Plaatsing gedenkteken op graf waar reeds afstand is gedaan
3 april 2008
Vraag nummer: 5331 (oude nummer: 10560)
Goedemiddag,
In 1992 is door de zoon van de rechthebbende van een eigen graf (uitgegeven voor onbepaalde tijd op 23 mei 1917) een brief gezonden met daarin de mededeling dat nu zijn moeder is overleden, het betalen van het onderhoudsrecht kan worden beeindigd. In de beheersverordening die in 1992 gold staat vermeld dat B en W de afgegeven vergunning voor het plaatsen van een vergunning voor de looptijd van het graf kunnen intrekken wanneer de rechthebbende niet meer betaalt. Tevens staat vermeld dat waneer de vergunning is ingetrokken het monument door de rechthebbende dient te worden verwijderd, wanneer rechthebbende dit niet zelf doet dat dan de gemeente dat op kosten van de rechthebbende kan doen.
Wij vragen altijd of de rechthebbende de steen nog wenst te behouden, zo niet houden wij altijd nog de steen 12 weken ter beschikking in de opslag ivm eventuele wijziging van het genomen besluit. De zoon wenste de steen niet te behouden en deze is na 12 weken vernietigd.
Nu doet zich het volgende voor. In het graf ligt iemand die ineens een markant figuur schijnt te zijn voor een bepaalde bevolkingsgroep in onze gemeente. Zij begrijpen niet dat de steen is verwijderd en dat er dus in wezen afstand is gedaan van de rechten en plichten op het graf door de rechthebbende. Ze willen nu dus via een raadslid proberen alsnog weer een gedenkteken op het betreffende graf te laten plaatsen. Door afstand te doen van de rechten en plichten van het graf is het graf nu dus eigenlijk weer van de gemeente. Is het nu zomaar mogelijk dat een willekeurige derde zomaar weer een grafsteen kan laten plaatsen op een graf waar hij geen enkele binding mee heeft (bloedverwantschap)? De zoon die in 1992 afstand heeft gedaan vindt het niet gepast dat er weer een gedenkteken op komt.
Zou u mij in deze zaak een advies kunnen geven?
Met vriendelijke groeten,
Astrid van der Meer
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Door de rechtverkrijgende opvolger van de rechthebbende is in 1992 afstand gedaan van het graf. Het graf is daarmee weer van de gemeente. De gemeente is vrij om het graf aan een ander uit te geven. Dat is de huidige situatie.
Nu komt er een verzoek om op het graf, waarvan - zo begrijp ik indirect uit uw verhaal - de inhoud waarschijnlijk nog intact is, weer een monument te plaatsen. Aan zo'n verzoek kan niet worden voldaan. Alleen een rechthebbende op een graf kan op dat graf een monument plaatsen. Als u van dat principe afwijkt kan straks iedereen wel afstand doen van een graf en vragen om het monument te handhaven. Lekker goedkoop! Maar als er geen rechthebbende is, is ook niemand verantwoordelijk voor het graf of het monument voor het geval er problemen mee zijn. Ook is onduidelijk hoe lang dat monument er dan zou mogen staan, etc. Nog afgezien van de precedentwerking moet een gemeente nooit aan zo'n schimmige situatie beginnen.
Het lijkt mij zeer wel mogelijk om het graf te handhaven, als er een groep mensen is die belang hecht aan het voortbestaan van het graf. Maar dan moet het graf formeel opnieuw worden uitgegeven, zoals dat bij elk (nieuw) graf gebeurt. Dat kan op naam van één persoon, maar ook op naam van een vereniging of stichting. Die persoon of rechtspersoon krijgt dan het recht om een monument te plaatsen.
Het nieuw uitgeven van een graf impliceert niet dat het leeg moet worden gehaald. Dat zou normaal wel moeten voor een begrafenis; dat is immers de meest gangbare situatie als iemand een graf wenst, namelijk dat het ruimte biedt voor een nieuwe overledene. Maar er is geen enkel probleem om een graf niet te ruimen, als de nieuwe rechthebbende dat niet wenst.
Voor het uitgeven van een oud graf aan een nieuwe rechthebbende is het niet nodig dat er bloed- of aanverwantschap tussen een overledene en de nieuwe rechthebbende bestaat. Maar het is wel zaak er zorgvuldig mee om te gaan; het is terecht dat u er even over nadenkt. In de situatie echter dat een bepaalde groep mensen een geestelijke of culturele verwantschap voelt met de overledene, lijkt het mij ook goed mogelijk dat het grafrecht aan (een van) hen wordt uitgegeven. Wat is er op tegen dat de nagedachtenis van een bepaalde overledene in ere wordt gehouden? Mijns inziens niets. Kan er op een bepaalde manier misbruik van worden gemaakt? Ik zou niet weten hoe.
Blijkbaar is de zoon gevraagd wat hij van de idee om weer een steen te plaatsen vond. Maar dat is natuurlijk helemaal niet meer relevant. Je vraagt ook niet aan een oude huurder van een woning wat die er van vindt als er een nieuwe huurder komt die rode gordijnen gaat ophangen. De zoon heeft afstand gedaan en dat betekent dat hij elke zeggenschap verloren heeft. Het doen van afstand houdt niet in dat men anderen kan verbieden om een graf in stand te houden.
Kortom, ik zie geen bezwaar om niet aan de idee van het plaatsen van een nieuw gedenkteken tegemoet te komen. Maar dan moet het graf wel eerst op de normale manier aan een nieuwe rechthebbende worden uitgegeven, zodat de rechten en plichten duidelijk zijn.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
