Kostenverhaal schade grafmonument
3 april 2003
Vraag nummer: 2143 (oude nummer: 2547)
Thu, 3 Apr 2003 08:31
Tijdens de novemberstormen vorig jaar is er een grafzerk omgewaaid en is boven op een andere zerk gevallen. Deze laatste zerk is in 4 stukken uiteen gevallen. De eigenaar van deze zerk, welke in 4 stukken uiteen is gevallen wil nu deze kosten via de gemeente verhalen. De gemeente wil echter stelt de eigenaar van de eerste zerk aansprakelijk stellen. Kan dit zonder verdere juridische problemen.
Kan de eigenaar van de omgevallen steen, zonder in een juridisch steekspel te belanden, door de gemeente worden aangeschreven om de kosten te betalen. Beide eigenaren van de zerken zijn nog eigenaar en hebben nog steeds grafrechten, d.w.z. zij kunnen in de graven nog personen begraven.
Gaarne antwoord op deze vraag. Bij voorbaat hartelijk dank voor de te nemen moeite.
Met vriendelijke groeten,
Antwoord:
Geachte heer,
Ik heb maar even uw naam en die van de gemeente weggehaald, want dat kan wel eens niet zo handig zijn. Ook de andere betrokkenen kunnen deze site bezoeken.
Tja, het is een wat lastige zaak. De bepalingen over het onderhoud van (en verplichtingen inzake) grafmonumenten in de beheersverordening van uw gemeente zijn conform het VNG-model. En die bepalingen zijn niet zo scherp geformuleerd, als in mijn optiek wenselijk zou zijn. U leest dat in antwoord op andere vragen in deze sub-rubriek en in de sub-rubriek 'Voorschriften / verordening / reglement '.
U hebt in uw verordening niet duidelijk staan dat schade aan een grafmonument, door welke oorzaak ook, voor rekening en risico is van de rechthebbende van het monument. Als de schade aan het kapotte monument bijvoorbeeld veroorzaakt zou zijn door een vallende tak van een boom, terwijl u het bomenbestand goed onderhoudt, kunt u aan - als u een dergelijke bepaling in de verordening hebt - een schadeclaim afwijzen. Nu ligt dat wat moeilijker. Als de schade aan een steen wordt veroorzaakt door een andere steen, ongeacht om welke reden die steen omvalt, dan is de eigenaar van die veroorzakende steen aansprakelijk. Daar helpt ook een scherpere bepaling in de verordening niet tegen, want die bepaling geldt in de relatie tussen de rechthebbende van een graf en de houder van de begraafplaats. Maar zo'n bepaling geldt niet in de relatie tussen de rechthebbende van een graf en de eigenaar van een andere grafsteen. Dat de eigenaar van die andere grafsteen 'toevallig' de houder van de begraafplaats is, wijzigt daar niets aan. Laat ik enkele voorbeelden geven: als een grafsteen wordt beschadigd door een omvallende boom, of een omvallend hek, terwijl die op zich altijd goed zijn onderhouden, dan is dat risico voor de rechthebbende, op basis van de verordening, als die het risico bij hem legt (wat in uw verordening overigens dus niet het geval is). Bij schade aan een grafsteen door vandalisme, of door een omvallende ándere grafsteen, kan de schade lijdende partij die schade verhalen op de vandaal, of op de eigenaar van de grafsteen (de begraafplaatshouder, in dit geval de gemeente).
De schadeclaim van de persoon die als rechthebbende schade heeft, kan m.i. dus niet afgewezen worden. Wat ook niet gekund had, als u een andere bepaling in de verordening had. Het had wel gekund, als de rechthebbende van het graf met de omgevallen steen een recht van opstal had gehad, of wanneer de ondergrond van het graf écht zijn eigendom was (door kadastrale inschrijving), wat in theorie allemaal kan, maar in de praktijk zeer zeer zelden voorkomt (ik ken slechts enkele gevallen op 2 begraafplaatsen). In dat geval had de rechthebbende die schade heeft, direct de rechthebbende/eigenaar van het andere graf, rechtstreeks, kunnen aanspreken.
Nu is het de vraag of u de schade kunt verhalen op de eigenaar van het graf waarvan de steen is omgewaaid. Daar kan ik het volgende over zeggen.
Proberen, kan natuurlijk altijd. Je kunt het altijd vragen; wellicht doet iemand niet moeilijk en betaalt hij/zij direct. Alleen als iemand dan in eerste instantie weigert en lastige vragen begint te stellen, heb je een probleem. Maar dan kun je altijd besluiten om het er bij te laten zitten.
De vraag is vervolgens of je récht hebt op vergoeding van de schade. Dat zou geen probleem zijn, als je een scherpere formulering van diens rechten en plichten en zijn risico's zou hebben in de verordening. Maar die hebt u niet. U hebt in de verordening alleen de verplichting staan, dat iemand zijn grafmonument behoorlijk moet onderhouden (artikel 22, lid 1). Nu hangt het van de concrete situatie af, of er eenvoudig een recht op schadevergoeding zou kunnen worden geconstrueerd. Als het monument in goede staat was, heeft betrokkene aan zijn verplichtingen voldaan, zou hij kunnen zeggen. Het komt wel eens voor dat een relatief nieuw monument tóch omwaait (foutje wellicht van de steenhouwer, maar niet iets dat je direct een rechthebbende kunt verwijten). Dan wordt het moeilijk een tekortkoming aan te wijzen. Maar als het monument al wat ouder was en een beetje gammel begon te worden en je kon zien dat bijvoorbeeld doken aan het roesten waren, of de steen stond al wat scheef, dán kun je zeggen dat iemand niet aan zijn verplichting in artikel 22, lid 1, heeft voldaan. En dan kun je makkelijk de gevolgen daarvan in zijn schoenen schuiven. Maar dan moet je ook wel enig bewijs hebben, zoals een verklaring van de beheerder dat het zo was en bijvoorbeeld foto's waardat uit blijkt. Het beste is dan natuurlijk om direct na het gebeurde actie te ondernemen en de stenen zo te laten liggen, zodat iemand zelf kan gaan kijken. Je moet eigenlijk binnen een paar dagen aanschrijven en zeggen dat het er nú zo bijligt en dat men er zelf ook even kan gaan kijken voordat het bijvoorbeeld een week later opgeruimd wordt. Je hebt dan geen probleem met de 'bewijslast'. En liefst ook altijd een paar fotootjes maken, zowel van het geheel als van details. Maar als u nu na bijna een half jaar komt, wordt het wat lastiger als iemand de zaak wil weerspreken.
Of je in een juridisch steekspel verzeild raakt, kun je nooit voorspellen. De angst daarvoor moet de gemeente niet weerhouden om actie te ondernemen. Het kan bij elke zaak wel zo zijn, dat een eiser juridisch relatief zwak staat, maar dat iemand toch probleemloos betaalt. Maar ook bij zaken waarin mensen objectief gezien geen poot hebben om op te staan, helemaal niks, men er toch een enorm drama van maakt en weigerachtig is en enorm traineert. Dat is soms onvoorspelbaar. Je kunt zo'n steekspel alleen voorkomen door nooit iets te doen, maar dat lijkt me ook niet correct.
Ik hoop dat ik u met deze opmerkingen een handvat heb gegeven.
Overigens kan ik opmerken dat de VNG zich op dit moment buigt over een herziening van de model-verordening. De aanleiding is de dualisering, maar men wil wellicht ook andere onderdelen aanpakken. Ik heb er gisteren nog met de behandelende medewerker contact over gehad, ook over deze bepalingen. Dus wellicht verandert het in de toekomst, maar daar hebt u op dit moment nog geen houvast aan.
mr W.G.H.M. van der Putten
3 april 2003
