Wie is verantwoordelijk? (herplaatsen en verdwijnen monument)
3 maart 2006
Vraag nummer: 4313 (oude nummer: 7591)
geachte heer/mevrouw,
graag wil ik u de volgende zaak voorleggen. mijn moeder is in 2002 overleden. de begrafenis is verzorgd door dela. zij zou worden bijgezet in het graf van mijn vader, haar man. tijdens de begrafenis, was dat graf geopend. het kruis met zijn naam erop stond er toen, de afdekplaat was uiteraard verwijderd. tot onze grote ontsteltenis bleek enige maanden later bij bezoek aan het graf, dat het graf ahw verdwenen was: geen kruis, geen afdeksteen meer te bekennen. wij als familie hadden niemand nog opdracht gegeven om op het kruis de naam van mijn moeder toe te voegen. dat moest nog gebeuren. vervolgens kwamen wij terecht in een frustrerende situatie, waarbij iedereen de verantwoordelijkheid van zich afschoof. de begraafplaatsbeheerder wist van niets, verwees naar de grafdelver, die wist van niets, verwees naar de dela, die wist van niets. de begraafplaatsbeheerder stelde vast dat de grafdelver enkel graven en delven in rekening had gebracht en niet het verwijderen van het grafmonument. zij stelden dat normaliter de begrafenisondernemer aan een steenhouwer opdracht geeft om het grafmonument te verwijderen om bijv. bij te werken. de dela ontkent echter dit gedaan te hebben, maar wie is daar dan wel verantwoordelijk voor? wie is er verantwoordelijk voor het terugplaatsen van de grafmonumenten na delving van het graf? wat is sowieso de normale gang van zaken? wie is er verantwoordelijk voor wat? wie stuurt wie aan? dat is voor ons leken volstrekt onduidelijk. a.s. maandag hebben wij een gesprek met leidinggevenden van de dela. het zou fijn zijn als u op voorhand al enig advies zou kunnen geven, ook al realiseer ik mij dat dit kort dag is. ik zou u er zeer erkentelijk voor zijn.
bij voorbaat hartelijk dank voor uw medewerking en advies,
met vriendelijke groet,
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Er is geen vaste gang van zaken rond het openen en sluiten van graven en het verwijderen en herplaatsen van grafstenen. Dat verschilt van begraafplaats tot begraafplaats. Soms heeft een begraafplaats eigen grafdelvers; soms worden zij ingehuurd door de uitvaartonderneming. Soms wordt een grafsteen weggenomen door de steenhouwer, soms door de grafdelver. Er is geen algemene regel.
Het is de verantwoordelijkheid van de uitvaartondernemer die coördineert, om te zorgen dat er begraven kan worden. Dus dat de steen wordt weggenomen om te kunnen graven. Gewoonlijk worden er dan ook meteen afspraken gemaakt over terugplaatsing, want vaak moet het monument worden bijgewerkt met een nieuwe naam en/of nieuwe data. Dat kan soms het beste gebeuren in de werkplaats van de steenhouwer, en soms kan het op het kerkhof.
Het is niet zonder meer zo dat de uitvaartonderneming voor alles verantwoordelijk is. Ná de begrafenis is zijn taak verricht. Het kan zijn dat terugplaatsing van de steen onderdeel was van zijn afspraken, maar dat hoeft niet.
Ik heb de neiging te denken dat in dit geval de grafdelver verantwoordelijk was voor het weg halen en terug plaatsen van liggende plaat op het graf. Ik verwacht dat een steenhouwer ook het kruis afgenomen zou hebben, uit voorzorg en veiligheid. Grafdelvers zijn daar soms wat makkelijker in. En een steenhouwer denkt vaak iets meer vooruit, namelijk dat hij iets aan de belettering van het kruis moet doen. Maardat is maar een losse gedachte.
De eindverantwoordelijkheid ligt echter altijd bij de familie. Die kan zelf bedenken dat er iets met het monument moet gebeuren, na de begrafenis. Zoals opdracht geven voor het aanpassen van de belettering.
Vaak is echter ook geregeld dat een steenhouwer geen monument mag afnemen van een graf zonder dat de beheerder van de begraafplaats dat weet. Men zou moeten nagaan of op 'uw' begraafplaats ook zo'n regel bestaat.
Je moet meer gegevens hebben om iets over deze zaak te kunnen zeggen. Het is ook vreemd dat de familie de kwestie nu, na 3 of 4 jaar, pas aankaart. Waarom niet eerder? Het is nu ook heel erg moeilijk, zo niet onmogelijk, om na te gaan wie wat voor afspraken met wie heeft gemaakt.
Het kan ook best zijn dat er heel andere dingen zijn gebeurd, als dat de begraafplaats per ongeluk de steen van een verkeerd graf heeft geruimd. Of dat een steenhouwer een verkeerde steen heeft meegenomen en na de ontdekking dat er een fout is gemaakt dacht "Laat maar zitten, niemand weet dat ik het was." Maar wie zal het zeggen, na zoveel jaren?
Ik zie echter niet in een geval als dit, dat de uitvaartonderneming verantwoordelijk is. Het wegnemen en herplaatsen van het monument is een standaard opdracht. Dat zal in dit geval niet anders zijn dan anders. Je mag er voor 99% van uitgaan dat Dela ook hier die opdracht heeft gegeven. Maar Dela zal niet gecontroleerd hebben of herplaatsing heeft plaatsgevonden. Dat is normaal niet nodig en ook bijna niet te doen. Want als de steen weg is, is hij in 99% van de gevallen bij de steenhouwer om bijgewerkt te worden, in opdracht van de familie. Daar heeft een uitvaartonderneming helemaal niets meer mee van doen.
De familie heeft in dit geval pas na maanden ontdekt dat de steen weg was, omdat het graf niet eerder is bezocht. Tja, zij is de enige partij die kan of behoort te weten wat er in die maanden met de steen had moeten gebeuren. Door niet naar het graf te gaan en niet zelf alles te controleren, heeft men als het ware zelf het risico geschapen, dat als er iets mis zou gaan, het steeds moeilijker zou worden om te achterhalen hoe en waarom.
Het is goed als Dela uit de doeken doet hoe en wanneer men wie opdracht heeft gegeven voor wat, als men die gegevens nog in een dossiertje heeft. Maar ik zie geen verantwoordelijkheid voor Dela om de herplaatsing van de steen te controleren. Dat is eigen verantwoordelijkheid van de opdrachtgever.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
