Aansprakelijkheid bij schade aan grafsteen door dragersvereniging
24 september 2004
Vraag nummer: 3329 (oude nummer: 4696)
Beste heer van der Putten,
Ik heb al veel vragen en antwoorden over dit onderwerp gelezen, maar vindt niet het antwoord dat ik zoek voor een specifieke situatie die zich op onze algemene begraafplaats heeft voorgedaan:
Tijdens een uitvaart is een grafsteen beschadigd door een van de dragers die in opdracht van de uitvaartondernemer/familie de kist naar het graf droeg. De betreffende drager heeft de gegevens van de dragersvereniging aan de gemeentelijke voorloper gegeven. Deze informatie is vervolgens doorgespeeld aan de gedupeerde nabestaande. De dragersvereniging verwijst de gedupeerde echter weer terug naar de gemeente met als reden het arrest van de Hoge Raad van 25 okt. 2002. Ook de uitvaartondernemer geeft niet thuis. Een heel vervelende situatie voor de gedupeerde. Namens hem de vraag: aan wie moet hij zijn aansprakelijkheidsstelling richten. Als u van mening bent dat deze aan de gemeente gericht moet worden is de vervolgvraag van mijn kant hoe we hier mee omgaan? Onze verordening is aangepast op het eerder genoemde arrest en in uw bezit.
De gedupeerde nabestaande heeft politie-onderzoek laten doen. Hierin wordt gesteld dat de schade niet door de (slechts tegen de steen leunende) drager veroorzaakt kan zijn, maar op een eerder moment door toedoen van een machine is
veroorzaakt. Dit kan gebeurd zijn bij werk in opdracht van de gemeente (grafdelver, ruimingsbedrijf, eigen dienst) maar ook een steenhouwer in opdracht van een nabestaande.
Vast bedankt voor uw zeer gewaardeerde antwoord,
met vriendelijke groet,
Saskia Bloemberg
Antwoord:
Geachte mevrouw,
De door u beschreven situatie is m.i. helemaal niet specifiek. Daarom is mijn antwoord op uw vraag hetzelfde antwoord dat ik op tientallen andere vragen over schade aan grafstenen geef: de persoon die schade aanricht is natuurlijk aansprakelijk voor de schade die hij aanricht. En als die persoon dat 'in functie' heeft gedaan, is diens werkgever verantwoordelijk.
Daar wil ik nog 3 dingen over zeggen:
1) zo simpel was dat altijd en
2) zo simpel is het en
3) zo simpel zal het altijd blijven.
Het arrest van de Hoge Raad van 2002 verandert daar niets aan. Dat arrest heeft ook niets met het veroorzaken van schade door derden te maken.
Eerlijk gezegd erger ik me vaak aan allerhande personen en instellingen die - vooral te onpas - zwaaien met het arrest van 2002, om maar een smoes te hebben om onder een verplichting uit te komen. U bent de derde van deze week met een vergelijkbare zaak!
Het is dus heel simpel. De gedupeerde rechthebbende die met de schade zit, is de zakelijk gerechtigde van de grafsteen. Hij kan de werkgever van de drager aanspreken, de dragersvereniging of de uitvaartondernemer (dat hangt van hun onderlinge relatie af. Dat hoeft de gedupeerde echter niet uit te zoeken: hij stelt beiden aansprakelijk en kan dan afwachten wie met de juiste argumenten komt waarom het de ander is). Geeft die werkgever niet thuis, dan is dat jammer, maar dan zit er weinig anders op dat om er een advocaat of zo op te zetten.
Het is in deze kwestie heel helder dat de werkgever/uitvaartondernemer aansprakelijk is. Er zijn er echter vele, die zich daar onderuit proberen te wurmen. Het wordt tijd voor een paar aansprekende rechtszaken. Zeker deze week.
Het probleem is alleen dat het inschakelen van een advocaat vaak zo duur is, dat het misschien lood om oud ijzer is: als je je schade terug krijgt, dan kun je net de advocaat betalen.
Misschien heeft de gedupeerde een (rechtsbijstands)verzekering die hij op de zaak kan afsturen.
Wat ook nog denkbaar is, is dat de ondernemer op een andere manier wordt aangepakt. Namelijk via de Ombudsman Uitvaartwezen of via de Geschillencommissie (dat hangt af van het soort organisatie waar hij bij aangesloten is). Het probleem is, dat er dan een contractuele relatie tussen de klager en de uitvaartondernemer moet zijn. Dat heeft de gedupeerde partij niet. Maar die zou wel de rechthebbende van het graf, waar werd begraven, kunnen aanspreken, omdat het 'zijn' ondernemer/drager was die de schade veroorzaakte. En die kan op zijn beurt wel de zaak van de uitvaartondernemer aanbrengen bij de Ombudsman.
U schrijft dat de gedupeerde nabestaande politie-onderzoek heeft laten doen. De politie stelt "dat de schade niet door de (slechts tegen de steen leunende) drager veroorzaakt kan zijn, maar op een eerder moment door toedoen van een machine is veroorzaakt. Dit kan gebeurd zijn bij werk in opdracht van de gemeente (grafdelver, ruimingsbedrijf, eigen dienst) maar ook een steenhouwer in opdracht van een nabestaande".
Dit kan best zo zijn, maar wat wil de gedupeerde hier mee? Als hij hier mee naar buiten treedt ondergraaft hij zijn vordering op de dragersvereniging of uitvaartondernemer. Het kan best zo zijn dat het monument wankel is geworden door toedoen van iets anders, maar omgevallen is hij pas door het leunen van de drager, nietwaar? Die had gewoon altijd van die steen af te blijven. Het is aan de uitvaartondernemer om dan met het argument te komen dat de steen al wankel was, etc. etc. Als de drager niet geleund had, had de steen misschien vandaag nog zo gestaan.
Deze informatie heeft enkel zin als daarmee aangetoond kan worden dat de gemeente of een steenhouwer of een andere partij de steen al zodanig heeft beschadigd dat het niet anders mogelijk was dan dat hij om zou moeten vallen. Maar dan moet je ook een partij vinden die bij de schade hoort. Een flinke schram en schilfers rode verf op 22 cm boven het maaiveld, terwijl de grafmachine van de gemeente op een bepaalde plek, ook 22 cm boven het maaiveld, beschadigd is en rode lak heeft verloren, bijvoorbeeld. Of dat je dat bij steenhouwer X constateert. Dan kun je 1 en 1 optellen. Maar zolang er geen verband met iemand te leggen is, is die informatie voor de gedupeerde rechthebbende nutteloos. Het betekent in ieder geval zeker niet dat daarom de gemeente aansprakelijk is, zo iemand dat mocht denken. Lees wat ik hierboven reeds schreef: alleen degene die schade veroorzaakte is aansprakelijk. De gemeente in dit geval dus niet, tenzij een link tussen de schade aan de steen en een machine van de gemeente kan worden aangetoond. En ook dan is nog niet zeker dat er een causaal verband is. Immers stenen vallen niet van elke aanraking of schram om. Wellicht is het voor een deel ook ouderdom van een steen en corrosie en slijtage van de verbindingen.
Wat ook nog vraagtekens kan oproepen is het politie-onderzoek. Het klinkt wel leuk, maar de vraag is of het een correct deskundigenonderzoek is. Ik zou zelf als gedupeerde een schaderapportje laten opstellen door een steenhouwer. Dat zijn de mensen die verstand hebben van stenen en verbindingen met steen en hun eigenschappen. Ik denk dat de gemiddelde politieagent dat niet heeft. Ik denk dat een gemiddelde politieagent helemaal niet kan inschatten welke kracht op welke punt van een bepaalde steensoort het effect kan hebben om de verbinding te doen breken etc. Je mag aannemen dat agenten verstand hebben van schade bij aanrijdingen, inbraak en dat soort dingen. Maar grafstenen? Ik had een tijdje geleden te maken met een politieverklaring over de verkeersveiligheid van de inrit van een begraafplaats. Wel, uit een grotere duim kon deze verklaring niet gezogen worden. Het was onzin en inhoudelijk ook niet gemotiveerd, want dat kon die adjudant niet. Men moet eerst een politie-rapportje over een grafsteen eens rustig beoordelen op de motivering, het duidelijk kunnen aangeven van oorzaken e.d. Maar goed, de gemeente heeft met dat rapportje niets te maken. Ik waarschuw slechts dat een politieverklaring geen deskundigenrapport vervangt.
De gemeente is mijns inziens op geen enkele wijze aansprakelijk te stellen. Behalve wanneer kan worden aangetoond dat er schade aan die steen is door een machine van de gemeente én dat die schade er toe heeft geleid dat de steen is omgevallen. Maar dan moet er ook een deskundigenrapport zijn dat dat aantoont; een politieverklaring is dat niet zonder meer. Alleen dàn heb je mogelijk gedeelde verantwoordelijkheid tussen de drager(svereniging) en de gemeente. Maar nooit van de gemeente of steenhouwer of andere 'duwer' alleen, want toen was de steen nog niet gevallen.
Soms zijn zaken heel simpel, hoor.
En wat door de uitvaartondernemer gezegd wordt over het arrest van oktober van 2002 is volstrekt niet relevant. Het arrest gaat over de eigendom van een steen en houdt in dat als een steen omvalt en schade veroorzaakt aan een ànder (bijvoorbeeld een passerende wandelaar), en die steen staat op een graf waar geen rechthebbende meer van was, dat dan de gemeente als juridisch eigenaar van de steen het risico draagt en de schade moet vergoeden. De schade is in mijn voorbeeld de schade van de wandelaar (kleding en pleisters). De omgevallen steen hoeft nooit op kosten van de gemeente te worden rechtgezet. Een juridisch eigenaar hoeft dat niet. Als eigenaar van mijn auto hoef ik ook geen deuk te laten repareren of een kapotte lamp in huis te vervangen: het zijn van juridisch eigenaar verplicht daar niet toe.
Dat zijn hele andere situaties dan waar het hier om gaat.
mr W.G.H.M. van der Putten
