2e opschrift gedenksteen (opdracht van andere nabestaande dan de rechthebbende)
14 april 2003
Vraag nummer: 2170 (oude nummer: 2577)
Mon, 14 Apr 2003 10:22
Wanneer iemand in een graf is bijgezet komt een aantal dagen (weken) later de steenhouwer om het monument op te halen voor een 2e opschrift. De begraafplaatsbeheerder werkt dan vaak te goeder trouw, en laat de steenhouwer de steen er af halen zonder dat hij zeker weet dat de juiste persoon de opdracht heeft gegeven.
Moet de begraafplaats zich zeker stellen middels een formulier ondertekend door de rechthebbende, of mogen wij aannemen dat de steenhouwer zaken doet met de rechthebbende? In de laatste situatie kan het namelijk zo zijn dat zoon X het 2e opschrift regelt terwijl zoon Y rechthebbende is.
Hoe gebeurt dit op andere begraafplaatsen?
Antwoord:
Geachte heer,
Ik denk dat het prima is dat een beheerder uitgaat van goede trouw en de steen laat afhalen. Het kan best zo zijn dat soms niet de rechthebbende van het graf als opdrachtgever van de steenhouwer fungeert, omdat meerdere kinderen samen alles verzorgen en de taken verdelen. Maar dat kan ook al bij de eerste plaatsing van de steen. Vaak regelen kinderen de plaatsing van het monument, terwijl hun oude vader of moeder formeel de rechthebbende is. In normale, goede, familieverhoudingen, is dat ook allemaal geen probleem. En het is eigenlijk ondoenlijk om na te gaan of er direct of indirect wel opdracht van de rechthebbende is. Mensen zouden het vaak ook als vervelend wantrouwen ervaren, als je daar naar zou vragen.
Maar laten we eens uitgaan van de situatie dat zoon X het 2e opschrift regelt en zoon Y de rechthebbende is, en dat zoon Y het niet eens is met dat opschrift van X. Wat dan? Is dan de begraafplaats aansprakelijk voor de kosten om het weer te veranderen? Ik meen van niet. Juridisch is het zo, dat er "schade" is ontstaan aan de grafsteen door 'verkeerde' belettering. Die schade is voor rekening en risico van de persoon die het genot van de steen heeft, de rechthebbende. (Het schade-aspect van dit soort gevallen staat los van het formele eigendom van de steen, merk ik maar vast ook voordat lezers daar vragen bij gaan zetten). De rechthebbende zoekt uit wie de schade heeft veroorzaakt; hij kan bij de beheerder vragen wie het opschrift heeft gemaakt, die verwijst hem naar de steenhouwer en de steenhouder verwijst naar zijn opdrachtgever. En bij die laatste persoon kan de rechthebbende zijn schade verhalen. Allemaal theoretisch gezegd, want in de praktijk zal er een knallende familieruzie aan vast zitten en gaat het niet soepel volgens het boekje. Maar zuiver gezien, is het zo.
In mijn optiek moet je dit soort dingen proberen te voorkomen. En dat kan ook makkelijk.
Hoe kan de houder/beheerder van een begraafplaats zo'n situatie voorkomen? Eigenlijk heel simpel: door de vergunning voor plaatsing van een monument niet aan de steenhouwer te sturen, maar aan de rechthebbende. Er is een wijd verspreid gebruik dat de steenhouwer de vergunning aanvraagt (daar is niets op tegen), maar dat de vergunning op naam van de steenhouwer wordt gezet en aan de steenhouder wordt gezonden. Dán krijg je wel een probleem. Een vergunning moet altijd aan de rechthebbende worden gezonden! Ten eerste is die verantwoordelijk voor het graf en het monument. Maar die ziet dan ook, dat iemand anders iets van plan is op 'zíjn' graf, als hij zelf niet de opdrachtgever van de steenhouwer zou zijn. En dan kan hij vooraf ingrijpen.
Er is natuurlijk niets op tegen om de steenhouwer ook een afschrift van de vergunning te sturen. Dat is makkelijk en prettig voor alle partijen. Maar de vergunning moet op naam van de rechthebbende staan en hem worden toegezonden.
Op sommige begraafplaatsen moet men niet alleen voor de 1e plaatsing van een steen, maar ook voor 2e opschriften een vergunning vragen. Als die vergunning ook weer naar de nieuwe rechthebbende wordt gezonden, kan er niets buiten hem om gebeuren.
Nu is het in de praktijk evenwel ook zo, dat als de rechthebbende is overleden, de meeste begraafplaatsen in hun verordening of reglement hebben staan dat zich binnen 12 maanden een opvolgende rechthebbende moet melden. En dan begint het hier te knellen. Want als een 2e opschrift wordt aangebracht, is er vaak (nog) geen (nieuwe) rechthebbende (omdat de langstlevende van een echtpaar, meestal zijnde de eerste rechthebbende van het graf, juist de overledene van het 2e opschrift is). Mede om dit soort situaties te dekken, stel ik vaak voor om in verordeningen of reglementen op te nemen dat wanneer de rechthebbende overlijdt én in dat graf begraven moet worden, er nog vóór de begrafenis een nieuwe rechthebbende moet worden aangewezen. Zie mijn artikel in het jongste nummer van het blad De Begraafplaats.
Maar ja, het is ook zowat om telkens vergunningen af te moeten geven voor elke wijziging van een tekst van een grafsteen.
Het is een keuze, die men maakt.
Als men geen vergunningverplichting heeft, en het gebeurt 'te goeder trouw', zoals ik aan het begin van mijn betoog beschreef, dan zie ik geen ernstige problemen. Juridisch is 'de foute opdrachtgever' aansprakelijk voor zijn handelen. Alleen, ik kan me voorstellen dat een begraafplaats in sommige gevallen wel een hoop gezeur over zich heen krijgt.
In het andere geval, dat ook een vergunning wordt vereist voor bijschriften, neemt de begraafplaats ook nogal wat administratieve rompslomp op zich. En je moet het juridisch dan ook sluitend maken, door te zorgen dat als de laatste rechthebbende in dat graf wordt begraven, al vóór de begrafenis een nieuwe rechthebbende wordt aangewezen. Anders heb je in de meeste gevallen niemand om een vergunning voor een 2e opschrift aan af te geven.
Ik heb zelf geen sterke voorkeur of afkeur voor het een of het ander. Ik ben geneigd om zaken zo simpel mogelijk te houden en de papierstromen niet te vergroten. Maar als je als beheerder al vaker problemen rond 2e opschriften hebt meegemaakt, en je wilt daar van af, dan is het invoeren van de 'wijzigings-vergunning' een oplossing.
Als er andere begraafplaatsen zijn die willen vertellen hoe zijn met deze problematiek omgaan, dan kunnen zij mij een mail sturen (vanderputten@xs4all.nl). Ik zal de reacties dan onder dit stuk plaatsen. Dat lijkt me makkelijker en dan dat men er telkens via het formulier van de site een nieuwe vraag van maakt. De lijst is toch al zo lang.
mr W.G.H.M. van der Putten
14 april 2003
Reactie 1)
Mon, 14 Apr 2003 22:35
Hierbij mijn reactie op bovengenoemde vraag.
Ik mag aannemen dat de vraag gesteld is door een begraafplaatsbeheerder of -houder. De problemen die genoemd zijn kunnen mogelijk voorkomen worden door het gebuik van een aanmeldingsformulier voor de begrafenis. Op een dergelijk formulier kan natuurlijk de vraag opgenomen worden welke steenhouwer het monument moet/gaat verwijderen. Op veel begraafplaatsen is het zelfs een eis dat het bestaande monument verwijderd wordt voor het maken van het graf. Tevens dient het formulier ondertekend te worden door een opdrachtgever, b.v. het familielid welke de begrafenis regelt. Tevens zou u b.v. op de achterzijde van het formulier een algemene voorwaarde op kunnen nemen dat de aanvrager in principe ook de nieuwe rechthebbende is en daarmede aansprakelijk voor u als begraafplaats. Voorts is het zo, zeker in het westen van het land, dat de uitvaartondernemer dikwijls een rol speelt inzake advisering omtrent het verwijderen en laten "bijhakken" van een monument. Als uw relatie goed is met de uitvaartondernemer is het een kleine moeite te weten in wiens opdracht hij werkt.
Voorts is het uit den boze om een vergunning te verstrekken aan een steenhouwer: de begraafplaats heeft een relatie met de rechthebbende inzake een graf en niet met de steenhouwer. Overigens hoor ik den lande ook wel eens dat de uitvaartondernemer dit regelt. Hier geldt echter hetzelfde voor.
Arie van Kooten
Reactie 2)
Tue, 15 Apr 2003 21:55
Ik wil een kleine opmerking plaatsen bij iets wat in de 1e reactie is gezegd: dat men op het begrafenisformulier moet opgeven welke steenhouwer men in de arm neemt.
Ik ben geen begraafplaatsbeheerder of begrafenisondernemer, maar gewoon een particulier wiens moeder een paar jaar geleden overleden is. Misschien mag ik niet eens meepraten met jullie ;-)
Wij zouden toen bij de begrafenis echt nog niet geweten hebben welke steenhouwer we zouden nemen. Het zijn al zulke drukke dagen en als je dat dan ook nog vóór de begrafenis moet uitzoeken, dat zie ik niet zitten.
De begrafenisondernemer die wij hadden bleek - achteraf - ons in de hoek van een bepaalde steenhouwer te willen praten. Achteraf liet die steenhouwer ontglippen dat de ondernemer een percentage kreeg. Of dat veel of weinig was, weet ik niet. En op zich heb ik er niets op tegen. Ik zit zelf ook in handel en weet dat connecties soms nuttig zijn. Wij kozen om diverse redenen voor een andere firma. Maar ik zou er op tegen zijn dat wij per se voor de begrafenis een keuze hadden moeten maken, want dan zouden wij waarschijnlijk met een steenhouwer opgezadeld zitten die we niet wilden. Daar wil ik iedereen voor waarschuwen.
Theo van Leer
