Mogen zerken zomaar verwijderd worden?
14 augustus 2008
Vraag nummer: 5625 (oude nummer: 11152)
In mijn woonplaats is een bijzondere begraafplaats die eigendom is van de kerk. Er vinden nauwelijks meer begrafenissen plaats en sinds 1973 zijn er geen grafrechten meer verlengd en verleend waardoor een groeiend aantal graven steeds minder goed worden verzorgd. Volgens het parochiebestuur dient het onderhoud aan de grafmonumenten door de nabestaanden te geschieden. Doordat het een oude begraafplaats is zie je steeds meer scheef staande stenen en losstaande elementen. Het bestuur heeft besloten om de begraafplaats te gaan "renoveren". Bij een groot aantal graven is een mededelingbordje geplaatst: een rood bordje betekent dat het monument verwijdert wordt. Een blauw bordje betekent dat een deel van het monument verwijdert wordt en een groen bordje betekent dat er onderhoud aan het monument gepleegd moet worden. (van het ruimen van stoffelijke resten is geen sprake die blijven gewoon liggen). Dit alles is medegedeeld op een bord bij de ingang en een bord op het lijkenhuisje. Indien er binnen een jaar niets gebeurt is aan de graven waar een rood of een blauw bordje bij staat zal het monument gedeeltelijk of geheel verwijdert worden. Mijn vraag is mag dit zomaar? Moet er ook niet gekeken worden naar de funaire waarde van de monumenten en de begraafplaats in zijn geheel. Zijn er normen die bepalen wanneer een monument niet meer voldoet aan bijvoorbeeld veiligheid? Nu bepaald een kerkbestuur en een beheerder die als vrijwilliger voor de kerk werkzaamheden verricht welke zerken weg moeten. Had een kerkbestuur niet eerder in moeten grijpen om de verpaupering voor te blijven? In onze gemeente is al een oude begraafplaats in zijn geheel geruimd waarbij prachtige monumenten nu als granulaat onder de snelweg liggen en het zou betreurenswaardig zijn als er nu ook weer een hoop funair erfgoed in de schredder beland. Ik heb er begrip voor dat men de veiligheid wil waarborgen maar dan kun je toch ook een losstaande steen gecontroleerd plat leggen dat ie niet meer om kan vallen, verder vind ik het belangrijk dat er correct volgens de wet gehandelt want vaak zie je met dit soort acties dat men zich er niet voldoende in verdiept hetgeen soms voor onnodige problemen kan zorgen. BVD vriendelijke groeten R. Broeders
Antwoord:
Geachte heer,
Mij lijkt niet dat de zerken 'zomaar' verwijderd worden. Aan de hand van wat u schrijft krijg ik de indruk dat het kerkbestuur zorgvuldig handelt. Bordjes en mededelingen klinken zorgvuldig.
Als sinds 1973 geen graven zijn uitgegeven en geen grafrechten zijn verlengd, is de kans groot dat er op veel, zo niet de meeste, graven geen rechten meer rusten. Dan zouden de grafmonumenten nu ook onmiddellijk weggehaald mogen worden.
U schrijft niet of het kerkbestuur nabestaanden de gelegenheid geeft om grafrechten alsnog te verlengen of opnieuw te vestigen. Als dat niet het geval is, zie ik niet goed waarom nabestaanden nog onderhoud aan een monument zouden plegen. Je mag blijkbaar iets opknappen, maar hebt dan geen recht op instandhouding daarvan. Dat is vreemd.
Nee, het kerkbestuur hoeft niet te kijken naar de funeraire of culturele waarde van de grafmonumenten. Dat is niet haar taak en waarschijnlijk ook niet haar deskundigheid. Als er een bepaalde waarde is, is het de taak van de gemeente of van het Rijk om deze te beschermen. Het Rijk heeft immers de Monumentenwet en gemeenten hebben monumentenverordeningen en als het goed is ook een monumentenbeleid. De gemeente kan bepaalde grafmonumenten als gemeentelijk monument aanwijzen. Echter, dat legt niet de plicht op het kerkbestuur of op nabestaanden om de monumenten op te knappen of te onderhouden. Als de gemeente ze waardevol vindt, ligt het ook voor de hand dat de gemeente subsidie verleent.
Dat is de normale gang van zaken.
U schrijft dat de begraafplaats verpauperd is en stelt de vraag of een kerkbestuur niet eerder in moeten grijpen. Dat kan ik niet beoordelen. Er was in de jaren '70 van de vorige eeuw veel minder aandacht voor oude begraafplaatsen. En als je geen grafrechten verlengt, heb je als begraafplaatshouder ook geen inkomsten. Ik weet niet waarom de rechten niet verlengd werden. Wellicht was er te weinig animo onder de bevolking, wellicht waren er ook technische problemen zoals een slechte grondsoort, te smalle paden etc.
Natuurlijk is het jammer als je een stukje erfgoed ziet verloederen. Maar als nabestaanden, inwoners, de gemeente e.d. zich dat niet of onvoldoende aantrekken, is zo'n proces moeilijk te keren. Ik vind het al heel positief dat het kerkbestuur nu actie onderneemt.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
