Vervallen grafrechten alsnog verlengen
31 maart 2003
Vraag nummer: 2135 (oude nummer: 2538)
Mon, 31 Mar 2003 10:37
Goedemorgen,
Wij hebben als gemeente het verzoek gekregen van een kleinkind om het graf waar zijn grootouders in begraven liggen op zijn naam over te schrijven. Degene die rechthebbende was van het graf is zelf in 1960 overleden. Wij hebben nooit door gekregen wie de nieuwe rechthebbende wordt en hier is door de gemeente uit ook nooit aktie op ondernomen. Mijn vraag is of iemand na bijna 43 jaar nog aanspraak kan maken op dit graf of dat dit na verloop van tijd verloopt. Het betreft een graf dat voor onbepaalde tijd is ingehuurd en waarvoor het onderhoudsrecht voor onbepaalde tijd is afgekocht.
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Ik heb de beheersverordening van uw gemeentelijke begraafplaats helaas niet in mijn archief. Maar bij de meeste begraafplaatsen geldt het volgende:
- het grafrecht moet worden overgeschreven binnen een bepaalde termijn na het overlijden van de laatste rechthebbende. Gebeurt dat niet tijdig, dan kán het grafrecht vervallen worden verklaard. En vervolgens kan het graf geruimd worden. Zorgvuldigheid vereist dan wel, dat je vóór het laten vervallen van het grafrecht als begraafplaatshouder zelf hebt geprobeerd om opvolgende rechthebbenden te vinden, door ze aan te schrijven (als je in de GBA namen en adressen kunt vinden), of een lange tijd een bordje bij het graf te plaatsen (of een sticker op het grafmonument te plakken), waarbij je belanghebbenden verzoekt om contact op te nemen met de administratie, in uw geval de afdeling Belastingen van de gemeente.
- Als het graf nog niet geruimd is, kan het graf alsnog op naam van een ander worden gesteld.
Dit is zo'n beetje de standaard-regeling, die in de model-verordening van de VNG staat. En die ook veel kerkelijke begraafplaatsen hanteren.
In het geval dat het graf nog gewoon bestaat en waarin de gemeente het recht niet vervallen heeft verklaard, kan het recht zeker op naam van een kleinkind worden overgeschreven. Sterker, mijn inziens moet het. Ik zie geen enkele weigeringsgrond, als de rechten niet vervallen zijn verklaard. 43 jaar is dan wel een heel lange tijd, maar de duur speelt in een zaak als deze, met een graf voor onbepaalde tijd, geen enkele rol. Of iemand na 4 of na 40 jaar komt, maakt mijns inziens geen enkel verschil. Als tenminste het graf nog gewoon bestaat en het recht niet eerder vervallen is verklaard. Ook zonder eventuele bepaling in de verordening dat het graf alsnog op naam van een ander worden gesteld, kun je het m.i. niet weigeren. Door het graf te laten voortbestaan neem je als gemeente het 'risico' dat zich mogelijk ooit nog belangstellenden melden.
Uw kop van de vraag (vervallen grafrechten) is dan feitelijk ook niet juist. De rechten vervallen niet simpel door tijdsverloop; ze moeten vervallen worden verklaard. Er zijn in het verleden wel gemeenten geweest die in een verordening stelden dat het recht automatisch verviel als er geen opvolgende rechthebbende was. Maar dat standpunt is door de rechter teruggefloten. Er moet een kans voor belanghebbenden zijn om de situatie juridisch weer in orde te krijgen en de gemeente moet redelijkerwijs zelf ook enige moeite daarvoor doen (zoeken, aanschrijven, bordje). Levert dat niets op, dán mag men het recht vervallen verklaren. Maar dat vervallen verklaren vergt dus wel een besluit. Ik stel me zo voor dat je als gemeente (college) eens in de paar jaar zo'n besluit ten aanzien van een paar graven neemt, wat je dan ook aankondigt in het mededelingenbord van de begraafplaats en publiceert in de rubriek 'Gemeenteberichten' in een lokaal nieuwsblad. Die openheid schept waarborgen, mensen kunnen nog reageren, bezwaar maken, etc. Maar dan ben je als gemeente ook uiterst zorgvuldig bezig en kun je later alle eventuele kritiek duidelijk en gedocumenteerd pareren. En kun je ook latere verzoeken om overschrijving met recht en rede afwijzen.
Stel dat de gemeente eerder van het graf af had gewild, had ze het recht eerder vervallen moeten verklaren en de steen moeten verwijderen (dat geldt al als ruimen).
Nu zich een nieuwe rechthebbende meldt, heeft dat ook weer een voordeel voor de gemeente. Namelijk dat die rehthebbende ook verplicht is om het monument in goede staat te houden, wat het aanzien van de begraafplaats ten goede komt. Als het monument sterk verwaarloosd is of wordt, kan het graf worden opgeheven door de procedure van artikel 28, lid 4 t/m 7, van de Wet op de lijkbezorging te volgen.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
1 april 2003
----
Naschrift 28 november 2013
Ik kreeg de afgelopen maand regelmatig de vraag of dit antwoord nog steeds actueel en correct is. Jazeker!
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Bijvoorbeeld: Kan de houder van de begraafplaats andere voorwaarden opleggen bij de overschrijving van een grafrecht?
