Overgang uitsluitend grafrecht op kennis
9 maart 2004
Vraag nummer: 2954 (oude nummer: 4096)
Geachte heer van der Putten,
Is het zo dat bij het overlijden van de rechthebbende, het uitsluiten recht over gaat op een van de famillie leden, of kan dit recht ook overgaan naar bijvoorbeeld een goede kennis?
En als de overledenen nu in zijn testament heeft geschreven dat zijn laatste wens is dat het uitsluitend recht van zijn graf over gaat naar bijvoorbeeld een vriend, kan de famillie hier dan nog iets aan doen?
Alvast bedankt voor de moeite,
Paul de Wette
P.S. Mijnheer Putten ik heb nog een vraag maar die is meer persoonlijk. IK vraag me eigenlijk af hoe u er tot bent gekomen zich in dit gebied te ontwikkelen? Ik studeer management economie en rechten, en begin dit vakgebied steeds interesanter te vinden, echter wordt er op school geen aandacht aanbesteed. Hoe specialiseer je je in dit vakgebied?...
Antwoord:
Geachte heer De Wette,
Natuurlijk kan het grafrecht ook overgaan op naam van een goede kennis.
Er zitten echter wat mitsen en maren aan. De meeste begraafplaatshouders hebben in hun voorschriften staan dat grafrechten kunnen worden overgeschreven op naam van bloed- en aanverwanten tot de zoveelste (meestal derde) graad tenzij er gewichtige redenen zijn om de rechten op naam van iemand anders te zetten. Men wil voorkomen dat er een soort handel in graven kan ontstaan. Het is vroeger een enkele keer wel eens voorgekomen dat uitvaartondernemers op een kerkhof met weinig plek een aantal graven 'in voorraad' namen en die dan later zelf uitgaf, óf tegen een hoger tarief óf tegen het beding dat men de begrafenis dan ook door hun bedrijf liet doen. Dat soort praktijken, hoewel het slechts incidenteel voorkwam, werd toch als zodanig negatief en onwenselijk ervaren, dat er standaard bepalingen kwamen zoals ik ze net noem om uitgifte en overschrijven aan derden tegen te gaan.
Er kunnen natuurlijk tal van redenen zijn om een graf op naam van een niet-familielid te zetten. Omdat er nauwelijks contact met die familie was. Of omdat de familie die verantwoordelijkheid niet wil nemen en er geen kosten voor wil maken. Omdat men met iemand samen woonde of een LAT-relatie had; dan kun je aan de naam of formele band niet zien dat er een relatie is of was.
Ook al staat het zo wat strikt geformuleerd, veel begraafplaatshouders zijn er soepel mee. Er zijn veel mensen die soms al 25 of meer jaren samen wonen, samen kinderen hebben, etc., maar die niet behoren tot de kring van bloed- en aanverwanten tot de zoveelste graad. Het is maatschappelijk onaanvaardbaar als de partner dan het graf niet op naam zou kunnen krijgen.
Als iemand wil dat een graf op naam van een goed vriend komt, is dat natuurlijk zeker mogelijk. Maar het is wel verstandig als iemand dit in een testament of in een codicil zet (een handgeschreven en ondertekend en gedateerd papier), om te voorkomen dat anderen dat betwisten. Of om te voorkomen dat een begraafplaats opeens strikt gaat redeneren dat een graf alleen op naam van een bloed- of aanverwant mag komen. Ik meen dat een graf altijd in handen behoort te zijn van de persoon die er het best voor zal zorgen, maar ja dat is niet in een algemene regel te vatten en vooraf niet te toetsen. Begraafplaatsbesturen menen dat eerste eigenlijk ook, maar denken dat directe familie het best voor een graf zal zorgen. In veel gevallen zal dat zo zijn. Maar niet altijd.
Als het graf op naam van een goede vriend(in) staat, conform de wens van de rechthebbende, dan kan de familie alleen in zeer bijzondere omstandigheden daar iets aan doen, alleen door tussenkomst van de rechter. Om een raar voorbeeld te geven van zon bijzondere omstandigheid: dat zou het geval zijn als zou blijken dat de vriend(in) de rechthebbende heeft vermoord en misbruik heeft gemaakt van het vertrouwen van de rechthebbende. Dat familie het graf met familieleden graag in eigen hand heeft, is op zichzelf geen reden om het grafrecht te vorderen.
En wat uw slotvraag betreft: hoe ik in dit onderwerp verzeild ben geraakt, is een combinatie van toevalligheden. Ik heb het wel eens wat uitgebreider verteld in een interview dat te vinden is op de site www.dood.nl en eind vorig jaar in een interview in het Advocatenblad, in het laatste nummer van 2003.
U merkt op dat er op school geen aandacht wordt besteed aan dit onderwerp. Ik moet zeggen: dat kan ook niet. Als u na uw studie aan het werk gaat, zult u na verloop van tijd merken dat u werk doet wat u niet geleerd hebt. Maar dat is werk wat u kunt doen, omdat de studie u een aantal basisvaardigheden heeft bijgebracht. Je kunt niet alles leren, omdat er werkelijk vele, vele honderden zo niet duizenden specialisaties mogelijk zijn. Als je dat allemaal moet leren, ben je voor je 65e niet van school. Het heeft bovendien geen zin, omdat er in al die rechtsgebieden ontwikkelingen zijn. Wat je vandaag leert, kun je vaak morgen nog wel toepassen, maar over een paar jaar maar deels en over 10 jaar soms helemaal niet meer. Maar dat geeft niet, want je groeit met dat vak mee. Dat zult u na uw studie ook ervaren.
Het is aardig als u zegt dat u dit vakgebied steeds interessanter begint te vinden. Het aardigste is echter de ontdekking dat als je meer van iets weet, dat het dan steeds leuker wordt. Want je begint systeem te zien, dingen te begrijpen, ook dingen uit te vinden waar je nog niets van af wist, etc. Het álleraardigste is echter, dat dit principe het is leuk als je er veel van af weet eigenlijk opgaat voor elk rechtsgebied en elk vakgebied. Ik kan u voorspellen dat u op het terrein van het lijkbezorgingsrecht nooit enig emplooi zult vinden. Ik doe het zelf maar ongeveer 1 dag in de week en ik ken een paar andere mensen voor wie het met hooguit enkele uurtjes ook ophoudt. Meer professioneel emplooi is er in dit vakgebied niet. Maar dat is geen enkele reden om te betreuren, want in welk gebied je ook actief wordt, er vallen altijd dingen te ontdekken, uit te leggen, te ontwikkelen, visies op te ontvouwen etc. etc. Ik hoop dat u over een aantal jaren zult zeggen: die Van der Putten had gelijk: ook dít is een leuk vakgebied.
mr W.G.H.M. van der Putten