Verwijderen grafmonument door steenhouwer
27 september 2002
Vraag nummer: 1143 (oude nummer: 1478)
Mon Nov 23 20:10:08 1998
Ik ben beheerder van een private begraafplaats. Enkele weken geleden heeft steenhouwer zich tot mij gewend met de vraag of hij een monumentje van een algemeen graf mag terughalen. De reden die hij opgaf is dat de nabestaanden de grafsteen niet betaald hadden. Op zijn verzoek heb ik afwijzend gereageerd omdat ik vindt dat hij deze financiële kwestie door bijv. een deurwaarder kan laten regelen.
Kunt u mij vertellen of de steenhouwer alsnog het recht heeft om dit monument zonder mijn toestemming zich zelf weer toe te eigenen ?
Antwoord:
Mon Nov 23 23:40:44 1998
Geachte heer,
U vraagt als beheerder van een begraafplaats of een steenhouwer een (door de familie niet betaalde) steen van een algemeen graf mag halen zonder uw toestemming.
Nee, dat mag niet. De steen is formeel het eigendom van de begraafplaats geworden, na plaatsing. Ongeacht wie de steen betaald heeft. Dat volgt uit een hoofdregel uit ons recht, natrekking geheten. Alles wat aard- en nagelvast aan de ondergrond wordt verbonden, of geacht wordt dat te zijn, wordt eigendom van de eigenaar van de ondergrond. Dat geldt ook voor een graf.
U overweegt dat de steenhouwer een deurwaarder op de familie kan afsturen. Ja, dat kan, mits hij zijn zaken goed geregeld heeft en een contract heeft met iemand en algemene voorwaarden die er in voorzien dat hij dergelijke incassokosten ook weer kan verhalen. Het gaat trouwens niet zozeer om de deurwaarder in zijn hoedanigheid van deurwaarder (iemand die dagvaardingen bezorgt e.d.), maar van incasso-bureau. Ieder andere incassobureau of een advocaat die incasso's doet, kan ook op de zaak worden gezet. Als men dan nog niet betaalt, kan de steenhouwer zich tot de kantonrechter wenden, als zijn vordering minder dan 5.000,- bedraagt. Dat klinkt wat zwaar, maar is heel eenvoudig. Er zijn zelfs standaard-formulieren voor die bij postkantoor en en bibliotheek e.d. in het folderrek staan (in de brochure "Hoe voer ik een kantongerechtprocedure" (of een soortgelijke tekst)).
[NB in 2002 is de regeling gewijzigd; om een procedure te kunnen voeren moet men zich eerst tot een deurwaarder wenden. Maar het blijft allemaal simpel.]
Het kan echter zijn dat de steenhouwer dit al tevergeefs heeft geprobeerd of een opdracht heeft aangenomen zonder duidelijk een bepaald iemand als contractpartij te hebben. Dat kan als meerdere familieleden eens kwamen kijken en zeiden "Doe maar zus of zo", zonder dat papieren getekend zijn. Dat is dan lastig.
Veel steenhouwers hebben in hun algemene voorwaarden een eigendomsvoorbehoud gemaakt: de steen blijft hun eigendom totdat deze volledig is betaald. Helaas voor de steenhouwer is een dergelijke bepaling krachteloos zodra een steen geplaatst wordt, omdat de regel van natrekking vóór gaat. Daar staat echter tegenover dat de steenhouwer, wanneer de begraafplaats met een beroep op het eigendomsrecht de steen niet terug wil geven, van de begraafplaatshouder mag verlangen dat deze dan de kosten van de steen betaalt. Op grond van artikel 6:212 Burgerlijk Wetboek zou hij tegen de begraafplaats kunnen ageren wegens ongerechtvaardigde verrijking. "De begraafplaats heeft immers toch maar zo'n mooie steen zonder er zelf iets voor betaald te hebben", kan hij stellen. "Dat is niet redelijk; dan moet de begraafplaats maar betalen". En het Burgerlijk Wetboek steunt hem daarbij.
Voor de steenhouwer kan het daarom juist gunstig zijn als de begraafplaats een eigendomsrecht claimt: de begraafplaats kan dan betalen. Daar zullen weinig begraafplaatshouders toe genegen zijn; zij kunnen dan beter geen aanspraak op het eigendom maken.
Een probleem is of wordt natuurlijk wanneer ook een incassoprocedure niet helpt of zelfs een uitspraak van de kantonrechter niet, omdat de betrokken familie echt geen geld heeft. Ik denk dat het redelijk is dat, wanneer ook een incasso niet helpt, de steenhouwer op een wat langere termijn toch de geplaatste steen terug krijgt. Afgezien van hoe het juridisch zit, is het maatschappelijk toch wat raar dat zonder te betalen een graf met een steen opgesierd blijft. Als meer mensen ervaren dat een steen toch wel blijft staan zonder dat er voor betaald wordt, kan de betalingsmoraal ook omlaag gaan met als uiteindelijk gevolg dat niemand meer betaalt. Dat moeten we die branche ook niet aandoen.
mr W.G.H.M. van der Putten
PS
Een soortgelijke vraag werd eind oktober 1997 gesteld. Zie in het archief "Terughalen zerk door leverancier".
23 november 1998
