Bouwvergunning gemeente Gulpen-Wittem (voor ramen met uitzicht op kerkhof)
6 maart 2003
Vraag nummer: 2051 (oude nummer: 2441)
Geachte heer Van der Putten,
Mijn vraag betreft de Protestantse Begraafplaats te Gulpen. Sinds vele jaren voer ik het beheer over de genoemde begraafplaats, nu als vrijwilliger, voorheen als lid van de Beheersraad van de Toeristengemeente Vaals-Gulpen.
De situatie is de volgende:
Één zijde van het kerkhof wordt begrensd (op de rooilijn) door blinde muren van gebouwen, waaronder het Centrum van Werk en Inkomen.
De gemeente Gulpen wil een bouwvergunning verstrekken aan het genoemde Centrum om in de vermelde muur 4 ramen te plaatsen ten behoeve van licht in 4 werkkamers. De ramen zijn gepland op een hoogte van ongeveer 1.80 meter.
Ons kerkhof is een kleine, deels zeer oude begraafplaats met cultuur-historische waarde, gelet op graven en beplanting. Kerk en pastorie vormen samen met het genoemde kerkhof een geheel.
Direct aan de muurzijde liggen oude graven, terwijl er ook 4 nieuwe plekken zijn bepaald, waarvan de grafrechten al zijn verkocht.
Wij vinden het plaatsen van ramen een aantasting van het karakter en de privacy van het kerkhof.
De gemeente Gulpen-Wittem stelt dat de bouwvergunning verstrekt mag worden op grond van het bestemmingsplan en bouwvergunning.
Mijn vraag is: zijn er andere rechtsregels/wetten van toepassing met betrekking tot begraafplaatsen, waardoor de gemeente tot een andere beslissing kan worden gebracht.
Bij voorbaat zeg ik u hartelijk dank voor de beantwoording van mijn vraag,
Met vriendelijke groet, mede namens de Beheersraad,
J.J. Roll
Ingberdorpsstraat 2
62 73 NG Ingber
tel: 043- 450 2558
Antwoord:
Geachte heer Roll,
Er zijn geen strikte regels voor dit soort situaties. Tenminste voor wat de vergunning betreft. Wel speelt nog het burenrecht, maar daar kom ik later op.
Je hebt voor de bouwvergunning met 2 dingen van doen.
Ten eerste is dat het bestemmingsplan en de bouwvoorschriften; als aan de regels daarvan is voldaan, mag het college van B&W in principe de vergunning niet weigeren. Dat gaat dus nog wat verder dan zoals u het opschrijft: het is niet zo dat de gemeente de vergunning mag geven; nee, ze mag hem in beginsel niet weigeren. Dat geeft de gemeente minder mogelijkheden om te zeggen 'Ach, we doen het maar niet'; wie aan de regels voldoet, heeft recht op een vergunning.
Waar ik in de tweede plaats aan denk, zijn richtlijnen van de VROM-inspectie (vroeger de Inspectie van de Volksgezondheid voor de Milieuhygiëne geheten, van het ministerie van VROM) voor de aanleg of uitbreiding van begraafplaatsen. Die richtlijnen, die niet meer zijn dan een advies, dus een gemeente kan er van afwijken, houden in dat je bij een aanleg van een begraafplaats een afstand van zo'n 20 tot 30 meter tot bebouwing, woningen of bedrijvingheid moet aanhouden. De richtlijnen zijn opgenomen in de Inspectierichtlijn Lijkbezorging, een geel boekje dat rond de jaarwisseling 1999/2000 naar alle gemeenten in Nederland is gezonden. De tekst is ook opgenomen in het Thematisch Handboek Lijkbezorging van uitgeverij SDU/Vermande. Het aanhouden van die afstand heeft tot doel om de rust en privacy op de begraafplaats te bevorderen.
Nu is het op zich niet verboden om met een gebouw tegen een begraafplaats aan te liggen. Maar rust en privacy op een begraafplaats zijn een belangrijk iets. Vroeger (tot 1991) stond er daarom ook in de wet dat er een muur om een begraafplaats moest staan. Niet omdat men bang was dat de 'bewoners' van de begraafplaats zouden vluchten, maar vanwege rust en privacy. Het wetsvoorschrift van de muur is verdwenen, omdat de wetgever er van uitging dat gemeenten het belang van de rust en privacy ook op andere manieren zouden kunnen regelen. Bijvoorbeeld door een dikke haag of een dichte groenstrook of door een bepaalde afstand aan te houden, óf door een blinde muur van een gebouw.
Het 2e punt is dus geen erg hard punt, maar het geeft wel aan dat er iets van rust en privacy moet worden meegewogen. Dat zou onderdeel kunnen zijn van het welstandsadvies. En ook het Burgerlijk Wetboek kent op dit punt voorschriften.
Ik vraag me of er voor deze bouwvergunning een advies van de welstandscommissie is ingewonnen, en of men in dat advies ook rekening heeft gehouden met het punt dat de muur grenst aan een begraafplaats. Ik zou dat in uw geval eens nagaan door de papieren op het gemeentehuis in te kijken en te zien of dit punt überhaupt wel in het advies van de commissie is betrokken en in de aanvraag duidelijk is gesteld. Zo niet, dan hebt u een punt om over te vallen.
Ik zou in uw geval altijd een bezwaarschrift indienen. U moet dan wel goed letten op de termijnen, want die termijn van 6 weken is fataal. Als u 1 dag te laat bent, mag het bezwaarschrift niet meer inhoudelijk behandeld worden. Neem geen risico en wees ruim op tijd!
Of ramen - in welke vorm dan ook - acceptabel zijn, hangt voor een deel ook af van de situatie ter plaatse. Dat is van een afstand moeilijk te bepalen. Je hebt soms van die situaties dat wanneer je het zelf ter plaatse ziet, dat het direct duidelijk is of het een grove of slechts marginale inbreuk is of niet.
U zou kunnen overwegen om bij een bezwaarschrift foto's mee te sturen om het bezwaar te ondersteunen.
Ik denk dat een redelijk uitgangspunt is, dat er op een begraafplaats privacy moet zijn. Feitelijk is dan van belang of men door die ramen uitzicht heeft op de begraafplaats of niet. U zegt dat ze op ongeveer 1,80 m hoogte gepland zijn. Maar is dat 1,80 van binnen of van buiten? Als de vloer binnen zo hoog is, dat de ramen van binnen op 1,60 zitten... U begrijpt wat ik bedoel.
Mij is 1 situatie bekend van een gebouw dat grenst aan een begraafplaats, waarbij ramen in de muur zitten. Echter, die ramen zijn volledig geblindeerd met dik mat glas. Het zou wellicht ook een optie kunnen zijn dat als de gemeente de vergunning niet kan weigeren, te verlangen dat de ramen alleen mat glas bevatten. Dan kan er wel licht binnen treden, maar kan men toch niet op de begraafplaats uitzien.
Een ander punt is hoe het zit met het burenrecht. Als de muur op de erfscheiding staat, hebben we ook te maken met het Burgerlijk Wetboek (BW). Het BW heeft ook regels voor de privacy van buren.
Ik kijk dan naar Titel 4 (artikel 37 en volgende) van Boek 5 van het Burgerlijk Wetboek; dat deel bevat een aantel rechten en plichten van buren. In artikel 50 staat, dat binnen 2 meter van een erfafscheiding in een muur geen vensters of andere openingen mogen worden gemaakt die uitzicht geven of het naburige erf, dan met toestemming van de eigenaar van dat naburige erf. Maar.... als er binnen de afstand van 2 meter al wel een muur staat (wat bij u het geval is), dan mogen altijd lichtopeningen worden gemaakt, mits zij van vaststaande en ondoorzichtige vensters worden voorzien (artikel 51 van Boek 5; ofwel zoals juristen dat plegen aan te duiden: artikel 5:51 BW). Kortom, op grond van het Burgerlijke Wetboek kunt u ramen niet tegengaan, maar wel eisen dat ze niet open gezet kunnen worden en dat er ondoorzichtig glas in komt.
Ik zou in uw geval bezwaar maken tegen de vergunning om ten eerste toch te kijken of u het in het geheel kunt voorkomen. Het kan zijn dat de situatie van het kerkhof zo monumentaal of anderszins bijzonder is, dat het vanuit de optiek van welstand onaanvaardbaar is om ramen in die muur te maken.
Nog een ingeving: het kan zijn dat het gebouw van CWI niet erg oud is en dat het is gebouwd onder de toezegging, dat er een blinde muur zou komen en dat de kerkvoogdij destijds omwille van die toezegging met de bouw akkoord is gegaan. Wellicht is daar nog iets van in het archief na te gaan en kan men betrokken partijen of diens rechtsopvolger nu aan de toezegging van toen houden.
Als er toch ramen moeten komen, dan op een dusdanige hoogte dat men er van binnen uit niet door kan kijken. Én die ramen moeten niet open kunnen en van matglas zijn voorzien. Dat laatste kunt u sowieso eisen. Maar de toepassing van artikel 5:51 BW kan de gemeente niet in de vergunning zetten; ze kan er het CWI alleen op attenderen, maar het niet als voorschrift opnemen. Burgerrechtelijke zaken moeten buren onderling regelen, daar heeft de gemeente geen bevoegdheid toe. Praktisch is het in dit soort gevallen evenwel zo, dat ook de vergunninghouder meestal tijdens een hoorzitting van een bezwarencommissie aanwezig is en dat men dan vaak ter plaatse de toezegging doet zich aan het BW te houden. Dan is de zaak toch min of meer geregeld.
Ik ben benieuwd hoe het in deze zaak verder gaat en hoop dat u mij t.z.t. de afloop laat weten (via e-mail vanderputten@xs4all.nl, of door een kopie van het advies van de bezwarencommissie te zenden of te faxen 070-5112783). Dit soort zaken komt niet zo vaak voor en ik kan de uitkomst mogelijk verwerken in een artikel of onderdeel van een boek, zodat anderen er in de toekomst ook iets aan hebben.
mr W.G.H.M. van der Putten
6 maart 2003
