. D.
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Begrijp ik goed dat u geen rechthebbende van het graf bent? Dan hebt u geen recht of titel om over de situatie van het graf te klagen. Want dan hebt u er formeel niets mee van doen.
Waarom zou u weigeren om rechthebbende te zijn? Ik begrijp het niet goed.
Een begraafplaatshouder kan nooit zelf iemand als rechthebbende aanwijzen.
Iemand is alleen rechthebbende van een graf, als er een schriftelijk stuk is van de houder van de begraafplaats waarin de rechten op het graf aan die persoon worden toegekend. Dat kan een brief of akte of overeenkomst zijn. Maar wel iets op papier!
Ik neem aan dat uw vader na het overlijden van uw moeder in 1974 de rechten op het graf kreeg. Na zijn overlijden zouden de rechten op uw naam kunnen staan, althans - en alleen - als u dat gevraagd hebt. Ze zouden ook op naam van uw zus kunnen staan, als zij dat gevraagd heeft. Een begraafplaatshouder kan nooit ongevraagd iemand grafrechten verlenen.
Dat men uit de administratie opmaakt dat men u als rechthebbende aanmerkt omdat de correnspondentie en communicatie ten aanzien van de uitvaart van uw vader (en het graf) steeds met u heeft plaatsgevonden, is een - vriendelijke geformuleerd - zeer amateuristische gedachtengang van het kerkbestuur.
U moet het grafrecht vragen en u moet een papier krijgen waarmee u de grafrechten zijn toegekend. Anders is er - juridisch gezien - gewoonweg niets.
Het 'hebben' van een graf is gewoon een overeenkomst. Net als een huurovereenkomst voor een huis. Zonder handtekening en papier is er geen overeenkomst en geen recht en geen verplichting voor wie dan ook.
Uw relaas over het kerkhofreglement of het begraafplaatsreglement, net hoe men het noemen wil, getuigt ook van zeer groot amateurisme bij het kerkbestuur. Als iets 'nog in bewerking' is, is er niets. Tenminste, als er geen oud reglement is dat nog niet ingetrokken is. In ieder geval verbindt en verplicht een 'in bewerking zijnd' reglement tot niets.
Als het 1) niet is vastgesteld en 2) niet tijdig over overhandigd aan u, is het niet geldig.
Een verwijzing naar een berichtje in de parochiegids heeft juridisch ook in het geheel geen waarde. Nul, helemaal niets. Er moet een vastgesteld reglement zijn. En ook niet achteraf, maar van tevoren.
Een opmerking als "Ten aanzien van de onderhoudsplicht van de rechthebbenden zijn wij van mening dat het voorhanden zijn van een begraafplaatsreglement niet van wezenlijke invloed is" is volstrekte kletskoek.
Een opmerking in de parochiegids als "graven en monumenten erop zijn sinds een recente uitspraak van het Hooggerechtshof eigendom van de grondeigenaar; de parochie" heeft ook een zeer hoog klok- en klepel-gehalte. Graven zijn altijd per definitie eigendom van de eigenaar van de ondergrond, ze worden immers nooit met een notariele akte verkocht en niet ingeschreven bij het Kadaster. Men vestigt alleen gebruiksrechten. Vergelijkbaar met een recht van opstal of andere erfdienstbaarheid.
Grafmonumenten waren ook altijd al, vele eeuwen, strikt juridisch gezien het eigendom van de begraafplaatshouder. De Hoge Raad (er bestaat geen Hooggerechtshof in Nederland) heeft alleen bevestigd wat al vele eeuwen bestaat. Maar het grafrecht geeft de rechthebbende op een eigen of particulier graf zodanige rechten dat hij gelijk staat aan de eigenaar: hij mag zeggen wie er begraven mag worden en of en wat voor monument er op het graf mag. Dat mag de eigenaar van de begraafplaats niet zelf beslissen.
Maar dat is allemaal helemaal niet relevant voor het probleem van het slechte onderhoud.
Echter, als u formeel al geen rechthebbende bent, met een geldig schriftelijk bewijs dat u rechthebbende bent, bent u ook nergens aan gebonden. Maar... is het parochiebestuur tegelijk ook tot niets verplicht. Want dan hebt u samen geen overeenkomst.
Ik zou, als ik u was, eerst maar eens zorgen dat u rechthebbende wordt, als u dat nog niet bent, anders hebt u geen enkel recht van spreken.
Als u geen rechthebbende bent, kan men het graf ook na 10 jaar (de wettelijke termijn van grafrust) na het overlijden van uw vader ruimen. U hebt dan ook geen recht op verlenging van de grafrechten.
Wat de gaten rond het graf van uw ouders betreftL ik kan niet beoordelen of het kerkbestuur in verzuim is of niet. Want dat hangt af van de regels in het beheersreglement (en dat heb ik niet), van de vraag of er oppervlaktematen voor de graven zijn vastgesteld, welke die zijn en hoe die zich verhouden met het graf en de gaten.
In de regel is het zo dat het onderhoud buiten het oppervlak van een graf de verantwoordelijkheid van de begraafplaatshouder is. Maar als ik geen maten ken en de voorschriften niet ken, kan ik er niets inhoudelijks over zeggen.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
