Verlof tot opgraving (onenigheid tussen vriendin en moeder van overledene)
2 oktober 2002
Vraag nummer: 1236 (oude nummer: 1577)
Mon Nov 20 14:00:51 2000
De heer X, samen met zijn vriendin en hun dochter woonachtig in Bxxxxx, is op 7 augustus 2000 overleden en op 10 augustus begraven in het graf naast zijn vader op de begraafplaats Yxxxxxx te Axxxxxx.
De partner van de heer X, mevrouw Z heeft spijt van haar toestemming van 7 augustus om haar vriend naast zijn vader te laten begraven. Deze spijt wordt met name ingegeven door de dochter van de heer X en mevrouw Z. Zij is acht jaar en wil graag zelf het graf van haar vader kunnen bezoeken.
Ten tijde van de keuze van het graf was deze dochter op een zomerkamp en is na de keuze pas teruggekeerd. Mevrouw Z stelt dat zij destijds dermate over haar toeren was dat zij te snel heeft ingestemd met een begrafenis van X bij zijn vader.
De betrokken familie van de heer X, m.n. de moeder en de broer zijn het absoluut niet eens met een opgraving en herbegraving in Bxxxxxx. Als argumenten daarvoor stellen zij dat de vriendin zeer bewust de keuze voor de begraafplaats in Axxxxxxx heeft gemaakt en dat de afstand tussen Bxxxxxx en Axxxxxxx relatief kort is (15 km) dat er altijd wel iemand beschikbaar is met een auto om de vriendin en dochter naar het graf van de heer X te rijden.
De vriendin is aangewezen op het openbaar vervoer en daardoor als wettelijke vertegenwoordiger van de dochter niet in staat om naar behoefte het graf te kunnen bezoeken.
De argumenten staan in feite lijnrecht tegenover elkaar.
De burgemeester moet nu een beslissing nemen.
Ik wil, gezien uw ervaring, u om advies vragen.
Mijn eigen idee is om de belangen van het kind te laten prevalere. Mede kijkend naar artikel 8 EVRM zou een beroep kunnen worden gedaan op het family-life beginsel. De heer de V. en vriendin zijn vanaf 1991 samenwonend en verzorgen van 1992 samen hun dochter.
Je zou kunnen stellen dat het family-life principe niet ophoudt op het moment van overlijden van de vader.
Antwoord:
Mon Nov 20 20:49:57 2000
Geachte heer,
Uw vraagstelling kan ik op 2 manieren opvatten. Is de heer X begraven in hetzelfde graf als dat van zijn vader (maar dan naast elkaar als het een breed dubbel graf is), of is sprake van twee afzonderlijke graven, die toevallig naast elkaar liggen?
Als het eerste geval aan de orde is, en de zoon ligt in het graf van zijn vader, bijvoorbeeld omdat het een 3 of 4-persoons graf is, is het graf waarschijnlijk een eigen graf waar de (schoon)moeder rechthebbende van is. In dat geval kan de burgemeester wel verlof tot opgraving geven, theoretisch, maar is het krachteloos omdat er geen toestemming van de rechthebbende is. Er is ook juridisch discussie mogelijk of een burgemeester eerst moet zien dat er toestemming is, en dan pas verlof mag afgeven, of dat hij verlof mag afgeven zonder zich van die toestemming te vergewissen. Gangbaar is dat de burgemeester zich eerst van de toestemming vergewist.
Strikt persoonlijk meen ik dat de burgemeester ook los daarvan verlof kan afgeven. Je kunt bijvoorbeeld ook een bouwvergunning afgeven voor een bouwwerk, terwijl de aanvrager geen eigenaar van de ondergrond is. Hij heeft dan wel vergunning, maar kan het niet gebruiken. Daar is juridisch niets op tegen.
Als dit echter de situatie is, zou ik in uw geval als burgemeester het verlof weigeren, bij gebrek aan toestemming van de rechthebbende. Daarmee - het klinkt gek maar het is zo- helpt u de vriendin en de dochter. Ze kunnen bezwaar op grond van de Awb aantekenen, maar dat bezwaar kan niet gehonoreerd worden, want de burgemeester kan ook in bezwaar het gebrek aan toestemming niet compenseren. Er is zelfs wat voor te zeggen om e.e.a. in tijd te bekorten door een beslissing te nemen dat een bezwaarschrift kennelijk ongegrond is. Daarmee helpt u de vriendin ook. Met een negatieve uitspraak op een bezwaarschrift kan de vriendin dan naar de bestuursrechter. De bestuursrechter kan alle omstandigheden van het geval in ogenschouw nemen en meewegen en beslissen dat in dit geval de belangen van de vriendin, met wie een langdurige samenlevingsrelatie bestond, en het kind prevaleren boven het belang van de moeder. Dan kan de vriendin de toestemming voor een herbegraving krijgen, die ze wil. Het is een ingewikkelde weg, maar anders kan het niet, denk ik.
De burgemeester zou de toestemming kunnen geven, maar dan zou de vriendin via de civiele rechter de medewerking van de moeder moeten vorderen. Dat is ook een lange weg, maar vooral een tamelijk kostbare weg, omdat een civiele procedure door de verplichte bijstand van een advocaat erg kostbaar kan worden. Door de afwijzing van de burgemeester komt ze bij de bestuursrechter terecht. Ze zou de procedure zelf kunnen doen, of een goedkopere adviseur kunnen inschakelen. De grap is dat die goedkopere adviseur (ik zal geen naam noemen) soms meer in grafrechten thuis is dan een gemiddelde duurdere advocaat, en er meer kans op succes is.
Dan de tweede situatie: het gaat om 2 afzonderlijke graven naast elkaar. De vriendin is rechthebbende van het graf. De moeder is rechthebbende van het buurgraf waar vader in ligt. In dit geval is er geen enkel probleem. De burgemeester kan zonder meer het verlof verlenen. Als de moeder hert er niet mee eens is, kan zijn als vermeend belanghebbende bezwaar aantekenen. Ze moet dan direct ook naar de bestuursrechter om een voorlopige voorziening aan te vragen, want er is geen reden voor een trage actie bij de op- en herbegraving. De moeder zal waarschijnlijk van de rechter ongelijk krijgen. Hier is ook wel wat jurisprudentie over. Haar belang speelt minder zwaar dan die van de rechthebbende, zijnde levenspartner van betrokkene en moeder van het kind van betrokkene.
De burgemeester hoeft de belangen van (schoon)moeder en van de vriendin + kind niet tegen elkaar af te wegen. Als hij eenvoudigweg constateert dat er een aanvraag voor een herbegraving ligt en dat er geen objectieve redenen zijn om die te weigeren, kan hij het verlof verlenen. Als hem bekend is dat er familieleden zijn die bezwaar hebben, kan hij eenvoudig stellen het belang van de levenspartner en van het kind groter te vinden. Ik zou het niet onnodig ingewikkeld maken door naar verdragen te verwijzen. Voor de burgemeester is al voldoende als de rechthebbende van het graf het vraagt, dat is al doorslaggevend. Hoe meer argumenten hij er bij haalt, hoe meer voer hij geeft om zijn beslissing aan te vechten. Tegengestelde belangen en wensen van familieleden zijn geen pakkie-an voor het openbaar bestuur, waar de burgemeester voor staat. Laat de moeder dat later maar voor de rechter brengen. Dat is de zuivere weg.
mr W.G.H.M. van der Putten
20 november 2000
