Islamitisch gedeelte en verordening
1 november 2004
Vraag nummer: 3423 (oude nummer: 4867)
Op onze begraafplaats is een Islamitisch gedeelte ingericht. Wij hebben in de verordening de bepaling opgenomen dat, zoals naar Islamitisch gebruik, er maar één persoon begraven mocht worden. Maar in het kader van het gelijkheidsbeginsel, kan bij de eerste begrafenis een verzoek worden gedaan om nog een persoon en twee urnen of alleen nog drie urnen te mogen bijbegraven. Dit kan elders op de begraafplaats ook. Zo kan de wat liberale Islamiet ook op dit gedeelte worden begraven samen met hun levenspartner. Nu werd er door begravenisondernmemers geopperd dat deze bepaling door de Islamitsche samenleving wellicht als zeer storend kan worden ervaren. Ik heb toen advies gevraagd bij het "Turkse consulaat voor levensbeschouwelijk zaken". Zij gaven aan dat begraven in verschilende lagen uit economische overweging best kan, maar dat deze lagen gescheiden moeten worden door een laag aarde en beton.
Mijn vraag is nu, hoe gedetailleerd moet dit worden geregeld. Moeten we alleen begravingen toestaan in lagen gescheiden door aarde en beton. Of moeten we dezelfde rechten creëren als elders op de begraafplaats (inclussief de mogelijkheid tot bijzetten van urnen in het graf) met als redenatie dat de zeer strenge Islamiet dan maar naar een echte Islamitische begraafplaats moet gaan. Wat is hierin uw standpunt?
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Als er in de verordening duidelijk opgenomen is dat in bepaalde (Islamitische) graven slechts 1 persoon begraven kan worden, dan er maar een persoon in. De persoons die meent dat door toepassing van een 'gelijkheidsbeginsel' bij de eerste begrafenis een verzoek worden gedaan om nog een persoon en urnen bij te begraven, omdat dit elders op de begraafplaats ook kan, begrijpt weinig van de juiste toepassing van het gelijkheidsbeginsel. Als voor een graf type A een ander regime geldt dan voor een graf type B, kan men niet zeggen dat dat niet kan omdat het ongelijk is. Stel u huurt een 1-kamerflat en een ander huurt een 3-kamerflat dan kunt u zich er niet wegen vermeende ongelijkheid op beroepen dat in uw flat 2 kamers aangeplakt moeten worden.
Zo werkt dat niet.
Wat ongelijk zou zijn - en waar de rechter bezwaar tegen zou hebben - is wanneer ik (als niet-Islamiet) geen Islamitisch graf zou kunnen huren. En andersom moet een islamiet ook een niet-Islamitisch graf kunnen huren als hij dat wil. Dat is gelijkheid. En als het niet zou kunnen, dan zou dat ongelijkheid zijn. In andere termen: iedereen, ongeacht ras, sekse of godsdienst, moet in staat zijn om zelf te kiezen of hij een 1-kamer of een 3-kamerflat wil huren.
De liberale Islamiet die met zijn partner begraven wil worden, kan dus altijd een gewoon graf huren, lijkt mij.
Maar u bedoelt wellicht op het Islamitische vak, als dat een apart vak is. Maar als de maten van de graven hetzelfde zijn, of als alle rgaven naar het oosten liggen, of allemaal niet, dan maakt het toch geen verschil?
Hoe gedetailleerd het geregeld moet worden, kan ik van een afstand 150 km niet zeggen. Ik weet niet wat er nu in uw verordening staat en hoe de graven er bij liggen en wat precies de bedoeling is.
En uw verder vraag is een beetje een lastige, want in hoeverre je dan de 'strenge' Islamiet tegemoet moet komen, is een persoonlijke vraag.
Ik heb nooit zo diep over het vraagstuk van Islamitisch begraven nagedacht, dat ik alle pro's en contra's op een rij kan zetten. Mijn ideeën zijn alleen globaal en onaf.
In principe vind ik dat islamitisch begraven in Nederland mogelijk moet zijn. Ik vind het een schande als mensen die islamitische begraven willen worden (nog even los van de vraag wat dat dan precies inhoudt) niet in het land waar zij wonen terecht zouden kunnen. Wie hier woont, moet hier ook begraven kunnen worden, ook op een manier die zoveel mogelijk tegemoet komt aan zijn of haar wensen of levensovertuiging of godsdienst.
Maar een andere vraag is: moet de overheid hier in voorzien. In de Wlb staat dat gemeenten begraafplaatsen moeten hebben om te voorzien in de basisbehoefte begraven. Eigenlijk is het andersom ten opzichte van waar we het hier over hebben. Van oorsprong waren er in Nederland alleen kerkelijke begraafplaatsen. De wetgever vond principieel dat je niet gedwongen moest worden om tot een religieuze groep te behoren om uiteindelijk ergens begraven te kunnen worden. Daarom kwam in de wet te staan dat gemeenten niet-religieuze algemene begraafplaatsen moesten hebben. Maar wat zien we nu gebeuren: dat gemeenten begraafruimte gaan creeëren voor Islamieten. Dat is nooit de bedoeling van de wetgever geweest.
En ik persoonlijk heb er eigenlijk ook wel een principieel bezwaar tegen. Ik vind het een taak voor de gemeente om er voor te zorgen dat er voor alle burgers, dus ook de Islamitische burgers, begraafruimte is. Maar ik heb er bezwaar tegen dat de gemeente zou moeten zorgen voor 'Islamitische graven' in de betekenis dat de graven voldoen aan religieuze wensen. Gemeenten maken ook geen katholieke of protestantse of Joodse graven, die aansluiten op de katholieke, protestantse op Joodse religieuze wensen. dat behoort ook niet haar taak te zijn.
Nu liggen de zaken niet geheel zwartwit. Op het moment datde gemeente constateert dat er onder de bevolking een flinke belangstelling is voor graven voor 1 persoon, is het prima om met die wens vanuit de bevolking rekening te houden. Dan vind ik dat je ook graven voor 1 persoon moet aanbieden. Maar... dat kan eigenlijk ook gewoon een gewoon graf zijn, want je kunt in elk gewoon graf 1 persoon begraven. Je mag er meestal meer in begraven, maar als je er voor kiest om er maar 1 in te begraven, dan is dat prima. dat hoeft ook niets met wel of niet islamitisch te maken te hebben, vind ik. Dat het wellicht meer islamitische mensen dan andere mensen aanspreekt, is een tweede.
Ik vind het onzin, om niet te zeggen complete onzin, als een gemeente islamieten dubbeldiep zou laten begraven met een laag beton tussen de kisten. Ik heb het nu alleen even over het principe en de religieuze (?) achtergrond van dit idee. Daar zou ik absoluut op tegen zijn op een gemeentelijke begraafplaats. Nog even afgezien van het punt dat een laag beton in een graf, tussen kisten, een van de meest stupide ideeën is die ik ooit over begraven gehoord heb. Wat is daar het nut van? Hoe moet je zo'n graf ooit ruimen? Ik kan me ook niet voorstellen dat dit in Turkije zelf praktijk is. Misschien een klein tussenschotje, OK, maar geen betonnen vloeren.
Ik ben er op tegen dat gemeenten zich bij de uitgifte van graven laten leiden door religieuze wensen, van welke kant ook. Dat wil niet zeggen dat je er helemaal geen rekening mee moet houden. Als men 1 persoon per graf wil begraven, bijvoorbeeld, is dat m.i. geen bezwaar. Zo raakt de begraafplaats wel wat sneller vol en moet er wellicht wat eerder uitgebreid worden, maar het hoeft natuurlijk niet gratis te gebeuren.
Ik vind het principieel volstrekt onjuist om de mogelijkheden van bepaalde graven te beperken omdat het wellicht niet strookt met opvattingen in religieus strengere kringen. In dit geval toevallig Islamitische. Ik vind dat je alle graven dezelfde rechten moet geven, zoals bijvoorbeeld recht op bijzetting van 2 asbussen. Dat de wat strengere Islamiet dat recht niet zal gebruiken, is dan weer zijn eigen keuze. Maar een volgende generatie wellicht wel. Ik heb altijd een hekel aan mensen die vinden dat iets niet zou moeten gebeuren en die dat niet alleen niet zelf doen (dat is prima) maar die dan ook anderen verbieden dat te doen (dat is niet prima).
Ik vind het overigens ook heel lastig om te bepalen wat nu eigenlijk ' Islamitisch begraven' is. Er zijn bijzonder veel moslims in de wereld met volstrekt verschillende culturele achtergronden. Moslims uit Maleisië, Indonesië, Bosnië, Jemen of Marokka hebben even veel met elkaar gemeen als een Eskimo, een Bulgaar en een Zeeuw. Wat is dan de gemeenschappelijke noemer?
Ik heb wel eens eerder gezegd dat wat wij ons voorstellen bij Islamitisch begraven misschien even onzinnig is als wanneer ik toevallig op de Polyponesische eilanden kom te overlijden, men daar hoort dat ik uit Nederland kom en men vervolgens een Sinterklaas inhuurt om bij mijn graf een klompendans uit te oefenen en drop op de kist te gooien. Dat laatste is zonde.
Mijn persoonlijke mening is dat als er groeperingen zijn die vinden dat er religieus begraven moet worden, dat zij dan maar zelf een bijzondere begraafplaats moeten aanleggen en exploiteren. Dit is al vele eeuwen praktijk en ook het principe van de wet. Het past ook in de scheiding tussen kerk en staat. En het geldt voor elke kerkelijke groepering in Nederland, waarom dan niet voor de islamitische? Ik kan wel redenen verzinnen als dat men sterk verbrokkeld is met vele stromingen, niet goed georganiseerd is, beperkte financiële middelen heeft e.d., maar dat vind ik geen reden om ze anders te behandelen dan anderen.
Als de wens zo sterk is, dan kan dat juist stimuleren om meer samen te werken om het doel te realiseren. Te veel helpen helpt ook om ze afhankelijk te houden. Niet te veel helpen maar het hen zelf laten doen (met wat procedurele steun, de weg wijzen e.d.), is beter voor het innemen van een eigen plek in onze maatschappij en de roemruchte integratie.
Ik ben groot voorstander van de oprichting van een flink aantal Islamitische bijzondere begraafplaatsen met een eigen Islamitische identiteit. Dan kan men helemaal eigen wensen volgen, met alle gevolgen en voordelen van dien. Ook met de nadelen, dat als het onvoldoende mensen aanspreekt, men een financieel probleem heeft en het beleid moet bijsturen. Maar dat probleem ligt dan bij de bevolkingsgroep die het aangaat en niet bij de gemeente die het m.i. niet aangaat.
Dat is hierin mijn standpunt.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
Zie over Islamitische graven en eeuwige grafrust:
Zie over de aankoop en het behoud van een graf voor eeuwig ook:
